Przedstaw modernistyczny sposób kreowania lirycznego obrazu w wierszu Kazimierza Przerwy–Tetmajera "Melodia mgieł nocnych".

Epoka literacka trwająca od 1890 do 1918 roku najczęściej nazywana jest Młodą Polską. Jednak wielu przedstawicieli tego okresu określało ją jako modernizm, od francuskiego słowa moderne, czyli nowoczesny. Miało to podkreślić krytyczny stosunek ówczesnych twórców do tradycji i chęć odcięcia się od przeszłości. Wyrażało również dążenia do stworzenia rzeczy dotąd nieznanych. Ta niechęć do istniejącego porządku świata była szczególnie widoczna w początkowych lata epoki. Z tego powodu określeniem ?modernizm? nie nazywa się całego okresu, ale jedynie jej początkową fazę, do roku 1900.

Jednym z nowych, modernistycznych kierunków był impresjonizm. U jego podstaw leżał pogląd, że rzeczywistość jest z natury niepoznawalna, a jedynym obiektem, który człowiek może zrozumieć, jest on sam. Z tego powodu impresjoniści zakładali, że nie będą odtwarzać otaczającego ich świata, ale oddawać subiektywne przeżycia ludzkiej psychiki. Ten nowy kierunek przejawiał się głównie w malarstwie. Artyści stosowali pastelowe barwy i unikali kontrastów. Chętnie posługiwali się światłocieniem. Częstym tematem obrazów były pejzaże. W swych dziełach malarze starali się utrwalić niepowtarzalne, ulotne wrażenia, podkreślając ich związek ze światłem i barwami.

Impresjonizm przejawiał się także literaturze, zwłaszcza w poezji. Próbowano dokonać opisu pejzażu, który oddawałby chwilowy, subtelny nastrój. Starano się słowami opisać wrażenia zmysłowe. Podobnie jak w sztukach plastycznych, także w liryce częstym tematem dzieł była natura. Szczególnym upodobaniem cieszyły się góry. W Polsce najchętniej opisywano krajobraz tatrzański.

Wśród poetów, których twórczość nawiązywała do impresjonizmu, wyróżnia się Kazimierz Przerwa ? Tetmajer. Spędził on dzieciństwo na Podhalu, co w znacznym stopniu wpłynęło na jego późniejsza twórczość, nadając jej refleksyjny charakter. W 1894 roku opublikowano cykl jego wierszy pod tytułem ?Z Tatr?. Jednym z utworów jest ?Melodia mgieł nocnych (Nad Czarnym Stawem Gąsienicowym)?.

Tetmajer opisuje w nim widok Czarnego Stawu Gąsienicowego nocą. Góry pogrążone są w półmroku i spowite mgłą. Woda w jeziorze lśni w świetle księżyca. Słychać szum limb porastających zbocza i szmer spływających strumieni. Na niebie pojawia się spadająca gwiazda. Nad jeziorem przelatują sowy i nietoperze. Dynamicznym elementem opisu tego nocnego krajobrazu są mgły. Z ich zawirowań i przemieszczeń powstaje obraz tańca. Poeta w swoim utworze uchwycił chwilę, gdy przenoszą się one z jednego stoku górskiego na drugi, tworząc ?most?.
Próbował w subiektywny sposób oddać piękno momentu, który go zachwycił.

Dominującym wrażeniem w utworze jest ruch. Mgły, które są bohaterami lirycznymi, przesuwają się przed oczami obserwatora. Poeta do ich zobrazowania zastosował personifikację. Zabieg ten podkreśla ich dynamizm. Wrażenie to potęguje również podmiot liryczny, który utożsamia się z mgłami, czuje się ich częścią (?okręcajmy?, ?wchłaniajmy?, ?ścigajmy?). Ożywione, ruchliwe mgły tańczą, śpiewają oraz rozmawiają ze sobą. Jednocześnie zachęcają się do pląsu i uciszają wzajemnie, by nie zakłócić nocnej ciszy. Zachowują się jak młode dziewczyny. W ten sposób uwydatniona została ulotność i niepowtarzalność opisywanego momentu.

Nastrój wiersza tworzy zarówno opis górskiej przyrody, jak i dynamiczny taniec mgieł. Krajobraz wprowadza atmosferę spokoju i ciszy, która podkreśla ład i harmonię świata natury. Kontrastuje z nią radosny i żywy taniec oparów mgielnych. Nastrój tworzą również kolory. Kazimierz Przerwa - Tetmajer stosuje do opisu pejzażu, typowe dla impresjonistów, delikatne barwy (?w głąb wzlatujmy błękitną?). Przeważają szarości i rozmyte kontury (?puchem mlecza?, ?pierzem puszystym?). Podkreślają one efemeryczność i niepowtarzalność opisywanej chwili.

Poeta zastosował także synestezję, czyli przełożenie jednych doznań zmysłowych na inne. Obraz powiewnego ruchu mgieł został uzupełniony wrażeniami dźwiękowymi (?potoków szmer?, ?limb szum?), świetlnymi (?gwiazd promienie?) i węchowymi (?kwiatów woń rzeźwą?, ?wonne?). Są to delikatne doznania zmysłowe, charakterystyczne dla obrazowania impresjonistycznego. Zastosowanie synestezji miało na celu powiązanie ze sobą różnych wrażeń, aby podkreślić idealną harmonię natury i współistnienie jej wszystkich elementów.

Synestezją jest także sam tytuł utworu ? ?Melodia mgieł nocnych?. Na jej ?brzmienie? wpływa taneczny ruch oparów mgielnych, który wywołuje subiektywne wrażenie słyszenia muzyki. Podkreśla to zmysłowość świata przedstawionego, tworzy nastrój i wpływa na odbiorcę. Meliczność utworu uwydatnia, powtarzany przez mgły, refren: ?Cicho, cicho, nie budźmy śpiącej wody w kotlinie, /lekko z wiatrem pląsajmy po przestworów głębinie...?. Wpływają na nią również powtórzenia (?lećmy, lećmy?) i paralelizm składniowy. W utworze występuje także aliteracja (?pląsajmy po przestworów?).

Na melodyczność utworu wpływa także, zastosowany przez Kazimierza Przerwę ? Tetmajera, sylabotonizm. Wiersz składa się z dwudziestu czternastosylabowych wersów, z regularnie rozłożonymi akcentami - na pierwszą, trzecią, szóstą, ósmą, dziesiątą i trzynastą sylabę. Melodię tworzą też dokładne, żeńskie rymy parzyste. Ta budowa utworu ma również na celu oddanie idealnej harmonii natury. Do opisania piękna przyrody poeta posłużył się licznymi środkami artystycznymi. Są to epitety (?szumy powiewne?, ?pierzem puszystym?) oraz porównania (?z szczytu na szczyt przerzućmy się jak mosty wiszące?).

Można przypuszczać, że ten wiersz został napisany przez Kazimierza Przerwę ? Tetmajera pod wpływem widoku mgieł przesuwających się po górskich stokach. Poeta, który był znakomitym taternikiem, najprawdopodobniej spędził noc nad Czarnym Stawem Gąsienicowym. Zjawiska, które zobaczył tak go zachwyciły, że poczuł się ich częścią. Z tego powodu mgły są zarówno podmiotem lirycznym, jak i adresatem.

W wierszu ?Melodia mgieł nocnych? poeta szuka ucieczki od dekadentyzmu, zgodnie z którym świat jest pozbawiony sensu, a wszystko prowadzi do nieuchronnego końca. Zachwyca się pięknem chwili i stara się oddać urok górskiego pejzażu. Ukazuje harmonię natury, która rządzi się własnymi, odwiecznymi prawami. Jednak nie udaje mu się w pełni ?odciąć? od ponurych myśli. Pesymistycznym elementem w wierszu jest ?śmierć? spadającej gwiazdy, która przypomina o tym, że wszystko przemija, a przedstawiony obraz jest jedynie krótkim momentem.

Wiersz Kazimierza Przerwy ? Tetmajera pod tytułem ?Melodia mgieł nocnych? jest przykładem typowej liryki tatrzańskiej, w której posłużono się impresjonistycznym sposobem obrazowania świata. Poecie udało się ukazać ulotne piękno chwili, która go oczarowała oraz niezwykły urok górskiego krajobrazu. Dzięki zastosowanym środkom, zachwyt nad naturą udziela się także odbiorcy.