Religie Bliskiego i Dalekiego Wschodu i ich wpływ na starożytne społeczeństwo

Moja praca będzie miała charakter problemowy. Przedstawię religie starożytnego Bliskiego i Dalekiego Wschodu: judaizm, wedyzm, braminizm, hinduizm, buddyzm indyjski, religię egipską i mezopotamską.
Religie świata starożytnego bardzo się od siebie różniły, zarówno wpływem na ludność, obrządkami religijnymi jak i ilością bóstw w jakie wierzono.

Judaizm to religia, która się ukształtowała w II tysiącleciu p.n.e. Jest najstarszą religią monoteistyczną. Można ją uznać za religię narodową, gdyż jej wyznawcami są tylko Żydzi.W historii judaizmu znajduje się kilka niezwykle ważnych wydarzeń szczególnie dla jej wyznawców. Przede wszystkim budowa Świątyni z Arką Przymierza w Jerozolimie. Następnie przeprowadzone przez Jozjasza reformy religijne i centralizacja kultu w Jerozolimie. Przełomem w historii tej religii jest zniszczenie świątyni i niewola babilońska – 586 –538 r.p.n.e. Dzięki Cyrusowi II Wielkiemu Żydzi powrócili do Judy i zbudowali drugą świątynię, z której do dnia dzisiejszego przetrwała Ściana płaczu, gdyż niestety w 70 r. została zburzona. Święta księgą judaizmu jest Biblia, która sprowadza się tylko do Starego Testamentu oraz Talmud – księga zawierająca prawa i przepisy religijne. Podstawowe założenia judaizmu to monoteizm, przymierze jakie zawarł Bóg z Żydami jako narodem wybranym, przekonanie o dziejowym posłannictwie Żydów oraz wiara w to, że po przyjściu mesjasza zapanuje powszechny spokój i cały świat pozna Boga i uzna rolę Żydów. Bardzo istotnym obrzędem judaistycznym jest obrzezanie. To nakaz religijny i każdy wyznawca płci męskiej musi być mu poddany, z reguły do ósmego dnia życia. W starożytności miało to związek z higieną, ale także z zahamowaniem popędu płciowego. Jednym z najważniejszych świąt judaizmu jest Pascha, pierwotnie związana z świętem strzyżenia owiec, następnie przekształciła się w zbieranie jęczmienia. Obchodzona w czasie pierwszej wiosennej pełni księżyca. Na jesień przypada święto winobrania. Co tydzień obchodzony jest szabat, czyli czas na modlitwę i wypoczynek. Raz do roku Żydzi mają Jom Kippur, oddają się pokucie i błagają o przebaczenie za popełnione grzechy. Religia judaistyczna wymagała i wymaga od swoich wyznawców dyscypliny i ogromnego zaangażowania w obrzędy, życie było podporządkowane świętom judaistycznym, wiele czasu poświęcano modlitwie.

Pierwotną religią Indii był wedyzm. Czczono w nim siły przyrody i kosmiczny ład, z czasem zostały one upersonifikowane. Wokół człowieka znajdował się niewidzialny świat, zapełniony demonami i duchami. Podstawą tej religii były święte księgi – Wedy. Wedyzm wymagał składania ofiar – jadźńa -bóstwom, bogom i boginiom. W połowie I tysiąclecia p.n.e. wedyzm przekształcił się w braminizm. Najważniejszym bogiem był Brahma, od którego pochodziło wszelkie życie. Do niego podążała każda dusza po śmierci i przechodziła przez wiele wcieleń – reinkarnacja. Wierzono, że dobre i bezgrzeszne życie pozwoli człowiekowi po śmierci przejść w byt wyższy, a życie źle prowadzone było przyczyną zejścia do bytu niższego. Braminizm podobnie jak wedyzm wymagał złożonych obrzędów ofiarnych zazwyczaj sprawowanych przez wysoko wyspecjalizowanych kapłanów. Kontynuacją braminizmu był hinduizm. W początkowej fazie była to religia monoteistyczna, wierzono w jednego boga, który przyjmował różne postacie, później jednak nastąpił podział na dwa wielkie odłamy, z których jeden uznał za boga Wisznu, a drugi Śiwę. W hinduizmie religia ingerowała w sferę społeczno- ekonomiczną, większość czynności wyglądała jak rytuał i składanie ofiary zastąpiono adorowaniem bóstwa.

Ok. VI w.p.e. na podwalinach braminizmu narodził się buddyzm indyjski. Doktryna tej religii zakładała,że człowiek powinien wyzbyć się wszelkich pragnień, osiągając absolutną mądrość, która prowadzi do stanu nirvany, czyli spokoju i uwolnienia duszy. Budda- założyciel tej religii ustanowił 5 zakazów: nie wolno zabierać życia drugiemu człowiekowi, nie wolno brać tego, co się nie otrzymało, nie wolno kłamać, uwodzić mężatki i pić alkoholu. Buddysta to człowiek życzliwy i uśmiechnięty. Największym nowatorstwem tej relingi było nie ingerowanie bogów w drogę jednostki ludzkiej do doskonałości.

Ludność indyjska przechodziła ogromne rewolucje religijne, zmieniały się obrzędy i bogowie, ale każda z religii wymagała wiary, poświęcania czasu na wykonywanie rytuałów i modlitwę, wyrzeczenia się wielu przyjemności życia i uważanie na swoje postępowanie. Życie wyznawców religii indyjskich było bezwzględnie podporządkowane bogom, wymagało pokory i cierpliwości.

Religia panująca w Egipcie była politeistyczna, czyli wierzono w wiele bogów, powiązania między nimi były bardzo skomplikowane, ale dla starożytnych nie było to ważne, gdyż dla nich liczyła się sama idea bóstwa i wiara w nie. Na czele państwa stał król zwany faraonem. Jego osoba była częścią kultu religijnego. Pierwsi faraonowie byli uważani za bóstwa, których boska natura daje gwarancję pomyślności ludowi. Jednak z czasem zaczęto ich traktować jako synów boga Ra, stających się bogami dopiero po śmierci. System wierzeń był bardzo rozbudowany, co się przyczyniło do budowy ogromnej ilości świątyń i powoływania kapłanów przez faraona. Znaczenie kapłanów z czasem wzrastało i ich najświetniejszy okres to rządy XIX I XX dynastii, wtedy może mówić o rządach teokratycznych, czyli sprawowanych przez kapłana lub grupę kapłanów, którzy mają zapewnić na ziemi reliazajcę boskich planów. Najważniejszym bogiem egipskim był Ra- władca innych bogów. Ra wraz z Ptahem i Amonem stanowili główną trójcę egipskiego panteonu. Ptah był opiekunem rzemiosła, a Amon uosobieniem powietrza i wiatru. Najważniejszym zadaniem wyznawców był kult zmarłych zapewniający im pożywienie. Poza tym ludność Egiptu była podporządkowana wylewom Nilu, który był wg nich zależny od bogów, społeczeństwo egipskie ogromną wagę przykładało do sprawowania kultu, do modlitwy, składania ofiar, bali się bogów i kary, jaką mogą ponieść za nieposłuszeństwo.

Ostatnia religia, o której chciałabym wspomnieć to wierzenia ludu Mezopotamii. Religia mezopotamska była zbiorem wierzeń politeistycznych. W panteonie mezopotamskim panowała hierarchia. Na czele stał najwyższy bóg Anu. Wraz z nim Enlil i Enkin stanowili wielką trójcę. Dość charakterystyczna cechą tej religii było istnienie bogów lokalnych, bóstw specjalnie przypisywanych do poszczególnych miast i wiosek. Ich znaczenie zależało od ważności miasta w państwie. W Mezopotamii wiele bóstw znikało a na ich miejsce pojawiały się nowe, bądź też kilka bóstw łączono w jedno- tym wszystkim zajmowali się kapłani. Szczególnie rozpowszechniony był, kult bogini-matki. Mezopotamczycy wierzyli,że obserwując ruch gwiazd można odczytać zamierzenia bogów w sprawach politycznych i militarnych. Ludzie otaczali się demonami, które zawsze były gotowe, aby napaść na człowieka. Dlatego każda osoba nosiła amulet i zapisane zaklęcia oraz wyrzeźbionego demona.Gdy kogoś demon opętał wzywano egzorcystę, który używając obrzędów wyganiał z ciała złego ducha. Obrzędy były łączone z zabiegami chirurgicznymi. Wynikało to z przekonania, że grzech jest chorobą, którą należy wyleczyć. Istotą kwestia w życiu społeczeństwa Mezopotamii odgrywały wróżby. Bogowie zsyłali wróżby pod postacią snów, zachowania zwierząt, narodzin potworów czy zjawisk przypadkowych. W mitologii mezopotamskiej człowiek jest sługą bogów i ich namiestnikiem na ziemi, stworzonym po to, aby odciążyć bogów w ich pracy. Mieszkańcy Mezopotamii mogli odprawiać kult religijny w sanktuariach pod gołym niebem, prywatnych kapliczkach, lecz głównymi ośrodkami życia religijnego były świątynie. Wierni musieli składać ofiary swoim bogom z jadła, napojów, oliwy, wina i niekiedy krwi zwierząt.

Każda z religii świata starożytnego to zupełnie odrębna historia. Każda z religii to inne wierzenia, obrzędy i zwyczaje. Ale każda z tych religii miała podobny wpływ na ludność. Wierni musieli podporządkowywać się woli kapłanów, bogów i władców, aby osiągnąć spokój po śmierci. Bóstwa chciały ofiar i modlitw. Wszystko to wymagało zaangażowania i wiele poświęceń. Wiara pochłaniała wiernych całkowicie, ale następowało to z przyzwoleniem ich samych. Na pewno i nie zaprzeczalnie religia były jedną z ważniejszych części życia każdego człowieka i kształtowała jego zachowanie i psychikę.