Kochać jak Kmicic, walczyć jak Wołodyjowski, radzić jak Zagłoba - łatwiej jest chwalić, czy krytykować bohaterów "Potopu".

„Potop” Henryka Sienkiewicza jest powieścią, która w czasie zaborów miała być pokrzepieniem serc walczących Polaków. Właśnie w tym celu, autor jedynie krótko wspomina lub zupełnie pomija niepowodzenia obrońców naszej ojczyzny, a wszelkie sukcesy i triumfy opisuje w bardzo dokładny sposób, skupiając się nawet na najdrobniejszych szczegółach. Podobnie jest z postaciami tego utworu. Zarówno te autentyczne, jak i fikcyjne mogły śmiało zostać wzorem do naśladowania dla ówczesnych patriotów.

Bohaterowie pierwszoplanowi zostali stworzeni przez Sienkiewicza tak, aby o ich postawie można było bez zastanowienia powiedzieć, że jest godna podziwu. Nie brakuje im jednak również wad. Niektóre są widoczne na tyle, że mogą być dobrą podstawą do łatwej krytyki, ale moim zdaniem ich zasługi je przysłaniają i to właśnie na nich powinniśmy zwrócić naszą uwagę. Przecież nikt z nas nie jest idealny, a należy pamiętać, że niewielu z nas może się poszczycić takimi sukcesami, nie ograniczającymi się wyłącznie do nas samych.

Poczynając od Andrzeja Kmicica, zauważamy, że posiadał on ogromny szereg cech, które wydawałoby się, nie mogą należeć do jednej osoby. Jednak, jego przemiana z porywczego szlachcica, skupiającego się jedynie na możliwościach swoich mięśni, na szlachetnego patriotę i wytrawnego wojownika, udowadnia nam, że jest to możliwe. Mimo popełnionego błędu i tym samym zszarganego imienia, Kmicic nadal pragnął stawić czoła przeciwnikowi. Wykazywał się przy tym ogromną odwagą i zaciętością, ponieważ nie poddał się nawet w beznadziejnej sytuacji.

Jego metamorfozę zawdzięczamy Oleńce Billewiczównie. Bohater darzył ją ogromnym uczuciem, a ona nie była w stanie zaakceptować jego awanturniczego stylu bycia, dlatego postanowił się zmienić. Zrozumiał wiele rzeczy, podporządkował się innemu systemowi wartości, postanowił zadbać o wybaczenie u ludzi, których skrzywdził, a także o ukaranie zdrajców narodu. Nie można również zapomnieć, że posiadał on jeszcze jedną cechę, dzięki której darzymy go szacunkiem, a mianowicie chodzi o jego wierność. Mimo rozłąki i różnych przeciwności losu, on zawsze pamiętał o swojej ukochanej, a jego uczucie było nieustannie równie głębokie.

Natomiast, jako idealny wojownik został ukazany w powieści Michał Wołodyjowski. Jego odwaga, patriotyzm, doświadczenie i waleczność były znane w całym kraju. Był jednym z tych, którzy zostali wierni królowi, Janowi Kazimierzowi. Na pierwszym miejscu stawiał zawsze dobro ojczyzny. Jak mało kto, zawsze był wierny wartościom które wyznawał, nigdy nie postępował wbrew "Boga, Honoru i Ojczyzny". Jednak nie tylko za to możemy go podziwiać. Godny uwagi jest również jego uśmiech i poczucie humoru, którym zjednywał sobie przyjaciół. Wyrażał także życzliwość dla swoich poddanych, co nie było wówczas często spotykane. Nie zapominajmy jednak o tym, że posiadał on również wady. Jako jedną z nich, z resztą bardzo dla niego charakterystyczną, można wymienić kochliwość względem kobiet. Nie miał on niestety szczęścia w miłości, ale mimo wszystko może to działać na jego korzyść, jeśli chodzi o autorytet wśród czytelników „Potopu”, ponieważ dzięki temu wiemy, że on był zwyczajnym człowiekiem, któremu również w życiu coś czasem nie wychodziło. Tym samym staje się nam bliższy, a przecież od sympatii już prosta droga do zachwytu.

Trochę odmienną postacią, ale również, z całą pewnością godną zainteresowania jest Onufry Zagłoba. Tego mężczyznę cechował ogromny spryt, potrafił on wybrnąć niemal z każdej sytuacji, nie zapominając przy tym o humorze, który dodaje kunsztu całemu utworowi. Dzięki swojemu doświadczeniu, znakomitym pomysłom, dobroduszności i inteligencji, znany był także z udzielania rad. Wsławił się on szczególnie dzięki uwolnieniu siebie i towarzyszy z niewoli księcia Janusza Radziwiłła. Nie stronił on od trunków i lenistwa, posiadał wiele negatywnych cech polskiej szlachty, jednak nawet to nie było w stanie podziałać na jego niekorzyść, ponieważ uśmiech i pogoda ducha przewyższają wszystko i wzbudzają dużą sympatię wśród czytelników.

Każdy z tych bohaterów jest na swój sposób wyjątkowy. Gdyby połączyć ich w jedną całość, mielibyśmy do czynienia z idealnym patriotą, wojownikiem, honorowym obrońcą kraju i oczywiście z życzliwym, wyrozumiałym człowiekiem. Jednak nawet bez tego możemy bez wątpienia stwierdzić, że są oni wzorami do naśladowania, przede wszystkich dla tych Polaków, do których szczególnie skierowana była powieść Henryka Sienkiewicza, ale również i dla następnych pokoleń. Tacy ludzie, śmiało stawiający sobie cele, nie biernie, a czynnie biorący udział w walkach wyzwoleńczych i tych, dotyczących praw każdego z nas, są potrzebni zawsze. Czasem brakuje nam nadziei i odwagi, aby zrobić coś dla ojczyzny, a właśnie dzięki ukazaniu historii tych trzech mężczyzn, uświadamiamy sobie, że skoro oni mogli to zrobić, to i my możemy. Stanowią oni więc przykład postawy i zachowań dla wszystkich obrońców ojczyzny, niezależnie od czasu i miejsca, a to powinniśmy docenić.