Średniowiecze

ŚREDNIOWIECZE teocentryzm - Bóg w centrum zainteresowania (Ad maiorem Dei gloria - wszystko na chwałę Boga); teologia - królowa nauk - uzasadnianie istnienia Boga; scholastyka - filozofia szkolna wykorzystująca zasady logiki Arystotelesa w dowodzeniu prawd wiary; uniwersalizm chrześcijański - koncepcja wspólnoty chrześcijan pod wzgl. religii, kanonów etyczno-moralnych (Tomasz z Akwinu, Franciszek z Asyżu); magia liczb i symboli; Wzorce parenetyczne (wzorce osobowe epoki): asceta (św. Aleksy), rycerz (Roland, wierny Bogu, królowi, ojczyźnie, odważny, honorowy), władca (Chrobry i Krzywousty w kronikach Gala Anonima); Formy teatralne: misteria - sztuki dramatyczne prezentujące historie z biblii; moralitet - sztuka mająca na celu skierowanie człowieka na właściwą drogę, dramaty liturgiczne - utwory wystawiane w kościołach z okazji świąt; Bohaterowie: Król Artur i rycerze okr. stołu (sir Lancelot) (ENG), opowieści o karłach - Nibelungach (GER), rycerz Cyd (ESP), pieśń o Rolandzie (FRA), słowo o wyprawie Igora (RUS), Zawisza Czarny (POL); Lektury: "Tristan i Izolda" (literacki symbol platonicznej miłości; konflikt między miłością a honorem rycerskim); żywoty świętych: legenda o św. Aleksym (skrajna asceza), "Kwiatki Św. Franciszka", "Pieść o Rolandzie" (śmierć wielkiego rycerza), "Bogurodzica", "O zachowaniu się przy stole" (utwór obyczajowo-dydaktyczny), "Pieśń o zabiciu Jędrzeja Tęczyńskiego" i "Satyra na leniwych chłopów" (krytyka osób łamiących hierarchię feudalną), "Rozmowa mistrza Polikarpa ze śmiercią" (danse macabre - taniec śmierci), "Boska komedia" (Dante Alghieri, "Ty, który wchodzisz, żegnaj się z nadzieją..."; alegoria sensu życia ludzkiego - dążenie do Boga); Sentencje łacińskie: quidqvid agis, prudenter agas et vespice finem! (cokolwiek czynisz, czyń roztropnie i patrz końca), Nullum est imperium tutum nisi benevolentia menitum (żadna władza nie jest pewna, jeśli nie zabezpiecza jej przychylność obywateli), Non compos mentis (niespełna rozumu), memento mori (pamiętaj o śmierci); SZTUKA Styl romański: (X-XIII) potężne, obronne budowle kamienne na planie koła i kwardatu, sklepienia półokrągłe, ozdobne portale, niewielkie okna (katedra Notre Dame, katedra w Pizie, kościół św. Andrzeja w Krakowie); Styl gotycki: (XII-XVI) strzeliste, smukłe, "lekkie" budowle na planie krzyża, wysokie, łukowe okna zdobiono witrażami (ołtarz Wita Stwosza w Kościele Mariackim w Krakowie);