Ściaga z prawoznawstwa - A. Łopatka

PARTIE POLITYCZNE

Państwo jest globalna najważniejszą organizacją danego społeczeństwa. Oprócz niego w tym społeczeństwie istnieją i działają inne organizację, które zrzeszają większą lub mniejszą cześć ludności tego kraju. Słowo Partia pochodzi od łacińskiego pars czyli część. W tym przypadku chodzi o część społeczeństwa. W języku polskim stosuje się również inne nazwy partii: stronnictwo, liga, unia. Partia polityczna to dobrowolna organizacja ludzi, którzy maja wspólny, co do spraw podstawowych, program kierowania społeczeństwem i zmierzają do realizacji tego programu drogą opanowania aparatu państwowego lub wywierania na niego wpływu w kierunku dla siebie pożądanym. Partia dąży do kierowania społeczeństwem albo samodzielnie albo w koalicji z innymi partiami. Partie polityczne przeszły ogromna ewolucję. Nie tylko uległy zasady ich organizacji wewnętrznej, zmieniła się również ich rola w życiu poszczególnych państw. Pierwsze partie polityczne powstały w ustroju burżuazyjnym. Partie są organizacyjnymi, które opracowują swój program polityczny, mając ku temu odpowiednie doświadczenie. Partie są mechanizmem, mającym duży wpływ na kształtowanie opinii publicznej oraz integracji społeczeństwa. Są również pośrednikiem pomiędzy obywatelem a aparatem państwowym tzw. ciało pośrednie.


Oprócz partii można wyróżnić GRUPY NACISKU, które dążą do realizacji własnych celów grupowych, do obrony interesów mniejszych. Maja duże pole do działania szczególnie tam gdzie kiepsko spisują się partie polityczne. Istnieją nie tylko krajowe grupy nacisku ale również i międzynarodowe, tu należy wymienić Greanpace.
System partyjny stanowią wszystkie partie polityczne, które rywalizują ze sobą w walce o sprawowanie władzy w danym kraju. Zdania są podzielone czy do systemu partyjnego należy zaliczyć również te organizacje, które nie ubiegają się o władzę ale starają się uczestniczyć w sprawowaniu tej władzy. System partyjny dzielimy na:
system jednopartyjny (w tych krajach gdzie jest jedna partia bądź jeśli jest jedna dominująca nie pozwalająca na tworzenie się innych)
system dwupartyjny (zachodzi wtedy gdy w danym kraju działają dwie partie, które na przemian przejmują władzę nad państwem)
system wielopartyjny (mamy do czynienia wtedy gdy w danym kraju istnieje wiele partii politycznych i żadna nie jest silna na tyle aby przejąć odpowiedzialność za państwo. Wtedy starają się łączyć w koalicję, natomiast te partie, które nie chce się łączyć należą do opozycji).

APARAT PAŃSTWOWY

Jest to odpowiednio ze sobą powiązany organizacyjnie organ państwowy wraz z obsługującymi go urzędami, zakładami i przedsiębiorstwami. Aparat państwowy najbardziej rozbudowany ma samo państwo. Organem państwa jest osoba bądź grupa osób podejmujących działania władcze ściśle według obowiązującego prawa. Do takich działań należy ustanowienie norm prawnych, wykonywanie aktów stosowania przymusu państwowego, dokonywanie aktów kontroli. Organy państwowe można podzielić następująco:

1 wg liczby osób stanowiących dany organ państwowy, tu wyróżniamy organy jednoosobowe (np. prezydent, minister, wojewoda) i kolegialne składające się co najmniej z trzech osób(np. sejm, senat itp)
2. wg kompetencji, tu wyróżniamy kompetencje ogólne (np. sejm, rada ministrów) oraz kompetencje branżowe (np. dyrektor wydziału, komendant jednostki policji)
3. organy centralne (te których kompetencje rozciągają się na całe terytorium kraju) i organy terenowe (wojewoda, sąd rejonowy)
4. wg sposobu ich powołania
pochodzące z wyborów (sejm, prezydent)
w drodze nominacji, wyznaczenia na dane stanowisko (wojewoda, prokurator, minister)


5. wg rodzaju ich działalności
organy prawodawcze (parlament),organy zarządzające (rząd), organy sądownicze (sądy),
6. organy kontroli (NIK),
7, organy stosowania przymusu (policja- w wewnątrz kraju, wojsko raczej na zewnątrz kraju).

Każdy organ państwowy działa za pomocą konkretnego urzędu. Urząd tj. zespół ludzi środków technicznych i materialnych wspomagających działanie organów np. sejm jest organem państwa natomiast kancelaria Sejmu jest urzędem wspomagającym prace Sejmu, tak samo sąd jest organem natomiast sekretariat sądu urzędem.
Zakład jest to na stałe wyodrębniona część minia państwowego mająca za zadanie świadczenie nie materialnych usług mających zaspokoić jakieś konkretne potrzeby np. szpital, szkoła itp. Na swoje utrzymanie czerpie środki z budżetu państwa.
Przedsiębiorstwo państwowe jest to utworzona przez państwo jednostka gospodarcza powołana do produkowania dóbr materialnych. Ma ono osobowość prawną i jak każde przedsiębiorstwo powołane jest do przynoszenia zysku. Np. przedsiębiorstwem państwowym jest Mennica Państwowa powołana do produkcji monet i banknotów.

FUNKCJE PAŃSTWA

Każde państwo spełnia określone funkcje. Różne są podziały funkcji państwa, do najważniejszych jednak należy funkcja wewnętrzna i funkcja zewnętrzna.
Funkcja wewnętrzna- polega na podejmowaniu wszelkich działań w celu utrzymania obecnego systemu społeczno- gospodarczego (tzn. działalności ekonomicznej organizacyjnej, ideologicznej a w razie konieczności za pomocą siły fizycznej). Zadaniem funkcji wewnętrznej jest utrzymanie porządku i bezpieczeństwa w kraju.
Funkcja zewnętrzna – polega na podejmowaniu działań zmierzających do utrzymania bezpieczeństwa przed zagrożeniem mogących przyjść z zewnątrz państwa. Do tej funkcji należy również współpraca z innymi krajami: gospodarcza, naukowa itp.
Pomiędzy tymi funkcjami zachodzi ścisłe powiązanie, trudno sobie wyobrazić państwo, które spełnia funkcje zewnętrzna nie panując na sytuacją wewnętrzną kraju.


Oprócz powyżej wymienionych funkcji państwo spełnia również inne są: gospodarczo-organizatorską, socjalną oraz kulturalno-wychowawczą.
Funkcja socjalna - polega na zapewnieniu minimum egzystencji najbiedniejszym, ochrona zdrowia, zapewnienie bezpieczeństwa pracy, ochrona środowiska. W szczególności zapewnienie wszystkim obywatelom w kraju pracy oraz godziwego wynagrodzenia za nią.
Funkcja kulturalna - polega na wspomaganiu rozwoju jednostkę, promowaniu poglądów filozoficznych oraz ideologicznych. W tym celu korzysta z pomocy różnych organizacji (np. szkół, środków masowego przekazu).
Funkcja organizatorska- polega na działalności sprzyjającej rozwojowi gospodarczemu kraju poprzez stwarzanie sprzyjających warunków dla gospodarczego wykorzystywania bogactw naturalnych, wytyczanie szlaków transportu, zapewnieni bezpieczeństwa systemu pieniężnego itp.

NORMA PRAWNA

Aby wyjaśnić pojęcie normy prawnej należy wytłumaczyć co oznacza słowo norma oraz norma postępowania. A więc norma jest to wzorzec, według którego możemy wskazać w późniejszym etapie zachowania, które są zgodne z daną normą, bądź są niezgodne. Natomiast norma postępowania wskazuje komuś jak ma się zachować w danej sytuacji. Norma może wskazać konkretny typ zachowania, może czegoś zabraniać albo może pozostawić wybór adresatowi normy. Normy postępowania możemy wyróżniać wedle różnych podziałów.
Dzielimy je następująco:
- autonomiczne (gdy adresat i normodawca to ta sama osoba)
- heteronomiczne (gdy normodawca i adresat to dwie różne osoby)
- indywidualne (dla konkretnej osoby czy sytuacji)
- generalne (gdy odnosi się do wszystkich )
- bezwzględne (określa postępowanie jakie musimy wykonać w danej sytuacji)
- względne (określa postępowanie jakie musimy wykonać w danej sytuacji, chyba że jakiś organ wskaże inne zachowanie w danej sytuacji)
Natomiast NORMA PRAWNA – powinna nam wskazywać konkretnie jak mamy postąpić w danej sytuacji, określając jednocześnie karę jaką otrzymamy jeżeli nie odniesiemy się do danej normy w pożądany sposób. Norma prawna składa się z trzech części: hipotezy, dyspozycji i sankcji. Najważniejsza jest dyspozycja, która pokazuje jakiego postępowania oczekuje od nas normodawca. Normy prawne są normami generalnymi tzn. adresatami są wszyscy obywatele kraju.