"Boże coś Polskę" - Alojzy Feliński.

Alojzy Feliński

Urodzony w 1771 roku, zmarł w 1820.
Poeta i dramatopisarz. Był adiutantem Tadeusza Kościuszki, w 1818 roku dyrektorem Liceum Krzemienieckiego. Członek. Towarzystwa Przyjaciół Nauk, dyr. Liceum Krzemienieckiego; jego utwory są reprezentatywne dla klasycyzmu postanisławowskiego.
Jego najbardziej znanym dramatem jest tragedia Barbara Radziwiłłówna z 1817 roku. Pisał pieśni, takie jak ?Pochwała Kościuszki? i ?Pieśń ochotników?. Jest autorem wiersza na cześć cara Aleksandra I Pieśń narodowa za pomyślność króla z 1816 roku, który dopiero w nowej wersji Antoniego Goreckiego zyskał popularność, lisów poetyckich Do Stanisława Trembeckiego, przekładów z francuskiego (m.in. J. Delille'a Ziemianin, czyli Ziemiaństwo francuskie) oraz był zwolennikiem zreformowania ortografii polskiej.

Zarys historii pieśni

Na mocy uchwał kongresu wiedeńskiego w 1815 roku powstało Królestwo Polskie połączone unią personalną z Rosją. Zgodnie z konstytucją Królestwa Polskiego z 27 listopada 1815 roku królem został car Aleksander I.
Feliński ułożył pieśń jako hymn ku czci Aleksandra I.
Przed wybuchem powstania styczniowego w Warszawie dochodziło do manifestacji patriotycznych o charakterze religijno ? kościelnym.
W 30 rocznicę powstania listopadowego 29 listopada 1860 roku Karol Nowakowski ze Szkoły Sztuk Pięknych zaintonował pierwszy raz ?Boże coś Polskę? przed kościołem Karmelitów na Lesznie, miejscu pamiętnym z martyrologii narodowej. Pieśń otrzymała teraz nowy refren: ?Ojczyznę, wolność racz nam wrócić, Panie!?.
Ta pieśń religijno ? patriotyczna z nowym refrenem śpiewana była także w okresie okupacji hitlerowskiej ? 1939 ? 1945, a także w czasach Polski Ludowej 1945 ? 1989.
Do pierwotnego tekstu wrócono w latach II Rzeczypospolitej ? 1918 ? 1939 oraz po 1989 roku ? III Rzeczpospolita.

Pieśń

Powstała w 1816 roku.
Polska pieśń patriotyczno-religijna, pełniąca w wielu okolicznościach funkcję nieoficjalnego hymnu narodowego (pretendowała do tej rangi po odzyskaniu niepodległości 1918).
Tekst zaczęto szybko przerabiać, tak, że już przed 1830 pieśń nabrała charakteru patriotycznego i odtąd śpiewana była w kościołach, podczas narodowych świąt i manifestacji. W redakcji z 1830 w miejsce 2 końcowych zwrotek wstawiono nieco zmienione 2 ostatnie zwrotki z utworu A. Goreckiego Hymn do Boga o zachowanie wolności, przerobiono też refrenen. Ta wersja stała się podstawą kolejnych przeróbek, które doprowadziły Boże,coś Polskę do obecnego kształtu 10 lub 11 zwrotek.
1860 zarzucono pierwotną postać muzyczną hymnu, śpiewając go odtąd na melodię pieśni maryjnej Bądź pozdrowiona, Panienko Maryjo, ostatecznie zaś - Serdeczna Matko. Od 1862 była zakazana w zaborze rosyjskim.
Pieśń Boże, coś Polskę nadal żyje... Jej wykonywanie - podobnie jak to było w XIX wieku - przybiera na sile i potęguje się w najbardziej dramatycznych chwilach życia narodu. Śpiewana była podczas tak jak mówiłam okupacji hitlerowskiej, w latach stalinowskiego reżimu, w okresie powstawania "Solidarności", stając się największym głośnym protestem w czasie stanu wojennego. Miliony ludzi śpiewały ją we wszystkich polskich kościołach na Mszach za Ojczyznę, na pogrzebie górników z kopalni "Wujek", na uroczystości żałobnej po odnalezieniu zwłok ks. Jerzego Popiełuszki. Była, jest i zapewne będzie - "pokąd tchu w łonie" - wyrazem świadomości historycznej polskiego narodu i wykładnikiem jego tożsamości.

Interpretacja tekstu

?liczne wieki? okresy świetności Polski za czasów Piastów, Jagiellonów, Jagiellonów a także niektórych królów elekcyjnych tj. Wazowie czy Jan III Sobieski?

?blaskiem potęgi i chwały? sukcesy militarne oręża polskiego, m.in. Bolesława Chrobrego w walce z Niemcami, bitwa pod Grunwaldem ? 1410 (zwycięstwo nad Krzyżakami), 1683 ? odsiecz Wiednia Jana III Sobieskiego i klęska armii tureckiej, a także rozwój ekonomiczny i kulturalny w XVI wieku, polityka dynastyczna doprowadziła do wzrostu terytorialnego kraju oraz jego znaczenia na arenie międzynarodowej ( rok 1000 zjazd w Gnieźnie, XVI wiek Jagiellonowie na tronach Polski, Czech i Węgier.
?od nieszczęść, które pognębić ją miały? obrona Jasnej Góry przed Szwedami w czasie ?potopu? w latach 1655 ? 1660 dała początek ogólnego zrywu narodowego, wypieranie najeźdźców ostateczną ich klęskę.
?Ojczyznę wolną? niektórzy Polacy (w tym Feliński) uważali, że utworzenie Królestwa Polskiego i liberalizm Aleksandra I to pierwszy krok ku pełnej wolności kraju. Jednak były to myśli złudne.
?tknięty jej upadkiem? III rozbiór Polski 1795r. i ostateczny upadek państwowości polskiej.
?wspierał walczących za największą sprawę? po upadku Polski dążenie Polaków do odzyskania niepodległości poprzez tworzenie tajnych organizacji spiskowych w kraju ( Centralizacja lwowska-1796r.,Towarzystwo Republikanów Polski-1798-1806rr) i na emigracji (Legiony Dąbrowskiego-1797r.).
?świat cały mieć jej męstwa świadkiem? akcja legionowa - bohaterowskie walki legionistów, a następnie wojsk Księstwa Warszawskiego u boku Napoleona w kampaniach na terenie Europy (1798-1815) ? skutkiem umiędzynarodowienia sprawy polskiej.
?w nieszczęściach samych pomnażał jej sławę? niepowodzenie akcji legionowej, straty ludzkie, materialne Księstwa Warszawskiego, nie udało się wywalczyć niepodległości. Jednakże legioniści, żołnierze armii Księstwa Warszawskiego walczyli bohatersko, wsławili się w wojnach wyzwoleńczych 1806-1807 i 1809 zgodnie z hasłem ?za naszą i waszą wolność?


Bibliografia dot. Pkt. II ? Historia polski, wyd. PAN, 1959 Tom II część III str. 424