Powstanie listopadowe - przyczyny i przebieg

Powstanie listopadowe wybuchło 29 listopada 1830r. trwało do końca września 1831. Główną przyczyną było nieprzestrzeganie przez carów rosyjskich postanowień konstytucji 1815r. Aresztowanie grupy spiskowców zmobilizowało podchorążych, aby wywołać powstanie. Nie wybrano przywódcy i liczono, że w momencie rozpoczęcia działań przyłączy się społeczeństwo polskie. Sygnałem wybuch powstania miały być wzniecone pożary niestety niektórzy spiskowcy nie dostrzegli umówionych znaków. Pierwsza grupa powstańców uderzyła na Belweder, aby zabić lub wziąć do niewoli księcia Konstantego, lecz on uciekł. Główna grupa spiskowców wzywała mieszkańców Warszawy do przyłączenia się, lecz większość była przeciwna powstaniu. Zdobyto Arsenał co pozwoliło opanować stolice.

Grupa polityków z Rady Administracyjnej 3 grudnia 1830 uznała się za Rząd Tymczasowy, ale już 5 grudnia po bezkrwawym zamachu stanu dyktatorem ogłosił się gen. Chłopicki.

W styczniu 1831 sejm Królestwa Polskiego ogłosił detronizację Mikołaja I, decyzja ta stałą się bezpośrednia przyczyną wojny polsko-rosyjskiej, która rozpoczęła się w lutym 1831. Na początku lutego do Królestwa Polskiego wkroczyła armia rosyjska pod dowództwem Iwana Dybicza.

25 lutego 1831 pod Grochowem rozegrała się wielka bitwa o stolice. Armią polską dowodził gen.Radziwił, ale rozkazy wydawał gen.Chłopicki. Całodzienne zmagania zakończyły się odwrotem sił polskich do Warszawy, a Rosja zrezygnowała z ataku na stolice ze względu na duże straty i szok wywołany polską obroną.

Powstańcy pod dowództwem Prądzyńskiego rozbili część sił rosyjskich w bitwach 31 marca pod Wawrem i pod Dębem Wielkim. Chciano zaatakować na Siedlce, lecz stracono tą szanse przed przybyciem głównych sił rosyjskich.

W bitwie pod Ostrołęką 26 maja 1831 nastąpiła klęska polskich żołnierzy, która przesądziła o losach powstania. Rosja pokonała powstania na ziemiach zabranych. Nowy wódz armii rosyjskiej Iwan Paskiewicz zaplanował atak na Warszawę od zachodu, gdy Polacy spodziewali się ataku od wschodu. W stolicy doszło do zamieszek. Rząd Narodowy z Czartoryskim na czele ustąpił oskarżony o nieudolność, władzę dyktatora powierzono gen. Krukowieckiemu.

6 września wojska rosyjskie rozpoczęły szturm na Warszawę Ich atak na Wolę zaskoczył obrońców i 8 września Rosja wkroczyła do opuszczonej stolicy.

Z braku woli walki pod koniec września 1831 powstanie upadło.