Koniec wieku XIX - Oda do młodości

Romantyzm to okres w dziejach kultury i literatury europejskiej przełomu XVIII i XIX wieku. Powstał na fali europejskich ruchów wolnościowych. Jednym z założeń ideowych tejże epoki jest intuicjonizm, wiara w uczucia, tzw. uczuciowość. Każdy z romantyków improwizuje, idąc za głosem serca, czy też natchnienia.

Jednym z przedstawicieli pokolenia romantyków jest Adam Mickiewicz. „Oda do młodości” to entuzjastyczna pochwała młodości – siły boskiej. Poeta przedstawia ideały filomackie: wspólnotę i zbiorowość młodych. Utwór ten to uczuciowy nieład o bogatej kompozycji, w której zawarte są m.in. motywy mitologiczne. Autor ody to 22 letni wówczas poeta, który przynależał do Towarzystwa Filomatów i Filaretów. Wiersz ten to manifest pokolenia romantyków.
Oda to gatunek literacki typowy dla oświecenia, posiada on podniosły język, przejawia się wiarą w postęp i dążeniem do szczęścia. Jest to idealne odzwierciedlenie uczuć każdego młodego człowieka, przyjaźni, wiary w czyny, podporządkowania jednostki zbiorowości.

Podmiot liryczny to jednostka, która utożsamia się z grupą społeczną. Jest zaangażowany emocjonalnie, pewny siebie, nieprzeciętny, posiadający osobowość przywódcy. W wierszu zostały ukazane dwa światy. Jeden z nich to świat stary, stworzony przez ludzi pokolenia oświecenia. Drugim natomiast jest świat nowy, pełen młodości. Poeta w manifeście wyraża swoją opinię, przy czym odcina się od pokolenia klasyków. Uważa, iż fundamentem świata jest młodość, zaś stare pokolenie to racjonaliści oraz materialiści, dla których nie liczą się uczucia drugiej osoby. Racjonaliści są bezuczuciowi, nie potrafią patrzeć sercem. Podmiot liryczny ma już dość tego świata, dlatego woła:
„Młodości! Tobie nektar żywota”. Autor zachęca do łamania ograniczeń, odkrywania i poznania czegoś nowego, czego jeszcze nie znamy: „Tam sięgaj, gdzie wzrok nie sięga, łam, czego rozum nie złamie”. Świat będzie lepszy tylko wtedy, gdy każdy będzie się rozwijał. Budując nowy świat powinniśmy się oprzeć na miłości, wzajemnym szacunku, przyjaźni, a przede wszystkim młodości. Lepsze czasy nadejdą tylko wtedy, gdy konserwatyści się z niego wycofają: „ opleśniałej zbywszy się kory zielone przypomnisz lata”. Młodość to potęga, która może czynić cuda. „ Oda do młodości ” przedstawia niejako konflikt pomiędzy klasycyzmem a romantyzmem.

Młoda Polska zaistniała w czasie epoki pozytywistów. Młodopolscy artyści prowadzili konflikt z pozytywistami, szukali nowych dróg, chcąc we własny sposób opisywać świat. Cierpieli, ponieważ kultura upadła, buntowali się przeciw normom i wartościom, które panowały w Polsce. Ojczyzna niebyła dla nich ostoją, lecz zagrożeniem. Nie wierzyli, iż cel uświęca środki. W swoich utworach wprowadzali nastrój pesymizmu oraz smutku, a także przedstawiali świat w sposób realny i rzeczywisty.

„Koniec wieku XIX” K. Przerwy- Tetmajera to utwór o końcu wieku. Podmiot liryczny to człowiek, który wypowiada się w imieniu wszystkich ludzi. Wiersz jest adresowany właśnie do tego społeczeństwa, a podmiot wręcz utożsamia się z nimi. Sam uważa się za człowieka bezwartościowego. W wierszu panuje nastrój pesymizmu i zrezygnowania, braku perspektywy bólu i egzystencjalnego cierpienia. Autor nie widzi wyjścia z sytuacji, jest zrezygnowany i załamany, nie ma perspektyw na przyszłość. Wiersz ten to liryka dekadentów, oraz liryka wyznania. Podmiot prowadzi ze sobą monolog wewnętrzny, wprowadzając melancholię. Słownictwo jest nacechowane ujemnie, występuje mowa potoczna i naturalizm sytuacji. Poeta pragnie wyrzucić z siebie emocje oraz uczucia. Liczy na to, iż zostanie wysłuchany a przede wszystkim zrozumiany. Pisarz jest niezdecydowany, rozważa możliwości, oraz całą zaistniała sytuację. Wiersz ten to anty manifest pokoleniowy, bowiem odrzucono w nim wszystkie idee. Bohater to człowiek żyjący na skraju wieku, jest pełen obaw o przyszłość. Pesymista cierpi, boi się jutra, tego co ma nadejść.

Moim zdanie zachodzi nieustanny dialog pomiędzy epokami. Polega on na nawiązywaniu do przeszłości oraz doskonaleniu tego, co było. Inspiracja przeszłością i dokonaniami jest bardzo ważna dla młodych poetów.

Adam Mickiewicz zarówno jak Kazimierz Przerwa- Tetmajer napisał manifest. Jest to przeciwstawienie się temu, co było, chęć zmiany na lepsze. Obydwa manifesty przedstawiają konflikty pokoleniowe, jednak różnią się tym, iż Adam Mickiewicz bierze czynny udział, chcąc zmienić coś na lepsze, zaś Tetmajer jest bierny – rezygnuje z walki o lepsze juto. Pokolenie romantyków chciało walczyć o lepszy byt, sprzeciwiało się temu co jest, chciało zmienić świat na lepsze. Przedstawiciele Młodej Polski zaś, tak jak i romantycy prowadzili konflikt ze starszym pokoleniem, jednak ich czynność w polepszaniu świata była bierna, poeci nie godząc się na to co zaistniało nie potrafili walczyć, uznali, iż są na straconej pozycji.

Uważam, iż pokolenia te są do siebie podobne, ponieważ oba wyrażają swój sprzeciw i bunt, zarazem różnią się od siebie, tym, iż każde z pokoleń wyraża swój manifest w inny, odmienny sposób.