1. Układ oddechowy
a) Górne drogi oddechowe: jama nosowa, gardło, krtań
b) Dolne drogi oddechowe: tchawica, oskrzela
c) Właściwy narząd oddechowy to PŁUCA.
Części układu | Budowa | Funkcja |
|---|---|---|
Jama nosowa | Rozpoczyna się nozdrzami przednimi podzielona na 2 części przez przegrodę nosową, pokryta nabłonkiem z rzęskami, a w przedniej części włoskami | Ogrzewanie powietrza, nawilżanie powietrza, oczyszczanie powietrza z kurzu i innych zanieczyszczeń, odbiera bodźce zapachowe |
Gardło | Wspólny odcinek układu pokarmowego i oddechowego | Transportuje, dostarcza powietrze do dalszych części układu |
Krtań | Zbudowana z 9 chrząstek, m.in. nagłośni oraz strun głosowych otaczających szparę czyli głośnię | Narząd dźwiękotwórczy, dostarcza powietrze do tchawicy |
Tchawica | Kształt rury o długości 10-13 cm, w ścianie występują chrząstki wzmacniające | Dostarczanie powietrza do oskrzeli i płuc, oczyszczanie powietrza dzięki nabłonkowi migawkowemu |
Oskrzela | Na wysokości mostka tchawica rozgałęzia się na dwa oskrzela główne, które dalej rozgałęziają się na coraz mniejsze rozgałęzienia, aż do oskrzelików | Dostarcza powietrze do oskrzeli i płuc, oczyszczenie powietrza dzięki nabłonkowi migawkowemu |
Płuca | Płuca mają budowę pęcherzykowatą(pęcherzyki płucne) lewe płuco składa się z 2 płatów, natomiast prawe z 3 | Umożliwia wymianę gazową (dostarczanie do krwi tlenu), a oddawanie dwutlenku węgla |
2. Oddychanie dzieli się na
a) zewnętrzne- obejmujące wentylację płuc, wymianę gazów pomiędzy powietrzem pęcherzykowym a krwią, transport i dyfuzja gazów między krwią a komórkami.
b) Wewnętrzne- zwane też komórkowym, cząsteczki tlenu wchodzą w reakcje chemiczną w komórkach, które wytwarzają energię. Procesy te zachodzą w mitochondrium.
16x/ min; 500ml/1x; 8l/min
3. Podczas wdechu kurczą się mięśnie międzyżebrowe zewnętrzne, powodując ruch żeber w górę. Zaś skurcz przepony powoduje jej obniżenie. W wyniku tych zdarzeń objętość klatki piersiowej zwiększa się.
4. Podczas wydechu mięśnie międzyżebrowe zewnętrzne rozkurczają się, żebra opadają. Przepona rozkurcza się i podnosi. W wyniku tego zmniejsza się objętość klatki piersiowej.
5. Pojemność płuc czyli objętość powietrza zawartego w płucach wynosi przeciętnie ok.4500ml u mężczyzn i 3200ml u kobiet.
6. Mechanizm oddychania zachodzi automatycznie czyli jest niezależne od naszej woli. Kieruje nim ośrodek oddechowy znajdujący się w rdzeniu przedłużonym.
7. Powietrze zwłaszcza w dużych miastach jest zanieczyszczone: tlenkiem węgla – CO (czad), który łatwo łączy się z hemoglobiną i blokuje transport tlenu; dwutlenek węgla (CO2); dwutlenek siarki (SO2); tlenki azotu (NO,NO2)
8. Zanieczyszczenia mogą prowadzić do wzrostu zachorowalności na choroby układu oddechowego: rak płuc; astma; rozedma płuc; podrażnienia układu oddechowego(kaszel, katar)
9. Do chorób układu oddechowego należą: choroby zakaźne np. Gruźlica; angina; zapalenie płuc i oskrzeli (przeziębienie, grypa); krztusiec
10. Choroby zawodowe: chrypka, pylica
11. Palenie papierosów może wywołać: zahamowanie wzrostu, niedotlenienie organizmu; zawał serca; udar mózgu; niedrożność dróg oddechowych, uszkodzenie nabłonka migawkowego