Zagrożenie środowiska naturalnego w Polsce.

ŚRODOWISKO A ODDZIAŁYWANIE CZŁOWIEKA.

Środowisko jest to całokształt otaczających nas elementów zarówno naturalnych, jak i powstałych wyniku działalności człowieka. Wszystkie one połączone są wzajemnymi zależnościami i dlatego zawsze należy rozpatrywać je jako funkcjonalną całość. Współdziałanie składników naturalnych tworzące istniejącą równowagę ekologiczną kształtowało się przez wiele milionów lat. Powstała struktura jest niezwykle delikatna i dołączenie się nowego czynnika w postaci działalności człowieka wpływa na nią w sposób dla nas nieprzewidywalny. Stąd utrzymanie dotychczasowych zależności w stanie możliwie niezmienionym i zachowanie równowagi pomiędzy elementami naturalnymi a antropogenicznymi (pochodzącymi od człowieka) jest absolutną koniecznością. Stosunek człowieka do przyrody był od najdawniejszych czasów odbiciem stopnia świadomości społecznej i kształtujących się stosunków społeczno ekonomicznych, które powstawały w związku z panującymi sposobami produkcji. Człowiek w pierwotnej fazie rozwoju społecznego był całkowicie uzależniony od otaczającej go przyrody, od jej sił i zjawisk. Zaspokajając swoje elementarne potrzeby, poszukując wody, żywności i schronienia, korzystał z zasobów naturalnych, nie naruszając równowagi biologicznej. Jego stosunek do przyrody był nabożny. Pierwotni ludzie bali się wszelkich zjawisk zachodzących w otaczającym ich środowisku i przypisywali je siłom nadprzyrodzonym. Wzrastająca stopniowo znajomość sił rządzących naturą (m.in. wynalezienie narzędzi, poznanie ognia) pozwoliło człowiekowi na śmielsze próby wykorzystania jej bogactw. Rozpoczął się kolejny okres polegający na zmaganiach człowieka z przyrodą, która starał się opanować i przyporządkować swoim potrzebom. Stopniowo człowiek uniezależnił się od sił przyrody. Obecnie szybkie przemiany społeczno-gospodarcze wywołane postępem naukowo-technicznym przekreślają możliwości dostosowania się do nich całej przyrody łącznie z człowiekiem. Życie nie nadąża za nadchodzącymi zmianami, a tymczasem następują dalsze i z reguły głębsze. Tworzy się rodzaj błędnego koła, w którym ludzkość nie może zrezygnować z dobrodziejstw cywilizacji, one same zaś rzutują również negatywnie na środowisko i całą egzystencję człowieka. U podnóża negatywnych skutków rozwoju cywilizacji leży dysproporcja miedzy rozwojem technicznym i kulturowym a wydolnością środowiska. Przekroczenie bariery wydolności może doprowadzić do poważnych zagrożeń ekologicznych w skali globalnej.


ZAGROŻENIA ŚRODOWISKA.

Zagrożenie środowiska polega na jego zanieczyszczeniu i wyczerpywaniu się zasobów naturalnych. Polska należy do najbardziej zanieczyszczonych krajów świata. Główne źródło zanieczyszczenia to przemysł, transport, rolnictwo, gospodarka komunalna.


• Zanieczyszczenie powietrza atmosferycznego;
• Zanieczyszczenie wód;
• Degradacja gleb;
• Zanieczyszczenia odpadami;
• Zagrożenie wynikające z istnienia azbestu w środowisku przyrodniczym
• Hałas i wibracje w środowisku;
• Zagrożenie promieniowaniem;
• Zagrożenia dla przyrody nieożywionej;




Zanieczyszczenie powietrza atmosferycznego.

Powietrze atmosferyczne to bezbarwna i bezwonna mieszanina gazów, składająca się z azotu (78%), tlenu (ok.21%), gazów szlachetnych, dwutlenku węgla (0,03%) oraz pary wodnej i zanieczyszczeń pochodzenia organicznego i mineralnego.
Głównymi czynnikami zanieczyszczeń powietrza w Polsce są:
• Zakłady produkujące energię elektryczną i cieplną;9
• Zakłady przemysłowe (rożne procesy technologiczne);
• Pojazdy mechaniczne;
• Rozproszone źródła sektora komunalno - bytowego, gospodarstwa rolne;
• Obiekty przemysłowe zlokalizowane poza granicami Polski.
Większość zanieczyszczeń znajdujących się w środowisku naturalnym bądź do niego emitowanych z różnych źródeł, przenoszona jest w powietrzu, nawet w bardzo odległe miejsca na ziemi. Np. ślady trwałych substancji zanieczyszczających, takich jak insektycydy chloro-organiczne i polichlorowane bifenyle wykryto w śniegu i organizmach zwierząt zamieszkujących odległe obszary polarne.
Przemieszczanie się zanieczyszczeń w powietrzu zależy od stanu fizycznego zanieczyszczeń i od ruchu mas powietrza, którym są przenoszone.
Stan fizyczny zanieczyszczeń powietrza charakteryzuje się tym, że niektóre substancje występują w stanie gazowym, jak np. CO, NO, SO, HF i małe lotne fluorowcowane cząsteczki, takie jak freony, trichloroetylen.
Oprócz zanieczyszczeń gazowych występują również zanieczyszczenia w postaci kropelek i drobin pyłowych lub tworzących wzajemne połączenia, charakteryzujące się tym, ze drobiny pyłów, sadzy lub kropelki wody mogą mieć złożony skład, obejmując wiele substancji zanieczyszczających. Niezależnie od uwalniania z powierzchni ziemi, zanieczyszczenia mogą być włączone w krople deszczu. Może to zachodzić podczas opadów(wypłukiwanie) lub w czasie tworzenia się kropelek w chmurach(wymywanie deszczu).

Zanieczyszczenia wód powierzchniowych.
Zanieczyszczenia wód powierzchniowych występują w różnej postaci, mogą to być roztwory lub zawiesiny, przenoszone przez wodę na znaczne odległości.
Klasyfikację zanieczyszczeń w wodach można przeprowadzić ze względu na sposób ich usuwania i podzielić na trzy grupy:
• zanieczyszczenia zawieszone i pływające, usuwane w procesach fizycznych sedymentacji lub filtracji,
• zanieczyszczenia koloidalne o wielkości cząstek poniżej 100 mm usuwane w specjalnych procesach, np. ultrafiltracji, koagulacji,
• zanieczyszczenia rozpuszczone, występujące w formie roztworu wodnego, możliwe do usunięcia metodami fizykochemicznymi lub chemicznymi.
Ponadto można podzielić zanieczyszczenia z punktu widzenia ich wpływu na zdrowie na:
• związki trujące i szkodliwe dla zdrowia,
• związki nieszkodliwe dla zdrowia, które w zależności od stężenia mogą jednocześnie wskazywać na zanieczyszczenia wody,
• związki pożądane dla zdrowia
Stosowany jest także podział według kryterium określającego pochodzenie zanieczyszczeń:
• biologiczne i bakteriologiczne,
• fizyczne, chemiczne,
• izotopami pierwiastków promieniotwórczych.
Podstawowym źródłem zanieczyszczeń wód w Polsce są ścieki pochodzące z miast i przemysłu oraz spływy powierzchniowe z terenów rolniczych i nieskanalizowanych. Ścieki są odprowadzane do wód powierzchniowych za pośrednictwem kanalizacji lub zrzucane bezpośrednio do nich.
Ścieki są mieszaniną zużytej wody oraz różnego rodzaju substancji płynnych, stałych, gazowych, radioaktywnych oraz ciepła, usuwanych z terenów miast i zakładów przemysłowych. W zależności od pochodzenia ścieki dzieli się na: bytowo-gospodarcze, przemysłowe i odpadowe.
Jeziora w Polsce są najbardziej zagrożone zrzutem do nich ścieków komunalnych i przemysłowych, jak również spływem powierzchniowym nawozów mineralnych. Efektem tego jest eutrfizacja, czyli wzrost żyzności wód, spowodowany napływem nadmiernej ilości substancji organicznych. Niebezpieczny jest także dopływ pestycydów zawierających w swoim składzie metale ciężkie oraz węglowodory chlorowane. Niebezpieczeństwo ze strony pestycydów polega na ich kumulacji w organizmach oraz tym, że przez długi czas pozostają w wodzie w formie toksycznej i powodują wymarcie wielu organizmów. Degradacja wód jezior jest procesem praktycznie nieodwracalnym. Ody zatrutych jezior jedynie w minimalnym stopniu są w stanie same się oczyścić.
Ochrona zasobów wodnych polega przede wszystkim na rozwiązaniach technicznych, takich jak:
• stosowanie bezściekowych technologii w produkcji przemysłowej;
• napowietrzanie wód stojących;
• zamykanie obiegów wodnych w cyklach produkcyjnych i odzysk wody ze ścieków;
• utylizacja wód kopalnianych oraz powtórne wtłaczanie tych wód do górotworu;
• zabezpieczanie hałd i wysypisk
• oczyszczanie ścieków i unieszkodliwianie osadów ściekowych

Zanieczyszczenia powierzchni ziemi (gleby).
Zanieczyszczenie gleb powoduje zachwianie równowagi biologicznej środowiska glebowego. Jednym z przejawów zachwiania równowagi jest zjawisko zwane zmęczeniem gleb, czyli obniżenie jej żyzności na skutek zachwiania równowagi dynamicznej przez zanieczyszczanie lub nieumiejętne nawożenie. W strefie intensywnego zanieczyszczenia środowiska degradacji gleby spowodowana jest głownie przez:
• związki siarki, ich nadmiar działa niekorzystnie na organizmy glebowe, hamując ich rozwój
• substancje radioaktywne
• pożary, erozję, suszę, trzęsienia ziemi
• odkrywkową i podziemną eksploatację kopalin
• techniczną zabudowę: budownictwo mieszkaniowe, przemysłowe, szlaki komunikacyjne
Rolnicze zanieczyszczenie gleb polega na nieumiejętnym nawożeniem i nadmiernym stosowaniu gnojownicy oraz na skutek używania chemicznych środków ochrony roślin (pestycydów) czy chemicznych regulatorów wzrostu roślin.
Prawidłowy rozwój człowieka jest uzależniony od struktury i składu gleby, która z pożywieniem roślinnym i zwierzęcym dostarcza mu odpowiedniej ilości wysokokalorycznych składników odżywczych, witamin, substancji mineralnych, niezbędnych do budowy i właściwego funkcjonowania organizmu. Razem z pożywieniem człowiek pobiera składniki korzystne, jak i niekorzystne dla swego rozwoju.
Pod pojęciem ochrona gleb rozumiemy zespół czynników prawnych, organizacyjnych i technicznych, zmierzających do:
• minimalizacji erozji wodnej i wietrznej
• przeciwdziałania chemicznej degradacji gleb pod wpływem zanieczyszczeń przemysłowych, motoryzacyjnych, nawożenia mineralnego;
• przeciwdziałania przesuszeniu i zawodnieniu gleby
• ograniczenia do niezbędnego minimum technicznych deformacji gruntu i mechanicznego zanieczyszczenia gleby
• zachowania gruntów o walorach ekologiczno-produkcyjnych

Zanieczyszczenia odpadami.
W wyniku dużego nagromadzenia odpadów na stosunkowo małej powierzchni składowana masa oddziałuje negatywnie na środowisko, a przede wszystkim:
• zanieczyszcza wody gruntowe i powierzchniowe
• zanieczyszcza atmosferę oraz gleby i okoliczna szatę roślinną
• stanowi zagrożenie sanitarno-epidemiologiczne z uwagi na wysoki udział substancji organicznych, sprzyjających rozwojowi mikroorganizmów chorobotwórczych;
• niszczy walory estetyczne środowiska przez niekorzystne zmiany krajobrazu
Zagrożenie stanowią w szczególności odpady komunalne, które są zakażone mikroorganizmami chorobotwórczymi (np. duru brzusznego, paraduru, tężca, czerwonki, żółtaczki), mogącymi przenikać do wód gruntowych, powierzchniowych i do powietrza. Na źle eksploatowanych wysypiskach odpadów komunalnych panują dobre warunki dla żerowania much, gryzoni i ptaków, które mogą przenosić chorobotwórcze drobnoustroje. Wśród odpadów komunalnych wielkie zagrożenie dla ludzi i środowiska stanowią odpady- powstające wprawdzie w mniejszych ilościach niż pozostałe, lecz zawierające liczne substancje toksyczne. Należą do nich osady pogalwaniczne i inne zawierające metale ciężkie, zużyte katalizatory, resztki rozpuszczalników, farb, lakierów, chemikaliów, zużyte baterie, lampy jarzeniowe. Odpady te często są gromadzone w sposób niekontrolowany, bez odpowiednich środków zabezpieczających przed migracją zanieczyszczeń do wód gruntowych, powierzchniowych powietrza. Zminimalizowanie przyczyn powstawania odpadów, jak i przyspieszenie usuwania wyrządzonych przez nie szkód można osiągnąć przez:
• redukcje ilości powstających odpadów
• selektywne składowanie odpadów
• zapewnienie odpowiednio wysokiego stopnia czystości odzyskiwanych surowców
• stosowanie tzw. „czystych’’ technologii produkcji mało odpadowych
• usprawnienie metod kontroli i nadzoru powstających odpadów przez ich monitorowanie
• rozbudowanie systemu preferencji i motywacji dla podmiotów gospodarczych zagospodarowujących surowce wtórne

Zagrożenie azbestem.
Azbest jest nazwa handlową. Obejmuje on włókniste minerały z grupy serpentynów i amfiloli, występujących w formie włóknistych skupień. Pod względem chemicznym minerały te są uwodnionymi krzemianami różnych metali, takich jak magnez, wapń, żelazo, mangan, sód, glin i In. W zależności od metali, z jakimi związane SA krzemiany, wyróżnia się kilka typów azbestów o różnych szkodliwościach dla zdrowia:
• niebieski (krokidolit)- najgroźniejszy
• biały (chryzotyl)- szkodliwy, powszechnie stosowany w przemyśle;
• brązowy (amosyt)- mniej szkodliwy, powszechnie stosowany w przemyśle
Azbest ma wyjątkowe właściwości chemiczne i fizyczne, dlatego też znalazł zastosowanie w wyrobie bardzo różnorodnych produktów. Pył azbestu przenika do organizmu przez układ oddechowy wraz z wdychanym powietrzem, gromadząc się i zalegając w płucach. Przebywanie w miejscu zapylonym przez włókna azbestowe powoduje chorobę zwaną azbestozą lub inaczej pylicą azbestową, zaliczaną do chorób wywołujących włóknienie płuc. Choroby wywołane azbestem rozwijają się po 20-30 latach wdychania włókien azbestu.
A więc zagrażają dzieciom i młodzieży obecnie przebywającej w środowisku zanieczyszczonym azbestem.
Aby zmniejszyć ryzyko chorób powodowanych azbestem należy, więc ograniczyć emisję pyłu azbestu przez:
• rozeznanie czy w najbliższym otoczeniu znajdują się materiały zawierające azbest a następnie zabezpieczyć je materiałami trwałymi (wylewki betonowe, asfaltowe itp.)
• należy unikać wykonywania prac powodujących wzmożone pylenie na terenach występowania azbestu
• nie należy wywozić materiałów zawierających azbest czy tez porzucać w miejscach do tego nieprzeznaczonych

Zagrożenie hałasem i wibracjami w środowisku.
Występujące w środowisku dźwięki niepożądane lub szkodliwe dla zdrowia człowieka określamy mianem hałasów. Najczęściej stosowaną miarą hałasu jest poziom dźwięku wyrażany w decybelach. Zakres spotykanych w środowisku poziomów dźwięku jest dość rozległy, począwszy od wartości progowych, tj. poziomu 0 dB, będących jeszcze w stanie wywołać człowieka wrażenie słuchowe, po wartości powodujące fizyczne odczucie bólu – 130 dB ( granica bólu).
W widmie hałasu mogą występować składowe w zakresie infra i ultradźwięków, które wywierają dodatkowy szkodliwy wpływ na organizm ludzki.
Wraz z hałasem najczęściej występują wibracje. Wibracje to drgania mechaniczne przenoszone na konstrukcję budynku bądź ciało człowieka jako rezultat bezpośredniego kontaktu mechanicznego między źródłem drgań i odbiorcą.
Wpływ hałasu i wibracji na człowieka i środowisko:
Negatywny wpływ hałasu i wibracji przejawia się w tym, że ich skutki rzadko ujawniają się od razu, częściej kumulują się w czasie. Szkodliwość hałasu i wibracji zależy od wielkości natężenia źródła, charakteru zmian w czasie oraz długotrwałości działania.
W warunkach naturalnych człowiek, na co dzień spotyka się z hałasem w domu, w pracy, w podróży. Zjawiska hałaśliwe to cały świat funkcjonujących codziennie urządzeń mechanicznych. Hałas jest najpowszechniejszym i najczęściej podnoszonym problemem życia ludzi w środowisku miejskim. Ze względu na swoje cechy obejmuje zwykle oddziaływaniem liczne grupy ludzi, powodując silne emocje i reakcje społeczne. Hałas godzi bowiem w podstawowe potrzeby każdego mieszkańca- potrzebę spokoju, wypoczynku, regeneracji sił; wkracza w sferę prywatności życia domowego, zakłóca wiele ważnych funkcji i procesów psychospołecznych, jest źródłem uciążliwości i dolegliwości, często przyczynia się do niepokoju i poczucia zagrożenia.
Stosunkowo źle są tolerowane bodźce nagłe, niespodziewane. Stąd też hałas nagły i krótkotrwały, o dużym natężeniu odczuwa się często jako stresogenny ,,efekt zaskoczenia’’, który w pewnych warunkach może być szkodliwy dla zdrowia.
Rejestrowane we współczesnych społeczeństwach nasilenie czynnościowych zaburzeń psychosomatycznych, rozprzestrzenianie się chorób układów krążenia i pokarmowego, dysfunkcje gruczołów wydzielania dokrewnego, zaburzenia przemiany materii, jak również zjawisko bezsenności mogą być wyrazem m.in. przeciążenia naszego organizmu hałasem. Ludzie narażeni na hałas mają częste objawy zakłóceń ze strony:
• układu krążenia (bicie i kołatanie serca, szybkie meczenie się, duszności, zawroty głowy, uderzenia krwi do głowy, nadciśnienie tętnicze)
• układu pokarmowego
• układu ruchu ( bóle mięśni i stawów)
• układu dokrewnego (choroby przemiany materii)
• układu nerwowego
Hałas wywiera ujemny wpływ również na zwierzęta hodowlane i dziko żyjące – obniża przyrost masy ciała, zakłóca rozród, a nawet może powodować obumieranie zarodków ptasich.
Społeczne skutki oddziaływania hałasu i wibracji wyrażają się:
• szkodliwym wpływem na zdrowie ludności;
• obniżeniem sprawności i wydajności pracy oraz zmniejszeniem chęci działania;
• obniżeniem sprawności uczenia się;
• wypadkami na stanowiskach pracy i komunikacji (spowolniony refleks, niedostateczna zrozumiałość słowa, rozproszenie uwagi);
• rosnącą liczbę zachorowań na chorobę wibracyjną oraz głuchotę zawodową;
• powodowanie lokalnych napięć, kłótni między ludźmi;
• obniżeniem poczucia bezpieczeństwa, niezależności i poziomu komfortu.
Najlepsze efekty zwalczania hałasu i wibracji pochodzenia komunikacyjnego można osiągnąć przez:
• ograniczenie ruchu pojazdów;
• poprawę stanu nawierzchni ulic i torowisk;
• wprowadzenie urządzeń przeciwhałasowych przeciw hałasowych pojazdach mechanicznych
• wykorzystywanie naturalnych barier akustycznych
• właściwe rozwiązania akustyczne w planowaniu przestrzennym miast, osiedli, tworzenie obwodnic i objazdów wokół miast;
• poprawianie układu dróg i równomierne ich rozmieszczenie.

Zagrożenie promieniowaniem.
Każdy mieszkaniec Ziemi otrzymuje przeciętnie w ciągu roku dawkę 2,4 mSv związaną z naturalnym tłem promieniowania. Za bezpieczna dawkę roczną przyjmuje się 3 mSv. Dawka śmiertelna dla człowieka wynosi LD=6 do 7 Sv.
Wybuchy jądrowe prowadzone przez mocarstwa atomowe w latach 1945-80 spowodowały wprowadzenie do biosfery wielkich ilości radioizotopów. Szczególnie groźna dla Polski była katastrofa reaktora jądrowego w Czarnobylu na Ukrainie w 1986r. Była to największa i najtragiczniejsza awaria reaktora jądrowego, która pochłonęła wiele ofiar. Ocenia się, że 25% powierzchni Polski uległo skażeniu; największe skażenie dotknęło północno-wschodnie oraz częściowo południowe regiony kraju. Skutki tej awarii maja różnorodny charakter. Skażenie jodem ustąpiło szybko na skutek krótkotrwałego okresu połowicznego rozpadu tego izotopu. Pozostał problem skażenia izotopami cezu i strontu, których okresy połowicznego rozpadu wynoszą prawie 30 lat.
Zapobieganie skażeniom środowiska radioizotopami to przede wszystkim:
• zakaz wprowadzania do materiałów budowlanych odpadów radioaktywnych;
• składowanie odpadów radioaktywnych w izolowanych osłonach lub pojemnikach eliminujących bądź ograniczających emisje radioizotopów do środowiska;
• zagospodarowanie odpadów poprodukcyjnych reaktorów jądrowych;
• zaniechanie prób nuklearnych z bronią jądrową;
• budowanie elektrowni jądrowych z wykorzystaniem najnowocześniejszych technologii światowych;
• zaostrzenie przepisów bezpieczeństwa w elektrowniach jądrowych





Zagrożenia przyrody nieożywionej.

Do najintensywniej obecnie eksploatowanych zasobów pochodzenia naturalnego należą surowce energetyczne. Łączne wydobycie węgla, ropy naftowej i gazu ziemnego stanowi w skali światowej ponad polowe produkcji wszystkich kopalin. Największy udział ma tutaj węgiel kamienny zaspokajający ponad 40% potrzeb energetycznych. Obecnie zapasy węgla szacuje się na ok. 10 bilionów ton, co przy obecnym zużyciu tego surowca wystarczy na kilkaset lat. Trzeba jednak pamiętać, ze potrzeby energetyczne świata stale rosną, natomiast zasoby energetyczne - maleją. Przykładem bardzo szybkiego wzrostu zapotrzebowań może być intensywny rozwój motoryzacji i związana z tym intensyfikacja wydobycia naftowej. W połowie lat 70-tych zapasy tego surowca określano na około 90 miliardów ton, co przy utrzymaniu ówczesnego tempa eksploatacji tych złóż wystarczyć miało na 30-40 lat. Jest to okres wyobrażalny, obejmujący czas naszego życia, a tym samym przemawiający do wyobraźni.
Stając wobec tak realnej groźby wyczerpania się podstawowych źródeł energii zmuszeni jesteśmy do podejmowania działań zapobiegających potencjalnemu kryzysowi energetycznemu. Jedna z metod jest racjonalna eksploatacja źródeł surowców energetycznych. Polska posiadająca bardzo bogate zasoby węgla kamiennego przez długie lata była zapleczem energetycznym dla grupy państw członków Układu Warszawskiego. Było to powodem rabunkowego wykorzystywania polskich kopalń prowadzącego do ogromnych zniszczeń środowiska naturalnego oraz społecznego. Prawdziwe rozmiary strat jesteśmy częstokroć w stanie ocenić dopiero po wielu latach, kiedy to jest już zbyt późno na podejmowanie działań zapobiegawczych. Dlatego tak ważne jest staranne planowanie i konsultowanie wszelkich decyzji gospodarczych związanych z wykorzystywaniem naturalnych zasobów środowiska.
Drugim ze sposobów zapobiegania wyczerpaniu się zapasów surowców energetycznych jest zastępowanie źródeł energii pochodzenia mineralnego energia pozyskiwana w inny sposób. Na świecie od dawna prowadzi się badania nad wykorzystywaniem potencjału tkwiącego w sile wiatru, energii słonecznej czy tez ruchu ogromnych mas wody. Znaczna część tych działań przynosi wymierne korzyści w postaci zmniejszenia deficytu energetycznego w rejonach dotychczas nań cierpiących. W Holandii czy Niemczech bardzo często widuje się ogromne wiatraki przetwarzające prace mas powietrza na energie elektryczna i zaopatrujące obszary takie jak niewielkie osady lub samotne gospodarstwa rolne.
Podobnie ma się rzecz z wykorzystaniem energii jądrowej. Pomijając swoistą psychozę powstałą po katastrofie elektrowni w Czarnobylu (kwiecień 1986 roku), stwierdzić trzeba, ze to źródło energii należy obecnie do najbardziej wydajnych i, wbrew pozorom, najbezpieczniejszych. Oczywiście warunkiem niezbędnym jest tutaj zachowanie daleko posuniętych środków ostrożności związanych zarówno z budowa jak i eksploatacja elektrowni atomowej, jednak, jak pokazują przykład Francji, możliwe jest praktycznie bezawaryjne działanie i współpraca całej sieci siłowni jądrowych. Konieczne jest również pełne informowanie społeczeństwa o podejmowanych działaniach i zyskanie jego akceptacji dla kontrowersyjnych planów. Kolejną ważną grupę bogactw naturalnych stanowią surowce nie energetyczne takie jak rudy metali, soli mineralnych czy tez piasku. Również tutaj obserwuje się stały, choć mniej intensywny, wzrost ich wydobycia i zużycia. Pomimo, ze groźba wyczerpania się ich zapasów jest bardziej odległa w czasie, to nie mniej jednak realna niż w przypadku surowców energetycznych. W tej sytuacji istotne staje się poszukiwanie nowych złóż materiałów oraz wykorzystywanie surowców wtórnych. Rozwój techniki pozwolił na penetracje obszarów dotychczas niedostępnych (na przykład dna oceanów) i wydobywanie z nich cennych zapasów bogactw mineralnych. Sam proces eksploatacji złóż minerałów i rud metali również ulega daleko idącym unowocześnieniom: odkryciem ostatnich kilkunastu lat jest wykorzystanie odkryć biotechnologii do wydobywania rzadkich metali za pomocą genetycznie zmodyfikowanych szczepów bakterii kumulujących poszukiwane pierwiastki. Akcja 'recyklingu’, czyli odzyskiwania wykorzystanych już przemysłowo substancji i powtórnego ich stosowania w produkcji zyskuje popularność również w Polsce. Korzyści, jakie przynosi, w pełni uzasadniają nakłady przeznaczone na popularyzacje jej założeń i stworzenie odpowiedniego zaplecza technicznego. Jednym z najistotniejszych dla życia elementów przyrody nieożywionej jest powietrze. Jego obecny skład (około 78% azotu, 21% tlenu i 1% CO2 i gazów szlachetnych) ukształtował się w okresie karbońskim i zachowuje względną stałość do dzisiaj. Jednak współczesny rozwój motoryzacji oraz przemysłu chemicznego prowadzi do zachwiania istniejących proporcji i wprowadzania nowych, szkodliwych elementów (SO2, 03) wywierających dotychczas nie w pełni poznany wpływ na życie na Ziemi.

WSPÓŁCZESNE ZAGROŻENIA ŚRODOWISKA NATURALNEGO

Na obecnym etapie rozwoju nauki sklasyfikowano i określono czynniki, które nawet w czasie pokoju stwarzają poważne zagrożenia dla środowiska. Skutki ich wystąpienia można wprost porównywać do zniszczeń wywołanych działaniami wojennymi. Do najważniejszych współczesnych zagrożeń ekologicznych, z jakimi styka się społeczeństwo XXI wieku zaliczyć należy:
• klęski naturalne (susze, powodzie, trzęsienia ziemi, huragany, pożary);
• toksyczne środki przemysłowe;
• promieniotwórcze środki przemysłowe;
• stosowanie broni geofizycznej;
• wzrost populacji;
• wycinanie lasów;
• zużycie zasobów naturalnych (odnawialnych i nieodnawialnych);
• głód, epidemie, migracje populacji ludzkiej i inne.
W miarę rozwoju społeczno – gospodarczego i wzrostu świadomości ekologicznej o otaczającej rzeczywistości i coraz większej znajomości zagrożeń, jakie niesie ten rozwój, zagrożenia są poważnym problemem, któremu należy nadać odpowiednie znaczenie. Coraz częściej artykułowana jest ekologiczna świadomość społeczna zwiększająca bezpieczeństwo ekologiczne, rozumiane jako trwały i ciągły proces.
Działania zmierzające do zwiększenia bezpieczeństwa ekologicznego wymagają szczególnej koordynacji i ukierunkowania wysiłków całego społeczeństwa.
Do zasadniczych problemów wymagających pilnego rozwiązania należą:
• efekt cieplarniany;
• skażenia wszechoceanu światowego;
• ochrona lasów tropikalnych;
• kwaśne deszcze;
• topnienie lodowców;
• toksyny;
• wyczerpanie zapasów ozonu atmosferycznego;
• smog fotochemiczny;
• ochrona energii;
• erozja gleby;
• problemy stale zwiększającej się populacji ludzkiej.
Obciążenie środowiska naturalnego wynika między innymi ze stale rosnącej liczby ludności, ciągłego żądania wytworzenia coraz większej ilości towarów, energii oraz potrzeby ekspansji ekonomicznej w celu zapewnienia pełnego zatrudnienia ludności. Powyższe niekorzystne zjawiska społeczne stymulują potrzebę wszechstronnego przeciwdziałania dalszej degradacji przyrody i odtworzenia zniszczonych elementów ekosystemu. Zasadniczym elementem przeciwdziałania współczesnym zagrożeniom środowiska naturalnego jest znajomość mechanizmów opisujących ten proces. Jest to zadanie interdyscyplinarne, w którym połączone muszą być dziedziny wiedzy ekonomicznej, demograficznej, planowania przestrzennego, nauki biologiczne oraz wszystkie te, które dostarczają aparatu matematyczno-fizycznego do opisania tych zjawisk.