Zjednoczenie Włoch

Wojna austriacko - włoska

Przegrana walka Włochów z Austrią w dobie Wiosny Ludów spowodowała przywrócenie w Italii politycznego stanu sprzed 1848 roku. Gwarantem tego stanu pozostała Austria. Jednakże patriotyczne środowiska z nadzieją z nadzieją patrzyły na Piemont, zwany także Królestwem Sardynii. Państwo to rządzone przez syna Karola Alberta - Wiktora Emmanuela zyskiwało coraz większy prestiż zarówno w Italii, jak i na arenie międzynarodowej.
W porównaniu z innymi państwami Półwyspu Apenińskiego, Piemont był krajem dość intensywnych przeobrażeń gospodarczych, szczególnie po 1848 roku. Było to osobistą zasługą premiera Kamila Cavoura, pozostającego u steru rządów od 1852 do 1861 roku. Uporządkował on finanse kraju, podniósł poziom handlu i dbał o rozwój przemysłu. Widział także potrzebę rozwoju komunikacji, a szczególnie rozbudowy połączeń kolejowych z Francją. Przeprowadzone reformy zyskały Cavourowi przychylność liberalnej burżuazji w państwie.
Plany polityczne Cavoura sięgały kwestii zjednoczenia Italii, ale szczególnie terenów uprzemysłowionych, a więc położonych w północnej części Włoch. Zamiarem Cavoura było utworzenie królestwa północnowłoskiego pod egidą Piemontu.
Realizacja tych planów wymagała przeciwstawienia się Austrii i - co za tym idzie - powiększenia i nowoczesnego uzbrojenia armii piemonckiej. Cavour stara się także o pozyskanie przychylności rządów francuskiego i angielskiego. Dlatego niewielka liczb żołnierzy piemonckich wzięła udział po stronie Anglików i Francuzów w wojnie krymskiej, co stworzyło Piemontowi możliwość uczestnictwa w konferencji paryskiej w 1856 roku. Zręczna dyplomacja Cavoura zmierzała do zawarcia sojuszu z Francją Napoleona III. Cesarz Francuzów był również zainteresowany ograniczeniem wpływów Austrii na Półwyspie Apenińskim.
W lipcu 1858 roku Napoleon III i Cavour spotkali się w uzdrowiskowej miejscowości Plombieres, gdzie wstępnie uzgodnili warunki wspólnego, tajnego przymierza. To porozumienie stało się podstawą do zawarcia w styczniu 1859 roku formalnego sojuszu francusko - piemonckiego. Był on skierowany przeciw Austrii. Ceną zaś, jakiej zażądał Napoleon od Cavoura było przyłączenie Nicei i Sabaudii do Francji, w zamian za jej przystąpienie do wojny po stronie piemonckiej.
Bieg wydarzeń uległ przyśpieszeniu, gdy austriacka dyplomacja wydała w kwietniu 1859 roku ostre w treści ultimatum, domagające się rozbrojenia armii piemonckiej. Król Wiktor Emmanuel II odrzucił ultimatum. W tym miesiącu rozpoczęła się wojna austriacko - piemoncka.
Armia francuska przekroczyła Alpy i połączyła się z wojskami piemonckimi, czemu Austriacy nie zdołali przeszkodzić. Połączone siły francusko - piemonckie prawie dorównywały siłom armii austriackiej dowodzonej przez generała Ludwika von Benedeka.
Już na początku wojny Austriacy ponieśli klęskę pod Magentą. Po zwycięstwie Wiktor Emmanuel i Napoleon III wjechali uroczyście do Mediolanu, gdzie byli entuzjastycznie witani przez ludność. Jednak wojska austriackie utrzymały w swych rękach czworobok twierdz kontrolujących rzekę Pad. Do jednej z najkrwawszych bitew doszło 24 czerwca pod Solferino. Zakończyła się ona klęską Austrii, ale losy północnych Włoch nadal nie były rozstrzygnięte. Napoleon III nie zamierzał przeciągać działań zbrojnych, licząc się z antywojennymi nastrojami we Francji. Austria, mimo dwukrotnej klęski, daleka była od wyczerpania swych możliwości. We Włoszech natomiast zyskiwał na rozmachu ruch patriotyczny. Ludność Toskanii, Parmy i Modeny wypędziła dotychczasowych władców, proponując koronę Wiktorowi Emmanuelowi II. Spod władzy papieża uwolniła się należąca do Państwa Kościelnego Romania, a jej ludność opowiedziała się za połączeniem z Piemontem. Napoleon III, obserwując ten niebywały wzrost dążeń narodowych w Italii rozpoczął pertraktacje pokojowe z Austrią.
W lipcu 1859 roku doszło do zawieszenia broni, a następnie do podpisania wstępnych warunków francusko - austriackiego pokoju w Villafranca. Austria zrzekła się Lombardii, ale utrzymała Wenecję. Włochy środkowe stały się federacją państw, do władzy powrócili wygnani książęta. We Włoszech panowało powszechne oburzenie na francuską politykę, tym bardziej, że Piemont płacił wysoką cenę za sojusz z Francją, przekazując jej Niceę i Sabaudię.

Kolejne etapy zjednoczenia Włoch

Na wiosnę 1860 roku w środkowych Włoszech odbył się plebiscyt, który poprzedziła akcja dyplomatyczna K. Cavoura. Ludność Toskanii, Parmy i Modeny opowiedziała się za połączeniem z Piemontem. Zjednoczeniowy plan Cavoura, polegający na utworzeniu królestwa północnowłoskiego stawał się realny, jednak politykę piemonckiego premiera skomplikowała akcja Józefa Garibaldiego za leczenie Włoch.
W 1860 roku Garibaldi wraz z * tysiącem * robotników ubranych w czerwone koszule wylądował na Sycylii i zajął Palermo. Gorzej uzbrojeni garibaldczycy pokonali wojska króla Neapolu. Z Sycylii przeprawił się następnie do Kalabrii w południowych Włoszech. Rozbił tam wojska neapolitańskie i, ciągle powiększając swe oddziały o napływających ochotników, ruszył na Neapol. Akcja Garibaldiego, zakończona zwycięstwem, spowodowała przejęcie władzy w Neapolu przez republikanów i demokratów. Zarówno na Sycylii, jak i w Neapolu Garibaldi zyskał poparcie chłopów - dzierżawców, gdyż zapowiedział zniesienie przywilejów feudalnych oraz rozpoczął rozdzielanie ziemi. Tymi posunięciami wywołał zaniepokojenie Wiktora Emmanuela II. Król obawiał się, że Garibaldi zjednoczy Italię i ogłosi ją republiką. Obawy te potęgowały przygotowania garibaldczyków do zdobycia Rzymu. Toteż wojska piemonckie przeszły na południe Włoch, zajmując część Państwa Kościelnego, ale bez Rzymu. Następnie wkroczyły do Neapolu i na Sycylię, Królestwo Obojga Sycylii przestało istnieć.
Pierwszy parlament całych Włoch zebrał się w Turynie w lutym 1861 roku. Miesiąc później Wiktor Emmanuel został królem Włoch. Większość Italii została zjednoczona.
W latach 1860 - 1861 powstało Królestwo Włoch, którego rządy spoczywały w rękach dynastii sabaudzkiej, sprawującej władzę w Piemoncie. Królestwo przyjęło formę monarchii konstytucyjnej. Państwo było rozległe terytorialne, niezwykle zróżnicowane gospodarczo, jeśli uwzględnić ogromne zacofanie południowej jego części. W skład królestwa nie weszła Wenecja, okupowana przez wojska austriackie oraz Rzym, w którym pozostał papież Pius IX, broniony przez stacjonującą tam załogę francuską.
Wyzwolenie Wenecji przyniosły kolejne wydarzenia wojenne w Europie. W 1866 wybuchła wojna austriacko - pruska. Włochy wzięły w niej udział jako przeciwnik Austrii. Mimo porażek na lądzie i morzu jako sojusznik zwycięskich Prus, Włochy otrzymały Wenecję. Gdy w roku 1870 wojska pruskie pokonały Napoleona III, wówczas odwołane zostały z Rzymu oddziały francuskie. Do * wiecznego miasta * wkroczyły ( we wrześniu 1870 roku ) wojska włoskie. Papież Pius IX aż do swej śmierci w 1878 roku uważał się za więźnia Watykanu, nie chcąc się pogodzić z zaistniałą sytuacją. Ludność Rzymu opowiedziała się w plebiscycie za przyłączeniem miasta do Królestwa Włoskiego.
Od 1871 roku dynastia sabaudzka rządziła zjednoczonymi Włochami z Rzymu, który znowu stał się stolicą. Jednakże z powodu wielkich różnic gospodarczych, prawnych, obyczajowych, występujących w obrębie państwa włoskiego, a stanowiących wielowiekową spuściznę po rozbiciu politycznym Italii, przez następne dziesięciolecia Królestwo Włoskie nie było w stanie odegrać większej roli na europejskiej scenie politycznej.