Kicz - określ funkcje i istotę kiczu w literaturze sztuce i kulturze

"Funkcja i znaczenie kiczu w literaturze, sztuce i kulturze"

Określanie czegoś kiczem mówi nam o brzydocie i lichości danego przedmiotu. Kicz definiuje się jako przedmiot wykonany z przepychem, ale zupełnie pozbawiony gustu. Kicz to kompozycja plastyczna, utwór literacki, film itp. o małej wartości artystycznej.

Kicz musi być piękny, aby zachęcić nas do siebie, gdyż otaczanie się pięknem stało się czymś niezbędnym. Theodor Adorno określa kicz jako "piękno w brzydocie". Kicz chcąc być podziwiany i kupowany musi się podobać, dlatego nie może pozwolić sobie na bycie brzydkim. Celem kiczu jest działać pięknie, natomiast piękno jakie sobą reprezentuje celuje w odbiorcę przeciętnego. Słowa zachwytu kierowane pod adresem rzeczy kiczowatej ma wypowiedzieć odbiorca mało wymagający.

Kicz kieruje się 5-ma zasadami, spośród nich wyróżniamy: zasadę niedostosowania, synestezji, kumulacji, przeciętności oraz zasadę komfortu.

Zasada niedostosowania: Według A. Molesa, przedmiot określany mianem kiczowatego jest zawsze "i na swoim i nie na swoim miejscu". Charakterystyczne dla kiczu jest to, że trafia on zawsze trochę obok. Przedmiot kiczowaty wykonany jest wg. pokrętnej koncepcji, a zarazem charakteryzuje się starannym wykonaniem oraz wykończeniem np. korek od butelki przebierający formę głowy polityka.

Zasada synestezyjnej percepcji: W zasadzie tej chodzi o to, aby jedno i to samo dzieło uderzało w kilka zmysłów jednocześnie. Kicz ma za zadanie wzbudzić w odbiorcy choć chwilowy zachwyt. Jedno dzieło posiada wiele motywów i zastosowań. Przykład stanowią tutaj figurki Matki Boskiej z odkręcaną główką, dzięki czemu możemy je napełnić święconą wodą i jednocześnie traktować jako przedmiot kultu.

Kolejną z zasad jest zasada kumulacji, która związana jest z zasadą synestezyjnej percepcji, gdyż również chodzi w niej o zaatakowanie jak największej liczby kanałów zmysłowych naraz.

Zasada przeciętności: Dzieła uznane za kiczowate cechują się przeciętnością, a " przeciętność" ta odnosi się do przeciętności odbiorcy, adresata oraz samego dzieła. Kicz nie charakteryzuje się dwuznacznością, nie chce ryzykować oryginalnością, opiera się na sprawdzonych, utartych schematach, które gwarantują sukces.

Ostatnią z zasad jest zasada komfortu : Kicz powinien dawać odbiorcy poczucie bezpieczeństwa, czyniąc świat prostym i zrozumiałym.

Zjawisko kiczu jest wszechobecne. Kicz obecny jest chociażby w reklamach wód mineralnych, gdzie za plecami pięknych pań widoczny jest krajobraz, charakterystyczny dla kiczowatych obrazów- zielone lasy, ośnieżone szczyty gór oraz jasne błękitne niebo.
Realizując istotę kiczu stwierdziłam, iż jest on obecny również w życiu. W mojej prezentacji chcę skupić się na występowaniu kiczu w literaturze i sztuce.

Za typowy przejaw literackiego kiczu (niegdyś używano też określenia "szmira"), uznawana jest " Trędowata". Akcja powieści H. Mniszkówny rozgrywa się na przełomie XIX i XX w. I opisuje tragiczne dzieje miłości Stefanii Rudeckiej i Waldemara Michorowskiego. Powieść ta realizuje odwieczny temat literacki "księcia i kopciuszka". Tytułową postacią jest Stefania Rudecka, niezamożna szlachcianka, guwernantka w domu hrabiny Elzonowskiej, ciotki ordynata W. Michorowskiego. On to potężny magnat, szalenie bogaty ordynat, zabójczo przystojny. Ona- średnio zamożna szlachcianka z dobrego domu.
Dzieli ich wszystko- pochodzenie, pieniądze oraz sfera, i to właśnie sfera doprowadza do zagłady ich miłości i śmierci Stefanii.

Piękna Stefania Rudecka po zawodzie miłosnym udaje się do majątku Słodkowce, gdzie zostaje nauczycielką Luci Elzonowskiej. Poznaje tam W. Michorowskiego. Oczywiście najpierw czuje niechęć, potem wielką miłość z wzajemnością. Ich miłość jest czymś niestosowanym na owe czasy. Muszą pokonać opór rodziny, co nie jest sprawą prostą, nie zważając już na opinie innych. W trakcie czytania , człowiek przenosi się w odległe czasy i całkowicie wczuwa się w losy głównych bohaterów. Magnat przezwycięża przeszkody i doprowadza do zaręczyn ze Stefanią. Jednak w wyniku intryg dziewczyna choruje i umiera przedwcześnie w dniu planowanego ślubu.

Kicz "Trędowatej" kryje się nie w pomyśle fabularnym, jako że motyw mezaliansu i krytyczny obraz arystokracji były tematem najwybitniejszych dzieł pozytywistycznych np. "Lalki" czy "Nad Niemnem". Zatem "Trędowata" mieściłaby się w zakresie powieści pozytywistycznej i to ją jakby nobilitowało.
Kicz "Trędowatej" wyraża się w formie, w tym, że powieść obliczona jest na najmniej wybredny gust. Nośny i istotny temat łączy z fatalną formą, której oddziaływanie było obliczone na wywołanie łatwych emocji, łzawych reakcji, prościutkich wzruszeń. Owa chęć wywołania wzruszeń dominuje nad logiką języka. Kiedy czytamy, że "Stefcia biegała po łące wznosząc się własnymi myślami", lub, że "(...) etykieta wypełzła na parkiet", widzimy pragnienia wyrażenia istotnych stanów emocjonalnych, ale przede wszystkim dostrzegamy nie adekwatność zastosowanych środków wyrazu.

Utwór oferuje nam też łatwą prawdę psychologiczną. Świetnym tego przykładem jest Waldemar- twardy uwodziciel, niedostępny ze względu na usytuowanie społeczne –ordynat. Staje się pokornym czcicielem niewinności, obłaskawione pożądanie zamienia się w miłość, cnota zabarwia się zmysłowością.

Niebezpieczeństwo "Trędowatej" tkwi w tym że miała ona szeroki krąg odbiorców, czytano ją w służbówkach i salonach. Literatura polska, która ciągle była w służbie wielkich idei, została wzbogacona tym razem w romans. Romans o miłości trudnej i doskonałej. Oferowała zwyczajne i luksusowe wcielenie ideału, gdzie zmysłowość odbywała się bez grzechu, miłość była wyjątkowa i niepowtarzalna, a nieszczęście przychodziło z zewnątrz.

Czytelnik otrzymał obraz miłości najszlachetniejszej, kochankowie to ludzie nie skazitelni, miłość jeszcze ich uwzniośla i doskonali. W kontekście do tego pozostaje świat okrutny i zły. Okazuje się, łzawa historia znajduje rozwiązanie w społecznych antagonizmach i uprzedzeniach. Kiczowaty, jak sama miłość jest też obraz rzeczywistośći, w której ona rodzi się, rozwija i zamiera. Pałac jest więc przede wszystkim rozległy, potężny, piękny, w którym łatwo się zgubić, ale i łatwo zachwycić każdym elementem wystroju. Jest też silnie wyeksponowany obraz natury, natury będącej świadkiem rodzących się uczuć.

I kwiaty, kwiaty...są one przedmiotem adoracji, można je zrywać, ścinać, obdarowywać, wyznawać miłość i tęsknotę, czy wreszcie stroić grób.
Jest więc "Trędowata" powieścią komfortową, bo spełnia wszystko, o czym marzy niewymagający czytelnik. Zapewnia mu przeżycia wzniosłe i wzruszające, w dodatku podnosi do wyżyn cierpienia. A kicz? Jest wszędzie. W kreacjach bohaterów, w obrazie miłości, w języku i natrętnej obrazowości, w rysach obyczajowych, które powstały wyłącznie w wyobraźni autorki i w czarno- białym obrazie świata. Dziś "Trędowata" jest powieścią która przeszła w stan spoczynku, jej miejsce zajęły Harlequiny.

Książki z serii Harleqiun zapewniają czytelnikom możliwość prostych, łatwych przeżyć, odpoczynku. Bohaterowie tych romansów przeżywają bardzo różne koleje losu, prezentują podstawowe, typowe, schematyczne, oczekiwane przez czytelnika wartości tj.: miłość, dobroć, szacunek czy uczciwość.

Książki te trafiają w gusta masowego odbiorcy, opisują pragnienia wszystkich kobiet. Miłość jako motyw literacki czy też "zwyczajne" uczucie w życiu, jest tematem "rzeką". Pojawia się u takich twórców jak: Szekspir, Goethe, Mickiewicz- w dziełach o wysokich walorach, ale także w sentymentalnych romansidłach wywołujących łzy u mało wybrednych czytelników.

W romansie pt.: "Sobowtór narzeczonej", nadzwyczaj przystojny multimilioner Kurt zrywa zaręczyny z Elisabeth- piękną, sławną aktorką. Bonnie, natomiast to skromna sekretarka, wielbicielka Elisabeth, bliźniaczo do niej podobna. Bonnie w wyniku ciężkiego wypadku traci pamięć. Ponieważ lekarze w szpitalu rozpoznali w niej sławną Elisabeth, zgłosili się do Kurta z prośbą o pomoc w leczeniu byłej narzeczonej. Ostatecznie mężczyzna zgadza się, lecz nie ufa już kobiecie, a niczego nieświadoma Bonnie odbywa pokutę za grzechy Elisabeth. Kurt zabiera Bonnie na swoją piękną farmę, gdzie stopniowo odkrywa piękno i dobroć Bonnie. Pomimo wielu przeciwności losu, miłość tych dwojga ludzi zwycięża i pozostają szczęśliwi.
Zawsze wyodrębnione jest dwoje bohaterów, których łączy uczucie, o jakim marzy każda kobieta, miłość.
Mężczyzna- przystojny brunet o łagodnych rysach twarzy, wysoki o umięśnionej sylwetce(wyeksponowane bary, umięśniona klatka piersiowa) Inteligentny, filantrop. Często pojawiają się opisy ubioru owego idealnego mężczyzny jak np.: obcisłe dżinsy uwydatniające jego smukłe nogi i kształtne uda.
Kobieta- ponadprzeciętnie piękna blondynka, o niebieskich oczach, długich zgrabnych nogach i doskonałej linii bioder. Subtelna, kobieca o wielkim sercu.

W Harlequinie, autor idealizuje bohaterów dobrych, natomiast tendencyjnie w negatywnym świetle ukazuje postawy bohaterów złych i fałszywych. Występują tutaj stereotypy psychologiczne, brak prawdy psychologicznej o człowieku. Bohaterowie drugoplanowi są stypizowani. Widoczne jest w powieści również wyizolowanie bohaterów ze świata prawdziwego, gdyż akcja rozgrywana jest w rzeczywistości niedostępnej dla przeciętnego odbiorcy jak np. piękna farma, przesycona zapachem brzoskwiń, której właścicielem jest ponadprzeciętnie bogaty mężczyzna czy prześliczna willa otoczona białym płotem.
Jest to atrakcyjna iluzja rzeczywistości, ukazywanie świata nie takiego jaki nas otacza, ale takiego jakiego pragniemy.

Powieść ta, odwołuje się do motywu "Kopciuszka". W role Kopciuszka wciela się skromna, biedna lecz o wielkim sercu kobieta, ta jedyna w której zakochuje się mądry i bardzo przystojny mężczyzna. Los sprawia, iż zakochują się w sobie nawzajem. Są niczym dwie doskonale pasujące do siebie połówki jabłka, jak nie rozłączne Yin oraz Yang. Kolejną cechą romansów Harlequin jest brak miejsca na refleksje odbiorcy. Autor stosuje tutaj ekspansję przymiotników "jak uśmiech to słodki", "prześliczna willa ogrodzona schludnym białym płotem", "powietrze o brzoskwiniowym aromacie", "Boże jakie to cudowne!"- przez co czytelnik nie jest zmuszony do dogłębnej analizy, reakcje, wyobrażenia są mu narzucone. Takowe struktury językowe są cechą charakterystyczną dla kiczu. Większość romansów zawiera w sobie elementy mocno przesycone erotyzmem.

Charakterystyczną cechą tych powieści jest również szczęśliwe zakończenie. Miłość łącząca dwoje ludzi zostaje spełniona, dobro zostaje wynagrodzone, zło zaś ukarane. Widzimy tu podobieństwo do utworów baśniowych, w których również widoczna jest walka dobra ze złem, a dobro zawsze wygrywa. Harlequin realizuje więc schemat kompozycyjny kiczu. Spełnia wg definicji Molesa wszystkie wymogi literackiego kiczu, o których mówiłam już przy analizie "Trędowatej". Obydwie powieści są zbudowane wg tego samego schematu i realizują te same cele. Dąży do zaspokojenia gustów masowego odbiorcy i do wywołania łatwych wzruszeń ponieważ "kicz to sztuka szczęścia, namiastka raju dla mało wymagających"!

Kicz dostrzegam również w tematach piosenek disco-polo. Muzyka disco-polo pojawiła się na początku lat 90-tych. Disco-polo to polska wersja piosenki dyskotekowej dla której charakterystyczne są proste linie melodyczne i polski tekst odwołujący się do tradycji ludowych przyśpiewek i piosenek biesiadnych. Muzyka ta została nazwana muzyką "chodnikową".

Disco-polo sięga do najprostszych ludzkich potrzeb, słuchania tego co nie wymaga angażowania, wyszukanego poczucia piękna czy skomplikowanych przeżyć. Przyczyną wielkiej popularności tek muzyki jest jej prostota. Teksty disco-polo nie zmuszają do myślenia, nie skłaniają do żadnej refleksji, najczęściej natomiast opowiadają o miłości.
Miłość jest tu najczęściej przedstawiana w romantycznych dekoracjach, traktowana jako lek na bolączki dnia codziennego. Często jest to miłość nieszczęśliwa, niespełniona. Miłość, która pozostawia po sobie odciśnięte piętno na duszy człowieka. "Rana w sercu ale uczucie wciąż trwa". W tekstach d-p występuje cały repertuar słów kluczy tj.: miłość, tęsknota, smutek, noc, serce, przyroda.
Teksty tych piosenek mówią o miłości sentymentalnej np. w "Dziewczynie ze snów". Często tani sentymentalizm zmienia się w cynizm np. w piosence "Majteczki w kropeczki". Model miłości jaki prezentowany jest przez wykonawców tejże muzyki oparty jest na literaturze bądź filmie: "tak kocha się tylko w filmach rzeczywistość jest już inna"- jak mówią słowa jednej z piosenek.

Teksty d-p najczęściej podzielone są na cztero wersowe zwrotki i krótsze refreny, lub sześciowersowe zwrotki i cztero wersowe refreny. Refreny są tu cechą powtarzalności. Można tu również dostrzec obecność anafor, powtórzeń wewnątrzwersowych oraz paralelizm składniowy. Charakterystyczne dla tekstów d-p są monosylaby tj.: la, la, la, laj: sza, ba, da, ba, da czy wykrzyknienia: ooo!, hej! Och!.
W piosenkach d-p występują rymy o charakterze parzystym najczęściej wg. schematu aabb...W większości przypadków są to rymy żeńskie i gramatyczne: chuchnij- dmuchnij, szlak-ptak, kalina- dziewczyna. Częstym zjawiskiem jest również stosowanie słownictwa potocznego np.: " to nie koniec dyski nikt nie siada to początek imprezy wesoła jest zabawa".
Charakterystyczną cechą tych tekstów jest stosowanie różnorodnych eufemizmów dotyczących sfery seksualnej np.: "dyskoteka, seks i ty to jest wszystko czego chcę".
Większość utworów d-p wykonują mężczyźni, natomiast bohaterki piosenek określane są jako: ukochana dziewczyna, moja miss itp.
Częstym zabiegiem stylistycznym jest apostrofa do opiewanej kobiety, bezpośredni zwrot do adresatki wyznań. Metafora jest tutaj podstawowym środkiem stylistycznym.
Wyobraźnia odbiorcy nie zostaje pobudzona a on sam nie zatrzymuje uwagi na tekście. Wprowadzona jest tutaj konwencja bajkowa: "Kopciuszkiem moim byłaś nocy tej". W tekstach d-p występują również motywy przyrody oraz liczne porównania np.: "te dni jak bajka, piękne jak tysiąc róż". Częstym zjawiskiem są pytania retoryczne: " o miła moja, czy zdradziłem kiedyś cię? Czy zrobiłem ci coś złego? Czy ci ze mną było źle?" Autor często objawia brak szacunku dla języka, poprzez takie zwroty jak " pragnęłem". Zostaje też w tekstach podjęta próba wyrażenia głębokiej, pseudofilozoficznej prawdy życiowej: "miłość kończy się czasem". Czestym zjawiskiem są zestawienia nie logiczne pozbawione sensu: "miłość nie wiem gdzie, pęka nagle całe w szwach, pozostaje żal" a także kolokwializmy: "ciepło czujesz trach to uczucia znak", "księżyc za chmurkę się pcha".

Dzisiaj d-p słuchają nie tylko prości ludzie, młodzież, ale również ludzie wykształceni. Tych piosenek słuchają zarówno dzieci, jak i ich dziadkowie oraz rodzice. Dla wszystkich są one zrozumiałe, a zatem charakterystyczną cechą tego gatunku muzycznego jest to iż nie dzieli pokoleń ale je łączy.

Wystawa "Kicz- między wstydem a zachwytem" skłoniła mnie do zastanowienia się nad występowaniem zjawiska kiczu w sztuce.
Na wystawie pt.: "kicz-między wstydem a zachwytem", która odbyła się w Państwowym Muzeum Etnograficznym w Warszawie można zobaczyć m.in. makatki, rzeźby, figurki, obrazy.
Na jednej z makatek widzimy dziewczynę oraz ułana. Ona, ubrana na różowo siedzi w łodzi o kształcie łabędzia sunącej łagodnie po falach. On stoi nad brzegiem wody, obok białogrzywego konia. Dziewczyna wyciąga ku ułanowi bukiecik kwiatów. Kwiatów jest tu mnóstwo, na brzegu, wewnątrz łodzi, gdyż są one wyrazem miłości. Za wodą widoczny jest zamek z basztami, a na horyzoncie widać ośnieżone szczyty gór. Również cechą charakterystyczną są kolory drzew, gdyż sosny przybierają tu barwę niebieską, fioletowy odcień gór czy jasno błękitny kolor wody. Makatka przesycona jest ładem i harmonią. To esencja kiczu.

Ta niecodzienna wystawa prezentuje kicz w każdym typie kultury. Również prezentowany jest kicz religijny tj. assamblage Władysława Hasiora z wkomponowanymi przedmiotami jarmarczno- odpustowymi. Ikona ta przedstawia Matkę Boską z Dzieciątkiem lecz z twarzą Giny Lollobrigidy, młodej kobiety, będącą niegdyś ikoną pop-kultury. Widoczny jest tu również gipsowy baranek wielkanocny, konik z drewna oraz kawałki papieru, plastiku oraz futra. Kicz przybiera tutaj formę żartu artysty, szyderstwa ze sztuki.
Kolejnym przykładem obrazu prezentującego cechy kiczu jest dzieło Leopolda Wróbla pt.: "Wypoczynek". Natura przedstawiona tutaj jest piękna, doskonała, przesycona zielenią.
Widzimy tu wysokie, okazałe sosny za którymi widnieją góry oraz zachodzące, czerwone słońce. Ona- w stroju bikini siedzi na kamieniu pośrodku potoku. On zaś stoi na pomoście naprzeciwko kobiety kierując wzrok na nią. Niedaleko potoku znajduje się drewniana chatka, przed którą stoi inny mężczyzna, obserwując tych obojga. Woda zdaje się tu być śnieżno biała, a kamienie nad potokiem idealnie gładkie, oraz pomarańczowe niebo nadające łagodny ton scenerii. Jest to obraz który nas uspokaja, wywołuje opiekuńcze uczucie, a zatem daje człowiekowi poczucie bezpieczeństwa. Schemat kiczu czyni świat dla nas prostym i zrozumiałym.

Przejawem przenikania kiczu do życia i kultury są m.in. obrzędy przejścia żołnierzy do rezerwy, odbywające się 4 razy w roku na Rynku Głw. w Krakowie. Żołnierze chcąc zakomunikować to, iż nie obowiązuje ich już izolacja, abstynencja seksualna, profanum oraz ciemność, ubierają się w specyficzne stroje- są to trójkątne, malowane chusty o charakterystycznej kolorystyce. Ponieważ każda pora roku posiada swój charakterystyczny kanon estetyczny, zarówno kolorystyka jak i motywy zdobień uzależnione są od terminu wyjścia do rezerwy. Chusty zdobione są m.in. postacią pięknej kobiety o prowokującej i drapieżnej urodzie, a także wizerunkiem tygrysa. Kolejną częścią obrzędów są piosenki wykonywane przez żołnierzy o charakterze obscenicznym. Następnie każdy z żołnierzy wykonuje, możliwie jak najwięcej pompek pod pomnikiem A. Mickiewicza, demonstrując przy tym swą kondycję. Cechami charakterystycznymi dla zjawisk komunikujących stan przejścia do nowej sytuacji w życiu np. wieczór kawalerski czy panieński są stany upojenia alkoholowego, donośny śpiew oraz rozwiązłość seksualna.

Tytuł wystawy "kicz między wstydem a zachwytem" wskazuje na ambiwalentny stosunek do tego zjawiska. Chętnie sięgamy po kicz, jakby się trochę go wstydzimy. Harlequina nikt nie trzyma w bibliotece, lecz czyta, wyśmiewa teksty piosenek disco-polo ale w takt melodii tańczy. Jak już mówiłam ekspansja kiczu występuje we wszystkich dziedzinach życia i sprzyja obniżeniu gustów i możliwości czytelnika, co więc nas przed nim broni? Broni przed nim przede wszystkim świadomość kiczu i umiejętność zachowania wobec niego dystansu. Kicz rozwija się w społeczeństwach konsumpcyjnych które ciągle coś gromadzą i jeden kicz zostaje tylko zastąpiony innym kiczem. Modne i wszechobecne aniołki na pewno zostaną zastąpione przez coś innego, ale zawsze to "coś innego" będzie. Więc z obecnością kiczu należy się po prostu pogodzić. Najważniejsze aby mieć jego świadomość.

BIBLIOGRAFIA

Temat: Funkcja i znaczenie kiczu w literaturze, sztuce i kulturze

I Literatura podmiotu
1. Teksty literackie
a. Mniszek Helena. Trędowata. Kraków,1989.
b. Anthony Laura. Sobowtór narzeczonej. Warszawa, 1998.
c. Piosenki Disco- polo. Justysia, Majteczki w kropeczki, Moja miłość, Dziewczyna z marzeń. Dostępne w internecie, http://www.discopolo.info/.
2. Inne teksty kultury
a. Hasior Władysław. Ikona. [W:] Kicz. Między wstydem a zachwytem Katowice, 2005.
b. Makata. [W:] Kicz. Między wstydem a zachwytem. Katowice, 2005.
c. Wróbel Leopold. Wypoczynek. [W:] Kicz. Między wstydem a zachwytem. Katowice, 2005.
II Literatura przedmiotu
a. Burszta Wojciech Józef. Kultura gadżetu. [W:] Kicz. Między wstydem a zachwytem. Katowice, 2005.
b. Fiderkiewicz Maria. Kicz- między wstydem a zachwytem. [W:] Kicz. Między wstydem a zachwytem. Katowice, 2005.
c. Moles Abraham. Kicz czyli sztuka szczęścia. Rozdział I s.13-24, Rozdział V s.75-80, Rozdział VI s.93-96, Rozdział VII s.120-129, Warszawa, 1978.
III Ramowy plan wypowiedzi
1. Wstęp
- Definicja kiczu
- Zasady kiczu według A. Molesa (zasada: niedostosowania, synestezji, kumulacji, przeciętności, komfortu)
2. Określenie problemu
- ukazanie wpływu estetyki kiczu na kształt dzieła literackiego
3. Przejawy kiczu w różnych tekstach kultury
a. H. Mniszek Trędowata
- przedstawienie fabuły utworu
- kicz trędowatej zawarty w pomyśle fabularnym
- uproszczona prawda psychologiczna
- inne przejawy kiczu (kształt miłości, obraz rzeczywistości, relacje bohaterowie- czytelnik)
b. Harlequin Sobowtór narzeczonej
- fabuła utworu
- kreacje bohaterów i ich idealizacja
- motyw kopciuszka
- język tekstu
- szczęśliwe, baśniowe zakończenie
c. Piosenki Disco-polo Justysia, Majteczki w kropeczki, Moja miłość, Dziewczyna z marzeń
- geneza piosenek Disco-polo
- miłość w piosenkach Disco-polo
- wartości artystyczne tekstu ( budowa zwrotkowa, anafory, monosylaby, rymy, słownictwo)
- relacja kobieta- mężczyzna w tekstach
- obecność piosenek disco- polo w kulturze
d. W. Hasior Ikona
- przejawy kiczu w dziele
- sposób wykorzystania kiczu
e. Makata
- przejawy kiczu w dziele (ułan, dziewczyna, krajobraz)
f. L. Wróbel Wypoczynek
- tematyka obrazu
- uproszczenie i idealizacja świata
g. Chusty rezerwistów
- okoliczności przejścia do rezerwy
- tematyka obrazu
- obyczajowość związana z przechodzeniem do rezerwy
4. Wnioski
a. ambiwalencja uczuć wobec kiczu (między wstydem a zachwytem)
b. wszechobecność kiczu
5. Materiały pomocnicze:
- plansza z cytatem "kicz czyli sztuka szczęścia, namiastka raju dla mało wymagających
- dwie figurki aniołków
- trzy kopie obrazów: Hasior W. Ikona, Wróbel L. Wypoczynek, Makata.