Religia – to forma świadomości społecznej, obejmująca wierzenia dotyczące genezy i celu
istnienia człowieka, ludzkości oraz świata; zwykle jest to wiara w istoty
nadprzyrodzone (Boga lub bóstwa) i nieśmiertelność duszy oraz związane z nimi
zachowania (tj. kult religijny) i formy organizacyjne (obrzędy).
Najstarsze ślady religii występują już w czasach prehistorycznych w postaci rysunków naskalnych i pochówków (wiara w życie pośmiertne). Pierwotną religią był prawdopodobnie animizm. Religia była sposobem, w jaki człowiek próbował pojąć świat i otaczające go zjawiska (np. pioruny, śmierć, zjawisko dnia i nocy).
Badaniem religii zajmują się:
- religioznawstwo
- teologia
- filozofia religii
- socjologia religii
Religie dzieli się:
- na naturalne i objawione
- ze względu na to, jak pojmują istotę boską: monoteizm, politeizm, henoteizm, panteizm
- ze względu na zasięg oddziaływania religii: religie uniwersalistyczne, narodowe, plemienne.
Elementami religii są:
- doktryna, czyli zespół poglądów wyjaśniających bóstwa świata, człowieka, życia i śmierci
- kult, obejmujący zachowania związane z praktykami religijnymi (np. dotyczące modlitw, ofiar, obrzędów)
- organizacja, tworząca strukturę wyznawców.
Do największych religii świata poznanych przez nas zaliczamy:
- chrześcijaństwo ( ponad miliard wyznawców),
- islam (około 800 milionów),
- hinduizm (około 600 milionów),
- buddyzm (około 310 milionów),
- judaizm (około 17 milionów).
Chrześcijaństwo
Jest to religia monoteistyczna powstała w Palestynie (I wiek n.e.). Założył ją Jezus Chrystus, który nauczał o Trójcy Świętej. Chrześcijanie wierzą, że Bóg jest Stwórcą Wszechświata i wszelkiego życia. Uznają też, że Chrystus to jedyny Syn Boga, który istniał i istnieje z Bogiem Ojcem, zanim zaczął się czas. Jezus przyjął postać ludzką, gdy mocą Ducha Świętego Maryja, ziemska matka Jezusa, narodziła Go. Celem Jego przyjścia na świat było pogodzenie ludzkości z Bogiem, jako że ludzkie grzechy stały się przyczyną zerwania przymierza pomiędzy ludzkością, a Bogiem. Przez śmierć Jezusa na krzyżu Bóg złamał moc grzechu i zła, a trzeciego dnia przez zmartwychwstanie Jezusa zademonstrował triumf życia nad śmiercią, dobra nad złem, a także dał obietnicę życia wiecznego tym, którzy w Jezusa wierzą. Świętą księgą chrześcijan jest Biblia, w której zawarte są główne podstawy wiary, oparte m.in. na 10 przykazaniach oraz na najważniejszym przykazaniu (wskazanym przez Jezusa) przykazaniu miłości. Duchowieństwo (m.in. księża, biskupi) głosi zasady wiary w świątyniach zwanych kościołami. Jednym z najważniejszych elementów podczas odprawiania Mszy św. jest Eucharystia, czyli Komunia św. upamiętniająca wydarzenia podczas Ostatniej Wieczerzy Pańskiej. Jest to główny sakrament w wielu wyznaniach chrześcijańskich. Większość chrześcijan wierzy w obecność Jezusa Chrystusa w Eucharystii.
Głównym miastem kultu jest Jerozolima, w której znajduje się grób Chrystusa.
Liczba wyznawców chrześcijaństwa wynosi 1065 mln., a zamieszkują oni głównie Europę.
Chrześcijaństwo dzielimy na:
Prawosławie - doktryna ortodoksyjnego (gr. orthodoxos - prawdziwie, prawidłowo wierzący) Kościoła chrześcijańskiego - jednej z dwóch grup Kościołów powstałych w wyniku rozłamu w Kościele chrześcijańskim z 1054 roku (tzw. schizmy wschodniej).
Choć w chrześcijaństwie już wcześniej pewne grupy podążały własną drogą, moment oddzielenia się od siebie katolicyzmu i prawosławia wyznacza - jak na razie ostateczny - koniec "Kościoła ogólnochrześcijańskiego". Po zerwaniu łączności eucharystycznej Kościoła lokalnego Rzymu z Kościołami lokalnymi na Wschodzie wspólnota nazwana została Kościołem wschodnim.
Katolicyzm (z gr. καθολικος, katholikos – powszechny) – treść nauczania Kościoła katolickiego, całość przyjętych w nim zasad odnoszących się do wiary, moralności, życia religijnego i funkcjonowania Kościoła, a także sam Kościół katolicki jako społeczność widzialna. Do pojęcia katolicyzmu należy zatem i doktryna, i kształt społeczno-organizacyjny oraz historia Kościoła katolickiego; cechy zewnętrzne społeczności katolickiej to w szczególności: podleganie wiernych w sferze religijnej władzy papieża, biskupa Rzymu i biskupów; istnienie wydzielonego stanu duchownego oraz wielu wspólnot zakonnych i ruchów religijnych; organizacyjny podział na diecezje i parafie; bogata obrzędowość; praktyczne życie kościelne jest regulowane przez prawo kanoniczne.
Protestantyzm - odłam chrześcijaństwa, składający się z wyznań religijnych powstałych głównie na skutek ruchów reformatorskich wewnątrz Kościoła rzymskokatolickiego rozpoczętych w XVI wieku przez wystąpienie Marcina Lutra. Termin "protestantyzm" pochodzi od protestu złożonego przez luteranów 6 księstw i 14 miast w 1529 roku podczas sejmu w Spirze przeciw uchwale zabraniającej przechodzenia na luteranizm.
Ciekawostki
Kościół składa się jak dotąd z 264 papieży, z tego kanonizowanych zostało 78.
Najdłuższe Pontyfikaty to:
św. Piotr - panował od 30 do 67 roku (do męczeńskiej śmierci)
Pius IX - (1864 – 1878) 31 lat 7 miesięcy 22 dni
Jan Paweł II - (1978 - 2005) 26 lat 5 miesięcy 17 dni
Leon XIII - (1878 - 1903) 25 lat 5 miesięcy
Pius VI - (1775 - 1799) 24 lata 6 miesięcy
Hadrian I - (772 - 795) 23 lata 10 miesięcy 24 dni
Pius VII - (1800 - 1823) 23 lata 5 miesięcy
Aleksander III - (1159 - 1181) prawie 22 lata
Najkrótsze Pontyfikaty to:
Stefan II - 4 dni
Urban VII - 12 dni
Bonifacy VI - 14 dni
Celestyn IV - 17 dni
Syzyniusz - 20 dni
Jan Paweł I - 33 dni
Islam
Jest to religia monoteistyczna, założona przez Mahometa w VI wieku, w południowej Arabii. Muzułmanie wyznają wiarę w Allacha jako jedynego boga, a świętą księgą jest tu Koran. Mocno podkreśla się jedność boga – Allacha i wiarę, że nikt i nic nie powinno być czczone wraz z nim. Bóg widziany jest jako stwórca, dawca życia i ten, co życie odbiera, jako zupełnie niepodobny do jakiejkolwiek istoty. W meczetach (islamskich świątyniach) modlitwy prowadzi imam (każdy muzułmanin-mężczyzna może pełnić funkcję imama, zazwyczaj jednak meczety mają profesjonalnych imamów, którzy mogą wygłaszać kazania, nauczać, dawać śluby i prowadzić uroczystości pogrzebowe). Świętym miastem jest Jerozolima oraz Mekka, do której każdy muzułmanin powinien raz w życiu odbyć pielgrzymkę. Jest to bowiem jeden z podstawowych filarów religii islamskiej (pozostałe filary to: post, modlitwa, jałmużna, publiczne wyznawanie wiary). Islamskie prawo to „szari’at”, czyli „wysoka droga” i wzdłuż tej drogi Allach nakazuje poruszać się muzułmanom. Za jego łamanie zostały ustanowione surowe kary, np. obcięcie dłoni za kradzież. Liczba wyznawców islamu wynosi ok. 800 mln. ludzi, a zamieszkują oni głównie Irak, Liban, Pakistan i Indie oraz część zachodniej Europy (np. Francja, Niemcy i Wlk. Brytania).
Ciekawostki
Święta muzłumańskie:
Początek roku (1 muharrama) – zwany jest "Dniem Odpuszczenia Win". Nie jest to święto obchodzone przez wszystkich muzułmanów, ponieważ tego święta nie ustanowił Mahomet. Nie jest obchodzone w Arabii Saudyjskiej ani w krajach Zatoki Perskiej. Ci, którzy to święto obchodzą, obdarowują się w tym dniu słodyczami i opowiadają historie z życia Proroka, jego rodziny i towarzyszy. Sunnici poświęcają ten dzień głębszej refleksji religijnej. Dla szyitów jest to początek miesiąca, w którym obchodzą swoje najważniejsze święto upamiętniające śmierć imama Al-Husajna. Irańczycy zgodnie z tradycją przedmuzułmańską świętują początek roku, zw. Nouruz (pers. nowy dzień), 21 marca (pierwszy dzień wiosny).
Aszura (10 muharrama) – najważniejsze święto szyickie. Aszura jest kulminacją miesiąca żałoby, który rozpoczyna się pierwszego dnia roku. Aszura upamiętnia męczeńską śmierć trzeciego imama Al-Husajna, który w 680 r. został zamordowany przez wojska kalifa omajjadzkiego pod Karbalą. Z tej okazji odbywają się procesje i przedstawienia pasyjne. W czasie procesji zmierzających do grobu Al-Husajna gromady mężczyzn biczują się do krwi. Pielgrzymi płaczą i zawodzą. Organizowane są spotkania, odrębne dla kobiet i mężczyzn, podczas których rozpamiętuje się cierpienia imama. Kobiety w tym czasie ubierają się na czarno i nie noszą ozdób.
Turcy obchodzą Aszurę jako święto uratowania arki Noego, która zatrzymała się na górze Ararat. W tym dniu przygotowuje się świąteczne potrawy złożone z czterdziestu składników i częstuje się nimi przyjaciół i znajomych. Większość muzułmanów uznaje, że arka Noego zatrzymała się na górze Al-Dżudi w Arabii, nie zaś na górze Ararat w Turcji.
Hidżra – święto upamiętnia wywędrowanie Mahometa w 622 r. z Mekki do Medyny.
Noc Poczęcia Proroka – na początku miesiąca radżaba muzułmanie wspominają poczęcie proroka. W tym dniu na czole Abd Allaha, ojca Mahometa, pojawiła się światłość Boska, która przeniosła się i wypełniła łono Aminy, matki Mahometa. W Turcji ta noc jest obchodzona jako noc światła – w meczetach zostawia się na noc palące się lampy, które rozświetlają ich wnętrza.
Urodziny Proroka – narodzinom Mahometa towarzyszyły liczne cuda: ziemię rozjaśniło niezwykłe światło, rozbrzmiewały głosy z niebios, aniołowie rozpostarli swe skrzydła i zadrżały trony panujących. We wczesnym islamie tego święta nie obchodzono, narodziło się w X–XI w. w Egipcie. Sunnici obchodzą je dwunastego dnia trzeciego miesiąca roku – w tym dniu wspominają zarówno narodziny, jak i śmierć Proroka. Szyici obchodzą je pięć dni później. W Turcji to święto nazywa się Świętem Światła. W meczetach zapala się lampy i świece. Organizuje się zgromadzenia, na których odprawia się modlitwy dziękczynne za Proroka i opowiada się budujące historie z jego życia. W Pakistanie święto to polega na wspominaniu Proroka na wspólnych spotkaniach i trwa cały miesiąc.
Noc Wniebowstąpienia (arab. Id al-Isra) – święto upamiętniające nocną podróż i wniebowstąpienie Proroka (arab. al-miradż). Rozpoczyna się 27 radżaba i jest jedną z „pięciu świętych nocy” w islamie.
Urodziny Alego – szyici świętują je 13 radżaba.
Noc Niewinności – święto odpuszczenia grzechów, obchodzone w nocy z 14 na 15 szabana. Wierni błagają Boga, by przebaczył ludzkości wszystkie grzechy popełnione w minionym roku.
Ramadan (pers., tur. Ramazan) – miesiąc postu (arab. saum, sijam – jeden z pięciu filarów islamu), dziewiąty miesiąc księżycowego kalendarza muzułmańskiego, najświętszy w roku, ponieważ w tym czasie został objawiony Mahometowi pierwszy fragment Koranu. W ciągu tego miesiąca od wschodu do zachodu słońca dorosłym, zdrowym muzułmanom nie wolno jeść, pić, posługiwać się używkami, oddawać się podnieceniu seksualnemu. Post ten, inaczej niż post w chrześcijaństwie, nie służy pokucie czy umartwianiu się, lecz ćwiczeniu samokontroli człowieka, aby potem było mu łatwiej kontrolować swoje pragnienia. Post służy także wyrażeniu solidarności z biednymi i głodującymi, a także pogłębieniu własnej pobożności, m.in. przez lekturę Koranu i rozważania. Z postu zwolnieni są: starcy, dzieci, kobiety w ciąży i karmiące, chorzy oraz osoby w podróży. Po zachodzie słońca, oznajmianym zazwyczaj wystrzałem armatnim, wszyscy zasiadają do pierwszego posiłku zw. iftar, po którym przez całą noc muzułmanie odwiedzają się nawzajem, świętują w domu lub w miejscach publicznych (np. restauracjach). W czasie ramadanu miasta przyjmują odświętny wygląd, a wiele urzędów, szkoły czy uczelnie mają skrócony czas pracy. Ramadan kończy się świętem Id al-Fitr.
Noc Mocy (Przeznaczenia) (arab. Lajlat al-Kadar, tur. Kadir Gecesi) – należy do „pięciu świętych nocy” i najczęściej przypada w 27. noc ramadanu, kiedy objawionych zostało pięć pierwszych wersetów Koranu z 97. sury, pt. „Przeznaczenie”. Głównym elementem tego święta jest rozważanie tej właśnie sury, która wyraża podziękowanie za zesłanie Słowa Bożego.
Święto Przerwania Postu (arab. Id al-Fitr, pers. Eid-e Fetr, tur. Szeker Bajram) – jedno z najważniejszych, obchodzone na koniec ramadanu. W tym dniu dziękuje się Bogu za przetrwanie postu i przebaczenie wszystkich grzechów. Ważnym elementem święta jest wspólna, uroczysta modlitwa w meczecie i odwiedzanie krewnych oraz przyjaciół. Każdy muzułmanin, który sam nie cierpi niedostatku, przed udaniem się na modlitwę powinien wesprzeć odpowiednim datkiem potrzebującego. W tym dniu muzułmanie składają sobie życzenia i obdarowują się prezentami, szczególnie nowymi ubraniami. Dzieci dostają słodycze (stąd turecka nazwa: şeker – cukier, słodycze) i pieniądze, a na ulicach miast ustawione są dla nich wesołe miasteczka.
Święto Ofiar (arab. Id al-Adha, pers. Eid-e Ghorban, tur. Kurban Bajram) – najważniejsze święto muzułmańskie, trwa cztery dni i jest związane z pielgrzymką do Mekki. Święto Ofiar upamiętnia ofiarę Abrahama i jego posłuszeństwo wobec Boga. Abraham według islamu miał złożyć w ofierze Bogu swego syna Izmaela, Bóg jednak, widząc oddanie Abrahama, pozwolił mu złożyć w ofierze barana zamiast dziecka. Na pamiątkę czynu Abrahama każdy ojciec rodziny składa w ofierze barana, wielbłąda lub krowę. Zwierzę musi być zabite rytualnie, następnie dzieli się mięso tak, by 1/3 oddać potrzebującym, 1/3 krewnym, a pozostałą 1/3 spożywa się na wspólnej uczcie. Tego dnia wspólnie odwiedza się meczet, recytuje Koran i rozdziela prezenty. W czasie Święta Ofiar wielu muzułmanów składa też datki pieniężne przeznaczone na pomoc biednym i fundacje charytatywne.
Hinduizm
Religia indyjska, kontynuacja braminizmu, powstała około V wieku p.n.e. Wyznaje wiarę w jednego boga (monoteizm) w wielu postaciach, np. Wisznu czy Sziwy. Świętymi księgami są: Księgi Wedy i Księga Manu oraz eposy Ramajana i Mahabharata. Według wyznawców hinduizmu świat odradza się w kolejno po sobie następujących cyklach. Każdy człowiek w kolejnych swoich wcieleniach doskonali swój karman – co może trwać nawet tysiące lat – by w końcu uwolnić się z kołowrotu egzystencji. Adoracja i kult bóstw odbywają się we wspaniałych świątyniach, a towarzyszą im złożone ceremonie prowadzone przez kapłanów – braminów. Hinduizm określa także strukturę społeczną ze ściśle wydzielonymi kastami, a jej członkom nie wolno wykraczać poza granice kasty, co wpływa także na obyczajowość i życie codzienne. Hindusi darzą ogromnym szacunkiem swych przywódców religijnych i nauczycieli „guru”, a za ideały uważają celibat i ascetyzm (wyrzeczenie się przyjemności i luksusu). W większości domów istnieje wydzielone miejsce kultu, gdzie członkowie rodziny, składają w ofierze pożywienie, kwiaty, gdzie palą kadzidła i świece. Wielu Hindusów pielgrzymuje też do głównych ośrodków religijnych (np. Varanagi), by zanurzyć się w świętych wodach Gangesu. Ciała zmarłych poddawane są tam kremacji, a prochy wrzucane do rzeki. W Indiach i płd-wsch. Azji żyje około 600 mln. wyznawców hinduizmu.
Ciekawostki
Klasyczne tańce hinduskie - tańce religijne pochodzące z terytorium Indii, dzielą się na 7 podstawowych stylów, z których 4 pochodzą z południa kraju:
- Bharatanatiam
- Katakali
- Kuchipudi
- Mohini Attam
a trzy z północy:
- Katak
- Manipuri
- Orissi
Jedna z hinduskich legend opowiada, że świat został stworzony przez tańczącego Śiwę. Występował on wtedy pod postacią Nataraja (Pan tańca), a sekrety tańca sam Brahma zawierzył Bharacie, który opisał je w traktacie zatytułowanym Natjaśastra, i to on jest do dziś podstawowym podręcznikiem wszystkich form hinduskiego tańca klasycznego. Tak więc są one tańcami sakralnymi, związanymi z mitologią hinduską. Nawet samo ich pochodzenie uważane jest za święte. Początkowo były tańczone wyłącznie w świątyniach przez specjalnie wyszkolone do tego celu kapłanki-tancerki zwane dewadasi. Celem tańca było uwolnienie duszy od świata materialnej ułudy i połączenie jej z boskością.
Każdy z wymienionych stylów jest niepowtarzalny, wypracował sobie odrębne formy ekspresji i szczegółowe techniki studiowane w zawodowych szkołach, wszystkie one jednak opierają się na dwóch wspólnych elementach: tańcu (nritta) i wyrazie (abhinaya). Specyficzną formą jest także mudra czyli symboliczne gesty, stanowiące skodyfikowany język gestów, który widzowie są w stanie odczytać i w ten sposób śledzić przebieg spektaklu, w którym tancerze ilustrują gestami opowiadania zaczerpnięte z świętych ksiąg hinduizmu.
Buddyzm
Jest to religia monoteistyczna, powstała w Indiach w V wieku p.n.e. Jej założyciel Budda głosił, iż człowiek powinien wyrzec się doczesnych pragnień, a także okazywać życzliwość, współczucie i radość w stosunku do innych. Wszystkie założenia religijne Buddy zostały spisane w mahajanie (świętej księdze buddystów). Modlitwy odbywają się w klasztorach i prowadzone są przez mnichów. Nauki buddyzmu (zwane „Dharma”) wyróżniają się tym, że jak nauczał Budda, nie ma stałego „ja”. Nauki Buddy podkreślają, że absolutnie nic nie istnieje trwale, że jest tylko nieustanna zmiana. Inspirujące opowieści o poprzednich inkarnacjach Buddy, ludzkich lub zwierzęcych, są ulubioną metodą nauczania buddyzmu. Oświecenie można osiągnąć najlepiej, gdy człowiek, naśladując Buddę, zostanie mnichem (przestrzeganie surowej dyscypliny, jedzenie ofiarowanego pożywienia, życie w celibacie i nie szkodzenie istotom żywym). Dziś buddyzm został spopularyzowany na całym świecie i liczba jego wyznawców to 310 mln., z czego najwięcej zwolenników znajduje się w Korei, Japonii, Indiach, Chinach i Neapolu. Niektórzy twierdzą, że buddyzm musi odsunąć się od spraw świata i że angażowanie się w życie społeczne jest sprzeczne z „drogą środka”. Inni sądzą, że korzystając z nauk Buddy można stworzyć lepsze społeczeństwo. Ludzie współcześni widzą atrakcyjność buddyzmu w tym, że podkreśla on zasługi człowieka w życiu poprzednim.
Ciekawostki
Najważniejsze w jego nauce są Cztery Szlachetne Prawdy:
1. Świat jest pełen cierpienia (dukkha – który to termin może oznaczać zarówno zwykłe cierpienie, cierpienie spowodowane zmianą jak i stan uwarunkowany przyczynowością – w tym ostatnim rozumieniu wszystko jest cierpieniem z wyjątkiem nirwany – oświecenia, stanu poza wszelką przyczynowością). Narodziny są cierpieniem, starość jest cierpieniem, choroba i śmierć są cierpieniem. Cierpieniem jest być połączonym z tym, kogo się nienawidzi i rozdzielonym z tą osobą, którą się kocha. Nie mieć tego, co się pożąda jest cierpieniem. Życiu, które nie jest wolne od pożądania i namiętności zawsze towarzyszy męka. Jest to Prawda o Cierpieniu.
2. Przyczyną cierpienia jest pragnienie (tanha) związane z pożądaniami ciała oraz złudne namiętności, co uruchamia koło Samsary (krąg wcieleń). Pragnienie to wciąż szuka nowych doznań, które mogą być trojakiego rodzaju: zmysłowe żądze, żądza unieśmiertelnienia się oraz żądza samozniszczenia (gdyż zaspokojeniem żądzy życia bywa czasem śmierć). Jest to Prawda o Przyczynie Cierpienia.
3. Jeśli usunie się żądzę, przyczynę ludzkich namiętności, oznaczać to będzie usunięcie ludzkiego cierpienia, co jest równoznaczne z nirwaną. Jest to Prawda o Usunięciu Cierpienia.
4. Do osiągnięcia stanu bez pożądania i cierpienia prowadzi Szlachetna Ośmioraka Ścieżka, na którą składają się:
- Należyty pogląd (którego wyrazem jest znajomość Czterech Szlachetnych Prawd).
- Należyte myślenie (wolne od żądzy, nieżyczliwości i gwałtowności).
- Należytą mowę (bez kłamstwa, obmowy i plotkowania).
- Należyte postępowanie (zaniechanie kradzieży, zabijania i nieczystości).
- Należyty sposób zarobkowania (związane z utrzymywaniem się z zajęć nie łamiących żadnej z zasad Ścieżki).
- Należyte dążenie (usuwanie zła i wspieranie dobra)
- Należyta uwaga (przemyśliwanie spraw ciała).
- Należyta koncentracja (skupienie poprzez medytację)
Jest to Prawda o Szlachetnej Ścieżce Wiodącej do Ustania Cierpienia.
Judaizm
CiekawostkiKolejna religia monoteistyczna, powstała w Palestynie i obecnie zrzesza 17 mln. wyznawców. Jej założycielem był Abraham, któremu (przez objawienie) Bóg nakazał czcić tylko jego i nie uznawać żadnych innych bóstw. Główne zasady religii zostały przyjęte w czasach Mojżesza. Religia żydowska jest oparta na wierze w jednego Boga, Stwórcę i Pana Wszechświata, którego specjalny związek z Żydami polega na przyjęciu przez naród żydowski wiernego wypełniania praw boskich. Choć judaizm oczekuje od nie-Żydów przestrzegania pewnych podstawowych praw etycznych, nie uważa jednak rytuału żydowskiego za obowiązujący i nie chce nikogo nawracać. Bóg obiecuje bowiem wszystkim ludziom sprawiedliwym miejsce w świecie, który nadejdzie, gdy Mesjasz (tj. „Pomazaniec”) zapoczątkuje wiek powszechnego pokoju i bezpieczeństwa. Jedyny żydowski Bóg to Jahwe, a szlachetne prawdy wiary zawarte są w Talmudzie, Torze i Starym Testamencie. Rabini (czyli nauczyciele i znawcy Tory) modlą się z wiernymi w synagogach (domach modlitwy). Głównym miastem ich kultu jest Jerozolima. W życiu kierują się 10 przykazaniami. Ortodoksyjny judaizm uważa, że wszelka władza religijna pochodzi z objawienia, tak jak zostało to wyrażone w Torze, czyli w pierwszych pięciu księgach hebrajskiej Biblii. Wyznawcy tej religii zamieszkują Bliski Wschód, Afrykę i Europę Północną.
Podstawy wiary:
Istnienie Stwórcy
Jego jedność
Jego niematerialność
Jego wieczność
Obowiązek służenia i czczenia tylko jego samego
Istnienie proroctwa
Pierwszeństwo Mojżesza przed innymi prorokami
Objawienie Prawa Mojżeszowi na górze Synaj
Niezmienność Prawa
Bóg jest wszechwiedzący
Odpłaca na tym i na tamtym świecie
Przyjście Mesjasza
Zmartwychwstanie
Dziesięć przykazań (na podstawie żydowskiego tekstu Księgi Wyjścia 20 2-17)
Jam jest Pan, Bóg twój, który cię wyprowadził z ziemi egipskiej, z domu niewoli.
Nie będziesz miał innych bogów obok mnie. Nie czyń sobie podobizny rzeźbionej czegokolwiek, co jest na niebie w górze, i na ziemi w dole, i tego, co jest w wodzie pod ziemią. Nie będziesz się im kłaniał i nie będziesz im służył, gdyż Ja, Pan Bóg twój jestem Bogiem zazdrosnym , który karze za winę ojców na synach do trzeciego i czwartego pokolenia tych, którzy mnie nienawidzą, a okazuje łaskę do tysiącznego pokolenia tym, którzy mnie miłują i przestrzegają moich przykazań.
Nie nadużywaj imienia Pana Boga twojego, gdyż Pan nie zostawi bez kary tego, który nadużywa imienia Jego.
Pamiętaj o dniu sabatu, aby go święcić. Sześc. dni będziesz pracował i wykonywał wszelką swoją pracę, ale siódmego dnia jest sabat Pana, Boga twego: nie będziesz wykonywał żadnej pracy ani ty, ani syn twój, ani twoja córka, ani twój sługa, ani twoja służebnica, a ni twoje bydło, ani obcy przybysz, który mieszka w twoich bramach. Gdyż w sześciu dniach uczynił Pan niebo i ziemię, morze i wszystko, co w nich jest, a siódmego dnia odpoczął. Dlatego Pan pobłogosławił dzień sabatu i poświęcił go.
Czcij ojca swego i matkę swoją, aby długo trwały twoje dni w ziemi, którą Pan, Bóg twój, da tobie.
Nie zabijaj.
Nie cudzołóż.
Nie kradnij.
Nie mów fałszywego świadectwa przeciw bliźniemu swemu.
Nie pożądaj domu bliźniego swego, nie pożądaj żony bliźniego swego ani sługi, ani jego służebnicy, ani jego wołu, ani jego osła, ani żadnej rzeczy, która należy do bliźniego twego
Żydowskie święte teksty:
Tora (prawo) - Pierwsze pięć ksiąg Biblii, przypisywanych Mojżeszowi, inaczej: Pięcioksiąg. W jego skład wchodzą:
- Księga Wyjścia
- Księga Rodzaju
- Księga Kapłańska
- Księga Liczb
- Księga Powtórzonego Prawa
Ponadto kroniki królów Judy i Izraela, wypowiedzi proroków i przekazywane tradycje, tzw. księgi sapiencjalne, czyli mądrościowe, tworzą Torę w szerszym rozumieniu. W tej postaci jest ona także nazywana ogólnie Biblią, aczkolwiek różni się nieco od Biblii chrześcijańskiej, gdyż nie przyjmuje wielu tekstów powstałych i zredagowanych wprost po grecku. Warto tutaj nadmienić, że Tora pisana nazywana jest przez chrześcijan Starym Testamentem, natomiast Tora ustna (Talmud) jest charakterystyczna tylko dla Żydów.
Miszna (powtarzanie) - Nauki etyczne i moralne czerpiące z Biblii, spisane przez Jehudę ha-Nassi w II wieku n.e. W skład Miszny wchodzą "halachy" (droga) - zasady postępowania, przepisy rytualne oraz "hagady" (opowieści) - legendy i przypowieści biblijne, upiększone, rozbudowane, swobodnie zinterpretowane. Celem hagady było kształtowanie charakteru i podtrzymywanie sił moralnych
Talmud (nauki) - oparty na Misznie i rozszerzony o dalsze rozważania i komentarze (Gemara), istnieje w dwóch wersjach: Babilońskiej z około 500 r. n.e.i Jerozolimskiej (palestyńskiej) wcześniejszej o 100 lat. Wersja Babilońska jest obecnie uznawana za autorytet.
Święta żydowskie:
Pascha - obchodzone na wiosnę na pamiątkę wyswobodzenia z egipskiej niewoli, trwa 8 dni.
Święto tygodni (Szawout) - 7 tygodni po święcie paschy na cześć urodzajnych żniw, łączy się z przyjęciem Praw na górze Synaj.
Święto szałasów (Sukot) - jesienny festiwal z okazji zbioru owoców, w czasie którego mieszka się na dworze w szałasach z gałęzi na pamiątkę przejścia Izraelitów przez pustynię.
Święto Świateł (Chanuka) - zimowe święto na cześć wyświęcenia po zbeszczeszczeniu przez Greków drugiej świątyni jerozolimskiej przez Judę Machabeusza w 165 r. p.n.e.
Purim - Na pamiątkę wyzwolenia spod panowania perskiego, według podania Księgi Ester.
Dzień Pojedniania (Jom Kipur) - wypada w 10 dniu roku. To najważniejsze święto poprzedza 24-godzinny całkowity post na znak ukajania sie przed Bogiem za grzechy własne i całego społeczeństwa.
Nowy Rok (Rosz Haszana) - obchodzony na początku jesieni rozpoczyna k alendarz religijny.
Symbole judaizmu:
Magen David - gwiazda Dawida, zwana także Tarczą Dawida. Jest to sześcioramienna gwiazda utworzona przez dwa przeplatające się trójkąty (heksametr).
Ciekawostki ogólneMenora - świecznik siedmioramienny wykonany z jednej bryły metalu (współcześnie również podstawowy element herbu państwa Izrael).
RÓŻNICE WYSTĘPUJĄCE W POSZCZEGÓLNYCH RELIGIACH.
Największe opisane przeze mnie religie powstały w różnych okresach historii,
bowiem buddyzm, judaizm i hinduizm pojawiły się przed narodzinami Chrystusa, natomiast chrześcijaństwo i islam to religie naszej ery, która została zapoczątkowana właśnie narodzinami Jezusa Chrystusa. Autorami tych wierzeń byli konkretni ludzie, którzy żyli
w różnych krajach, na różnych kontynentach (jedynie hinduizm nie wyszczególnia konkretnego założyciela, gdyż był to odłam istniejącej już wcześniej, innej religii).
Wyznawcy poszczególnych religii modlą się i żyją zgodnie z własnymi, odrębnymi przepisami zawartymi w świętych księgach, których treść przekazywana jest wiernym przez różne osoby duchowne. Duże liczby wyznawców opanowały dziś zupełnie inne zakątki świata, budując różnorakie miejsca kultu (świątynie).
Przepisy i nakazy religijne większości wyznań nakazują swym członkom szerzenie wiary, nawet orężnie (tzn. wojnę z niewiernymi, czyli wyznawcami innych religii). Jedynie chrześcijaństwo zabrania takich praktyk, a co więcej nakazuje chrześcijanom miłość swych nieprzyjaciół (miłość bliźniego).
PODOBIEŃSTWA WYMIENIONYCH WYZNAŃ.
Wszystkie opisane przeze mnie wyznania mają charakter monoteistyczny, czyli głoszą wiarę w jednego Boga, który niekiedy występuje pod kilkoma postaciami lub wcieleniami. Cześć Bogu oddawana jest w przepięknych miejscach kultu (świątynie), gdzie odprawia się uroczyste obrzędy i nabożeństwa. Każde wyznanie (z wyjątkiem buddyzmu, gdyż tutaj jest wiele takich miejsc) posiada główne miejsce (miasto) kultu, a judaizm i chrześcijaństwo za takie właśnie miasto uważają Jerozolimę.
Prawdy wiary i przepisy życia wiernych zapisane są w tzw. świętych księgach, których wyjaśnianiem zajmują się specjalnie do tego celu wyznaczone osoby. Przewodnicy religijni oraz osoby duchowne zanoszą też w imieniu wierzących modły do ich bogów.
Każde wyznanie zrzesza miliony wiernych, żyjących w wybranych krajach świata.