Wpływ używek na zdrowie i organizm człowieka

Największym zagrożeniem życia w dzisiejszych czasach są używki (alkohol, narkotyki, palenie papierosów), których nie możemy uniknąć, i na które wszyscy jesteśmy podatni. Ludzie uzależniają się od tytoniu, alkoholu, substancji odurzających i psychotropowych, hazardu, seksu, nadmiernego lub niedostatecznego jedzenia oraz wielu innych czynników. Gdy uzależnienie jest w początkowym stadium to zazwyczaj nie wywołuje groźnych skutków, jednak może się pogłębić i spowodować niebezpieczne krótkotrwałe lub długofalowe konsekwencje. Szkody mogą mieć charakter osobisty( zdrowotny, psychiczny) lub społeczny (odrzucenie, naruszanie spokoju, czy także działania przestępcze).

Alkoholizm zwany inaczej „chorobą alkoholową” lub uzależnieniem od napojów alkoholowych oznaczają potrzebę systematycznego spożywania alkoholu, aby doznawać jego wpływu na psychikę, a także, aby uniknąć  fatalnego samopoczucia, które wynika z  jego nie wypicia. Alkohol uzależnia od siebie zarówno psychicznie jak i fizycznie człowieka. Potrzeba wypicia napoju zawierającego alkohol dla lepszego samopoczucia nazywamy uzależnieniem psychicznym. Fizyczne zaś charakteryzuje się tym, że wzrasta ilość alkoholu, jaką człowiek może spożyć, brak kontroli nad wypijaną ilością alkoholu (człowiek nie może przestać w zaplanowanym przez siebie momencie) oraz problemami zdrowotnymi po zaprzestaniu picia.
Alkoholizm to choroba podstawowa tzn., że jest on podłożem do wielu chorób zarówno psychicznych jak i somatycznych. Jeśli nie jest leczony to prędzej czy później kończy się śmiercią spowodowaną najczęściej  przyczyną somatyczną wywołaną przez alkohol np. marskością wątroby. Zastanawiając się na chorobą alkoholową, należy pamiętać, że jest ona mimo wszystko chorobą, która musi byś leczona jak inne. Niestety najczęściej  traktuje się ją jedynie z moralnego punktu widzenia. Przejście pomiędzy wypiciem w towarzystwie a początkiem uzależnienia jest trudne do wychwycenia gdyż granica jest płynna i uzależniona od kilkunastu ważnych czynników, a co najważniejsze reakcja na alkohol każdego człowieka jest inna ( zdarzają się osoby, które są uzależnione, a skutków picia alkoholu zwłaszcza fizycznych nie widać i sami ich nie odczuwają).Choroba im dłuższa tym skutki są coraz bardziej widoczne i stają się uciążliwe dla otoczenia jak i samego pijącego. Alkohol jest przyczyna wielu zmian w organizmie, a także w psychice człowieka. Nadmierne spożywanie alkoholu jest przyczyną wielu chorób i mają negatywny wpływ na większość układów w organizmie np. układu  pokarmowego czy krążenie, może być również przyczyną wystąpienia nowotworu. Jest udowodnione naukowo, że nawet nieduża ilość spożytego alkoholu ma zdecydowany wpływ na  to jak człowiek się zachowuje. Nawet niewielka dawka alkoholu etylowego obniża prawidłowe funkcjonowanie układu nerwowego. Przeprowadzone badania dowodzą, że istnieje zależność pomiędzy zachowaniem człowiek a ilością wypitego alkoholu ( człowiek nie jest w stanie logicznie myśleć ani  poprawnie oceniać sytuacji). Maleje także uczuciowość wyższa, czyli np. moralność czy poczucie więzi międzyludzkich. Zdarza się, że ważniejsze staja się instynkty oraz popędy, a także zachowania prymitywne. Niewielka ilość alkoholu powoduje zaburzenia wzroku oraz słuchu, maleje także koordynacja ruchowa. Błędne jest zatem stwierdzenie, że napoje alkoholowe polepszają działanie układu nerwowego gdyż jego działanie wywołuje reakcję dokładnie odwrotną. Im więcej alkoholu we krwi  tym większe jest zatrucie alkoholem organizmu , co powoduje zwiększenie jego działania na układ nerwowy, a jego szkodliwy oddziaływanie dociera do mózgu. Po dłuższym czasie maleją, a nawet znikają całkowicie również instynkty oraz popędy. Zanika możliwość wykonywania jakichkolwiek czynności ruchowy.  Pojawia się wrażenie kompletnego otępienia i człowiek staje się senny, a następnie wiele osób traci przytomność. Szkodliwe działanie alkoholu dociera do głównej części  układu nerwowego, czyli rdzenia i częściowo do pnia mózgowego, a wtedy zanikają u człowieka wszelki odruchy. Istnieje ryzyko zatrzymania pracy  najważniejszych dla życia ludzkiego ośrodków mózgowych, a w następstwie może dojść do głębokiego zaburzenia układu krążenia lub oddechowego. Skrajnie w wyniku tych zaburzeń może nawet dojść do śmierci osoby. Alkohol, jaki i produkty wynikające z jego przemian zachodzących w organizmie mają negatywne oddziaływanie na układ krwionośny. Zaburzenia lub zatrzymanie akcji serca, szybkie zwężanie lub poszerzanie naczyń krwionośnych może być spowodowane wieloma bodźcami, a jednym z nich jest właśnie alkohol. Krótkie zaburzenia bicia serca nie zostawiają wielu śladów. Długi wynikające z nadużywania napojów wyskokowych mogą doprowadzić do trwałych i ciężkich uszkodzeń. U osób uzależnionych od alkoholu pojawiają się różnorodne choroby serca i innych naczyń krwionośnych. Spożywanie alkoholu zdecydowanie zwiększa możliwość  rozwoju choroby nadciśnieniowej, a picie przez długi czas prowadzi do trwałych zmian w mózgu.  W efekcie tych zmian pojawiają się kolejne choroby: utraty przytomności, zamroczenia, epilepsja, zaburzenia wzroku, niedowładami kończyn lub majakami. W przypadkach krytycznych może dojść nawet do całkowitego zaniku mózgu. Zaburzenia w przewodzie pokarmowym u osób uzależnionych od alkoholu spotyka się prawie zawsze. Spowodowane to jest w pewnym stopniu czynnikami fizjologicznymi, które dotyczą przemian alkoholu w układzie pokarmowym i nie tylko.  Przewód pokarmowy jest wystawiony  na bezpośredni negatywny wpływ alkoholu, a tworzące się zmiany zwłaszcza przy długotrwałym nadużywaniu alkoholu mają wpływ także na inne odległe narządy. Pochłanianie w jamie ustnej  nie ma większego wpływu, jednakże roztwory o wyższym stężeniu, które działają drażniąco na części jamy ustnej mogą spowodować pojawienie się przekrwienia śluzówki oraz stanu nieżytowego. Na skutek tego zjawiska spada odporność tkanek, co ułatwia wdarcie się zakażenia do organizmu. Mogą towarzyszyć temu też inne dokuczliwe dolegliwości np. suchość w ustach, bolesne pieczenie języka, choroba gardła itp. Alkohol oddziałuje odwadniająco. W sposób mechaniczny i chemiczny drażni wewnętrzną część błony śluzowej przełyku zwłaszcza w czasie wymiotów. Alkoholu często jest przyczyną  wydostawania się w górę, (do przełyku) soku żołądkowego, który działa drażniąco na tkanki i może spowodować pojawienie się nadżerki. Oprócz zgagi pojawiają się  zaburzenia w przełykaniu, silne bóle, a czasami dochodzi do krwotoków w przełyku. Alkohol zalicza się do najmocniejszych  bodźców działających pobudzająco na żołądek, a to powoduje wydzielanie  kwasu chlorowodorowego (solnego). To wszystko połączone ze  złym sposobem odżywiania się oraz ze stresem, (który jest częścią życia osoby uzależnionej) może doprowadzić do nieżytu żołądka i pojawienia się wrzodów żołądka. Nieżyt żołądka  charakteryzuje się bólami podbrzusza, wymiotami oraz temu podobnymi problemami trawiennymi. Stałe i częste stany nieżytowe spowodowane przepicie utrwalają się i ostatecznie doprowadzają do powstania choroby tzn. przewlekłego nieżytu żołądka, który jest nieuleczalny, a na podłożu tej choroby mogą powstawać stany rakowe. Pojawiają się także czasem problemy w żołądku. Bardzo niebezpieczna dla osób uzależnionych od alkoholu może być choroba wrzodowa zarówno żołądka jak i dwunastnicy. Przedawkowywanie alkoholu może przyczynić  się do nasilenia się symptomów   już rozwiniętej choroby. Jednym z narządów najbardziej wystawionym na działanie napojów alkoholowych jest wątroba, gdzie zachodzą najważniejsze przemiany napojów alkoholowych. Wątroba jest organem,w którym dzieją się podstawowe i najważniejsze przemiany substancji oraz procesy odtruwające. Pojawiająca się choroba miąższu wątroby  w swoim początkowym stadium prawdopodobnie nie będzie się ujawniać. Efektem tego jest, że w momencie wizyty u lekarza choroba może być zbyt rozwinięta, aby dało się ją wyleczyć, (chociaż wątroba zaliczana jest do najszybciej regenerujących się organów). Do takich chorób zaliczana jest marskość wątroby. Początkiem tej choroby jest ciężkie zapalenie organu ( wątroby) pojawiające się po jednym zatruciu napojem alkoholowym lub też może pojawić się  w początkowym okresie uzależnienia. Do pierwszych pojawiających się objawów zaliczyć można: krwotok w przewodzie pokarmowym, zaburzone łaknienie, zwracanie pokarmu, wzdęcia, rozpoczyna się poważny spadek masy, puchnięcie kostek oraz bóle w okolicy wątroby. Ludzie uzależnieni od alkoholu cierpi na różnorodne choroby układu oddechowego. Napoje alkoholowe wpływają negatywnie na układ immunologiczny człowieka i tworzą w ten sposób  dobry grunt pod  choroby wywoływane przez groźne bakterie i wirusy. Uzależnienie tworzy dogodne warunki do rozwinięcia się gruźlicy. Gruźlicę wywołują prątki odkryte przez Roberta Kocha, a  choroba ta  jest uznana jako społeczna tak jak kiedyś alkoholizm. Gruźlica pojawia się głównie w pewnych częściach układu oddechowego, wydalniczego (nerki),  oraz kostnego. Gruźlica wywołuje u człowieka chorego  zniszczenie tkanki płucnej, a w konsekwencji niewydolność oddechową. Gruźlica nawet w dzisiejszych czasach  dla wielu osób kończy się śmiercią.

Najczęściej występującymi zaburzeniami u osób uzależnionych są  problemy z pamięcią (zaburzenia). Towarzyszą im także znaczne zaniedbanie zainteresowań, problemy z myśleniem oraz skupieniem się, kłopoty z wykonywaniem pracy umysłowej i obniżona możliwość koncentracji. Uwidaczniające się symptomy zaburzeń psychicznych są: zbyt duża drażliwość, nadpobudliwość i nadmierna agresja oraz częste zmiany nastroju.

Uzależnienie od narkotyków dotyczy ono zarówno dzieci (w tym noworodków), jak i dorosłych. Długotrwałe przyjmowanie narkotyku prowadzi do ruiny całego ustroju. Narkomani na skutek zmniejszonej odporności częściej zapadają na choroby zakaźne (gruźlicę, padaczkę, AIDS). Matki-narkomanki mają przedwczesne i skomplikowane porody, a u noworodków mogą wystąpić objawy głodu narkotycznego. Dzieci te są często opóźnione w rozwoju fizycznym i psychicznym. Przyczyn uzależnienia od narkotyków upatruje się przede wszystkim w braku zaspokojenia potrzeb. Chłód, rygoryzm rodziców, obojętność, samotność dziecka, brak norm - prowadzą do deprawacji, która najczęściej przejawia się różnego rodzaju lękami, przeszkadzającymi w normalnym rozwoju osobowości. Poszukiwanie nisz bezpieczeństwa jest wówczas naturalnym odruchem. Jeżeli młody człowiek napotyka na swej drodze inną osobę lub grupę osób uzależnionych, która za przyłączenie się i wspólne używanie narkotyków daje jej poczucie przynależności i uczestnictwa, może chętnie do niej przystać. Uzależnienie narkotyczne jest chorobą, która sprawia przede wszystkim silny ból fizyczny i psychiczny. Najprostszym sposobem uśmierzenia tego bólu jest przyjęcie środka, który pozwoli nam znaleźć zapomnienie. Tym środkiem jest narkotyk, przyjmowany w coraz większych dawkach. Regularne przyjmowanie narkotyku skutkuje odpowiednim przystosowaniem się metabolizmu komórkowego organizmu. Na brak dawki organizm reaguje głodem narkotycznym (objawy abstynencyjne), czyli bólem mięśni, niepokojem, mdłościami, biegunką, halucynacjami, delirium aż do zapaści włącznie. Jest to uzależnienie fizyczne. Towarzyszy mu uzależnienie psychiczne, które charakteryzuje brak zainteresowania czymkolwiek poza zaspokojeniem potrzeby narkotyku. Objawia się apatią, pasywnością, sennością, utratą świadomości, oszołomieniem, spowolnieniem reakcji. Prócz bólu fizycznego i psychicznego narkoman odczuwa jeszcze ból społeczny. Wygląd zewnętrzny i zachowanie narkomana prowadzą do osłabienia i zniszczenia więzi społecznych, skazując go na samotność i konieczność przebywania w środowisku osób podobnych do siebie. Własne cierpienia i współczucie otoczenia mogłyby wpłynąć na próbę zmiany tego stanu, gdyby takiej próbie towarzyszyła silna wola powrotu do zdrowia. Na przeszkodzie często stoi charakterystyczna dla tej choroby destrukcja psychiki - właśnie brak woli. Narkotyki są bardzo silnie działającymi substancjami chemicznymi. Inaczej jednak niż w przypadku leków każdy wywołany przez nie efekt jest szkodliwy. Używanie alkoholu i innych środków bardzo obciąża organizm. Stan odurzenia wynika ze specyficznych zmian, jakim podlegają czynności wewnętrzne ustroju pod działaniem środków narkotycznych – pobudzających, tłumiących i opiatów. Nikt nie może oczekiwać, że nie zapłaci zdrowiem za atakowanie własnego organizmu potężną dawką chemii. Ceną długotrwałego uzależnienia są, oprócz nowotworów, niedomogi wątroby i nerek oraz schorzenia serca i płuc. Za każdym razem, kiedy konsument przeżywa „ przyjemność” odurzenia, jego organizm traci energię na wyrównanie skutków tego stanu. Organizm chce funkcjonować w stanie przyjemnej, trwałej równowagi, a narkotyczna spirala niszczy ją, czyniąc go bezbronnym. Organizm zawsze przystępuje natychmiast do walki, próbując utrzymać funkcje wewnętrzne na poziomie bliskim normalnego. Jednak musi on jednocześnie poddać narkotyczny środek rozkładowi i oczyścić z niego krwiobieg. W rezultacie osobie używającej narkotyki pozostaje niewiele energii na uruchamianie mechanizmów odpornościowych, by zwalczyć i choroby, i przeciwności losu, jakich większość z nas bądź potrafi uniknąć, bądź wychodzi z nich bez szwanku. Uzależnieni z reguły poświęcają mało czasu na sport i troskę o zdrowie, a w rezultacie doprowadzają do obniżenia odporności organizmu i osłabienia siły mięśni. U takich dzieci łatwo o guzy, opuchnięcia i siniaki w następstwie drobnych wypadków. Osobie przyjmującej narkotyk chodzi o doznania wynikające z odurzenia. Nie jest ona jednak w stanie kontrolować działania danego środka, narkotyk niczym pajęczyna obejmuje cały organizm i powoli niszczy. Narkoman pozostawiony bez pomocy nie jest w stanie samodzielnie kierować swoim życiem tak, by uniknąć zagrożeń zdrowotnych, ani nie jest w stanie sam podjąć leczenia.

Palenie tytoniu jest jednym z czynników zagrażających zdrowiu, a nawet życiu. Obecnie znanych jest około 5000 składników, które występują w dymie tytoniowym. Najbardziej szkodliwe to: nikotyna, tlenek węgla (czad), substancje drażniące oraz substancje smoliste (smołowate). Nikotyna wywiera szkodliwy wpływ na wiele narządów, a w szczególności na serce, naczynia krwionośne oraz przewód pokarmowy. Czad, czyli tlenek węgla powoduje niedotlenienie organizmu. Narządami szczególnie wrażliwymi na małą ilość tlenu jest mózg i serce. Substancje wywołują raka języka, krtani, płuc oraz pęcherza moczowego. Najczęstszym nowotworem złośliwym jest rak płuc, palacze zapadają również na raka: nerki, trzustki, wargi, jamy ustnej, przełyku, jak również choroba niedokrwienna serca, przewlekłe zapalenie oskrzeli, gruźlica układu oddechowego, nadciśnienie tętnicze, udar mózgu, wrzody żołądka oraz dwunastnicy. Nikotyna-ma działanie stymulujące i sprawia, że zażywająca ją osoba czuje się ożywiona. Organizm palaczy szybko przyzwyczaja się do nikotyny, więc do uzyskania tego samego efektu jest potrzebna coraz większa dawka dymu. Nikotyna podwyższa ciśnienie tętnicze krwi, przyśpiesza tętno i zwiększa ilość krwi pompowanej przez serce. Nikotyna powoduje jednocześnie skurcz tętnic. Dlatego ryzyko zawału serca jest pięć razy większe u palacza niż u osoby niepalącej. Nikotyna jest narkotykiem. Porównując działanie uzależniające substancji psychoaktywnych stwierdzono, że nikotyna uzależnia silniej niż heroina, kokaina, alkohol, kofeina i marihuana. Nikotyna nie tylko wywołuje uzależnienie, ale ponadto charakteryzuje się niespotykaną różnorodnością form oddziaływania na psychikę. Nikotyna powoduje osłabienie pamięci i jest substancją rakotwórczą. Wpływa negatywnie na gen p53, który powstrzymuje niekontrolowany rozwój komórek, czyli powstawanie nowotworów. Kobieta paląca tytoń w ciąży powoduje, że jej dziecko nie otrzymuje wystarczającej ilości tlenu, niezbędnego do prawidłowego wzrostu i rozwoju. Rozwijające się w jej łonie dziecko jest zmuszane do kontaktu z prawie 4.000 substancji chemicznych, w tym 40 rakotwórczymi, które są zawarte w dymie tytoniowym. Dziecko rodzi się znacznie mniejsze i podatniejsze na choroby wieku niemowlęcego i dziecięcego. Zwiększa się ryzyko komplikacji w czasie ciąży: samoistnego poronienia, porodu przedwczesnego, krwawień z dróg rodnych, łożyska przodującego, Najbardziej negatywnie na rozwój płodu wpływa zwłaszcza palenie w ostatnich 2 miesiącach ciąży. Niemowlęta wdychające dym częściej zapadają na poważne choroby układu oddechowego, astmę oskrzelową, zapalenie ucha środkowego, białaczkę. Ekspozycja dzieci na dym tytoniowy jest poważnym problemem moralnym w każdej palącej rodzinie. Niektórzy uważają nawet, że jest to forma przemocy rodziców, którzy zmuszają dzieci do niechcianej ekspozycji na ponad 4000 toksycznych związków chemicznych. Decydujące znaczenie w ochronie zdrowia dzieci przed następstwami palenia papierosów „aktywnego i biernego” ma środowisko domowe. Aby osiągnąć pożądane efekty, konieczna jest zmiana postaw rodziców wobec palenia papierosów. „Dom wolny od dymu tytoniowego” powinien stać się normą obyczajową rodziny, gdyż wyrządzanie szkody dla zdrowia niepalących jest czymś dalece poważniejszym, aniżeli świadome sięganie po papierosa. Ostatnie badania wskazują na związek wymuszonego biernego palenia z zawałem serca. Inne badania wykazały, że dzieci z rodzin palaczy mają osłabiony układ odpornościowy i częściej chorują. Palacz nie wdycha wszystkich szkodliwych substancji sam. Każdy, kto znajduje się w pobliżu palacza, wdycha te same związki chemiczne. Bierne palenie może być również bardzo szkodliwe dla zdrowia. Żony palących mężów chorują dwukrotnie częściej na raka płuca niż partnerki mężczyzn niepalących. Zaprzestanie palenia tytoniu to konieczność. Sposobów na rzucanie palenia jest niemało. Jedni zalecają działanie zdecydowane i kategoryczne, inni są zdania, że rozstanie z papieroskiem powinno odbywać się krok po kroku, by po pewnym czasie osiągnąć cel, czyli całkowicie przestać palić. Ważne, by się zdecydować i naprawdę to zrobić. Palenie nawet 5 papierosów dziennie wiąże się ze wzrostem ryzyka wystąpienia powikłań nadciśnienia tętniczego. Gdy ciągnie nas do papierosa, pomocą może być nam - w zależności od sytuacji - ruch na świeżym powietrzu, ćwiczenia odprężające, sięganie po owoc lub warzywo do schrupania, albo po gumę do żucia. A także... silna motywacja. Gdy rzucisz palenie poprawisz kondycję fizyczną, zapomnisz, co to kaszel poranny i rzadziej będziesz chorował na infekcje dróg oddechowych. Wygrywa każdy, kto rzuci palenie.

W codziennym życiu ludzie spotykają się z wieloma substancjami szkodliwymi dla ich zdrowia i życia, a w wielu przypadkach stosuje się też najprzeróżniejsze środki ostrożności, które nie dopuścić mają do negatywnego działania na ludzi tych szkodliwych związków. Wyjątkami w tej dziedzinie są jednak alkohol, narkotyki i nikotyna. Z tymi substancjami współczesny człowiek spotyka się nader często i, o dziwo, nie tylko nie stara się z nimi walczyć, a nawet ich nadużywa! Aby zapobiec takiemu stanowi rzeczy należy uświadamiać ludzi o szkodliwym działaniu używek. Jeżeli w codziennym życiu będziemy wprowadzać więcej ostrzeżeń i przestróg, a jednocześnie będziemy informować o niebezpieczeństwach związanych z używkami mamy większe szanse na zniwelowanie problemu uzależnień w naszym kraju i na całym świecie. Jednak aby osiągną pełen sukces, my sami musimy uwierzyć w siebie, w swoje możliwość. Zaakceptować siebie takiego jakim się jest, postawić na pewne, zaufane grono ludzi wyznających wartości naprawdę ważne w życiu. Nie możemy pozwolić wciągnąć się w wir, którego konsekwencje możemy ponosić do końca naszego życia.