Przedsiębiorstwo w gospodarce rynkowej

Przedsiębiorstwo w gospodarce rynkowej

Przedsiębiorstwo to niezależna jednostka gospodarcza, wyodrębniona pod względem ekonomicznym, techniczno-organizacyjnym i prawnym utworzona w celu trwałego zarobkowego zaspokajania potrzeb osób trzecich na rynku. Kierownictwo tej jednostki podejmuje decyzję samodzielnie i na własne ryzyko. Jest ono podstawowym ogniwem życia gospodarczego i bez względu na formę własności i strukturę organizacji, charakteryzuje się:
-celem działalności
-odrębnością ekonomiczną (przedsiębiorstwo dysponuje wydzielonym majątkiem)
-odrębnością prawną
-odrębnością organizacyjną
-wyodrębnieniem obszaru, na którym jest zlokalizowane.

Celem każdego przedsiębiorstwa jest zysk. Wynika on z trafnego wyboru rodzaju działalności, odpowiedniej wielkości produkcji, doboru nowoczesnych metod oraz dobrego zarządzania firmą. Osiąganie zysku ma szczególne znaczenie w przedsiębiorstwach, które zaczynają swoją działalność, natomiast niewielkie znaczenie ma zysk w przedsiębiorstwach publicznych i samorządowych.
Do prowadzenia działalności gospodarczej niezbędna jest współpraca z innymi firmami. Dobór odpowiednich partnerów do współpracy jest jednym z warunków powodzenia własnej firmy.
W gospodarce rynkowej działają przedsiębiorstwa, które można wyodrębnić, przyjmując różne kryteria klasyfikujące. Mogą je stanowić ; formy własności, pozycja rynkowa, wielkość, przedmiot prowadzonej działalności, sposób zintegrowania zakładów, geograficzny obszar działania, poziom technologiczny .

Przedsiębiorstwa ze względu na formy własności firm dzieli się na sektor publiczny i prywatny.
Sektor publiczny jest częścią gospodarki, która zajmuje się dostarczaniem dóbr i usług dla państwa i obywateli. Jego działalność ma zastosowanie na poziomie państwowym, regionalnym oraz lokalnym. Aktywność sektora publicznego opiera się przede wszystkim na zapewnieniu obywatelom opieki socjalnej, gwarantowaniu bezpieczeństwa narodowego i planowaniu zagospodarowania przestrzeni. Do sektora publicznego zalicza się wszystkie jednostki organizacyjne, w których własność Skarbu Państwa lub samorządu ma udział większy niż 50%.

Sektor prywatny jest pojęciem określającym część gospodarki narodowej, która nie jest finansowana ani kapitałem państwowym ani samorządowym. Innymi słowy są to przedsiębiorstwa oraz organizacje gospodarcze, które należą do rąk prywatnych. Wyróżnia się tu własność prywatną osób fizycznych, czyli własność rzemieślników, prywatnych jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej; własność prywatną osób prawnych, czyli własność spółdzielni, spółek posiadających osobowość prawną i organizacji społecznych oraz własność zagraniczną, czyli własność osób fizycznych i prawnych mających siedzibę poza granicami Polski.
Osoba fizyczna w rozumieniu prawa jest to każdy człowiek, który po urodzeniu nabywa osobowość prawną, czyli podlega obowiązującemu prawu.
Osoba prawna jest to jednostka organizacyjna dysponująca zespołem ludzi do realizowania określonych celów, której przepisy prawa przyznają osobowość prawną. Przysługują jej prawa i obowiązki zawarte w kodeksie cywilnym i kodeksie karnym.


Przedsiębiorstwa dzielimy

1. ze względu na przedmiot działalności na:
-przemysłowe - pozyskiwanie zasobów mineralnych lub przetwarzenie surowców i materiałów w celu wytworzenia produktów na cele produkcyjne i konsumpcyjne
- handlowe - prowadzące kupno i sprzedaż towarów
-transportowe - przemieszczanie ładunków i osób
-budowlane
-rolne - dostarczające roślinnych i zwierzęcych produktów
-usługowe - realizacja świadczeń materialnych i niematerialnych na rzecz osób fizycznych i prawnych

2. ze względu na liczbę jednostek zakładowych na:
-jednozakładowe
-wielozakładowe

3. ze względu na wielkość mierzoną liczbą zatrudnionych na:
-mikroprzedsiębiorstwa - zatrudniające poniżej 10 pracowników
-małe - zatrudniające do 50 osób
-średnie - od 50 do 250 pracowników
-duże - powyżej 250 pracowników

Podstawowymi rodzajami przedsiębiorstw są: przedsiębiorstwo państwowe, spółdzielnia i spółka. Przedsiębiorstwo państwowe jest to podmiot gospodarki, w którym dominuje Skarb Państwa. Funkcjonuje ono głównie w dziedzinach o znaczeniu ogólnopaństwowym a ich działalność jest nastawiona na zysk.
Spółdzielnia to dobrowolne zrzeszenie, które w interesie swoich członków prowadzi działalność gospodarczą. Posiada ona własne fundusze, działa na korzyść członków i środowiska, w którym funkcjonują i posiada osobowość prawną.
Spółka jest to podmiot gospodarki działający na podstawie umowy, na mocy której wspólnicy zobowiązują się do prowadzenia działalności gospodarczej. Spółka należy do jednego lub więcej właścicieli, a głównym celem jej działalności jest zysk.