Kultura Romańska

Okres romański (obejmuje koniec X-XII w.) szerzący się początkowo głównie na południu dzisiejszej Francji i rozszerzający się na inne obszary. W czasach wczesnego średniowiecza Kościół był najważniejszym sponsorem sztuki; wspomagał nie tylko budowę kościołów, lecz także malarstwo i rzeźbę, przede wszystkim o tematyce religijnej.
W okresie tym zachodziły wielkie zmiany w kulturze i sztuce - chrześcijański Zachód powoli wychodził z okresu barbaryzacji spodowodowanej upadkiem Cesarstwa Rzymskiego i najazdami germańskimi.Sztuka romańska była związana przede wszystkim z chrześcijaństwem. Głównymi jej ośrodkami były klasztory (benedyktynów, cystersów, norbertanów, kanoników regularnych) i stolice diecezji. Objęcie patronatem przez cesarstwa (w Niemczech) i panów feudalnych pozwolił na jej rozwój.Treści religijne przekazywane były przez rzeźbę architektoniczną i uzupełniane przez malarstwo ścienne. Źródłem dochodów były dary pielgrzymów odwiedzających miejsca kultu świętych. Pielgrzymki wiernych, którzy pragnęli modlić się przy relikwiach męczenników wiary chrześcijańskiej, były coraz liczniejsze. Aby relikwie te lepiej ochronić, a zarazem prezentować w jak najokazalszy sposób, zaczęto rozbudowywać kościoły, w których je przechowywano.


Malarstwo w średniowieczu skupiało się na Bogu. Obrazy przedstawiały sceny biblijne, postacie świętych lub sąd ostateczny. Średniowieczne malarstwo wyróżniało się prostotą, brakiem perspektywy, niesygnowaniem dzieł. Powszechne było również malowanie ikon lub malowideł ściennych. Początkowo malarstwem zajmowali się mnisi. Średniowieczni twórcy sądzili, że znacznie ważniejsze od harmonii i symetrii w sztuce jest bogactwo barw i przepych. Uważano nawet, że materialne piękno i blask są odbiciem światła boskiego, a używając kosztownych materiałów i tworzyw, składa się hołd Bogu.Na ścianach kościołów malowano całe przypowieści biblijne. Dla ludzi, którzy w większości nie potrafili czytać, oglądanie fresków było praktycznie jednym z niewielu sposobów poznania Słowa Bożego.Malarstwo romańskie to też miniatury, którymi ozdabiano szczególnie cenione rękopisy, ewangeliarze, psałterze, mszały oraz właśnie freski.

Prace o mniejszych wymiarach zachowały się głównie w postaci ilustracji do romańskich eposów i kronik ,gdzie bogato zdobione liternictwo też często nawiązywało do tematów religijnych . Pełne przepychu ilustracje zamieszczane w ręcznie pisanych egzemplarza Pisma Świętego odzwierciedlają nie tylko poświęcenie bogobojnego mnicha , który je tworzył, lecz również pychę możnowładcy , który , zamawiając je , pragnął poszczycić się swym bogactwem . Najsłynniejszy z rękopisów wykonanych w Anglii w XII w . powstał w Winchester i obecnie znajduje się w tamtejszej bibliotece katedralnej .

Literatura średniowiecza była podporządkowana Bogu i wierze ( teocentryzm ) Bóg Stworzył świat , uosobił dobro piękno i prawdę . Ludzie uznawali wyższość dóbr duchowych nad doczesnymi , różne zjawiska przyrody interpretowano jako znaki od Boga , a w filozofii dominowała myśl o życiu po śmierci . Rozwijało się także piśmiennictwo - poezja religijna oraz eposy rycerskie (pierwszy z nich to słynna "Pieśń o Rolandzie").

Rzeźby romańskie miały przedstawiać zgromadzonym w kościołach wiernym sceny o tematyce religijnej, na przykład wizerunek Chrystusa Króla czy Sąd Ostateczny. Rzeźba romańska była wykonywana najczęściej w kamieniu.Tematyka kamiennych rzeźb związana była z Pismem Świętym, głównie Starym Testamentem, a także Żywotami świętych. Częste były również motywy zwierzęce i roślinne symbolizujące, m.in. walkę dobra ze złem. Była to tak zwana "Biblia dla ubogich", ponieważ przybliżała osobom nie umiejącym czytać (czyli większości społeczeństwa) prawdy wiary i następstwa ich nieprzestrzegania. Rzeźbiono nie tylko w kamieniu, ale także w drewnie i brązie.