Komórka

Komórka to najmniejsza strukturalna i funkcjonalna jednostka budulcowa organizmów.

Organelle – wspólne struktury komórek ludzkich. Są to: błona komórkowa, rybosomy, siateczka śródplazmatyczna, aparaty Golgiego, lizosomy, cytoplazma, mitochondria oraz jądro komórkowe.

Błona komórkowa: - oddziela komórkę od środowiska pozakomórkowego.
- składa się z białek i lipidów.
- ma selektywną czyli wybiórczą przepuszczalność (przepuszcza całkowicie wodę i drobnocząsteczkowe substancje a np. białka czy kwasy nukleinowe nie)
- substancja może się przemieszczać przez dyfuzję prostą, wspomaganą lub transport aktywny z wykorzystaniem energii z rozkładu ATP
- Dzięki elastyczności może zmieniać swój kształt
- nigdy nie powstaje od nowa, tylko rozbudowuje się z błon już istniejących

Siateczka śródplazmatyczna: - tworzy złożony system kanalików i pęcherzyków
- jeśli jest pokryta rybosomami (szorstka) to jest miejscem syntezy białek
- jeśli nie ma rybosomów (gładka) syntezuje lipidy

Aparaty Golgiego: - niewielkie mocno spłaszczone pęcherzyki
- ich zadanie to pakowanie, przebudowa i przenoszenie zagęszczonych substancji poza komórkę i w obrębie komórki
- aparaty te są liczne np. w komórkach wydzielniczych trzustki

Lizosomy: -niewielkie kuliste pęcherzyki
-zawierają liczne białka enzymatyczne (rozkładają wchłonięte substancje i odpady)
-występują w komórkach żernych układu odpornościowego

Cytoplazma: -półpłynna, galaretowata, opalizująca ciecz (cytozol)
-ważny składnik to cytoszkielet – sieć białkowych włókienek i mikrorureczek
-jest środowiskiem dla licznych reakcji chemicznych (np. biosynteza białek)
-wykonuje ruchy: wahadłowy, rotacyjny i cyrkulacyjny

Mitochondria: -owalny, cylindryczny kształt, jest ich nawet po kilkaset w komórce (np.w nerwach)
-otoczone 2 błonami: zewnętrzną gładką bez wypukłości i wewnętrzną z poprzecznymi uwypukleniami (grzebieniami)
-w środku jest koloidalna macierz mitochondrialna, która przyspiesza reakcje utleniania, są tam też rybosomy i cząsteczki DNA
-dostarcza energii którą organizm może dowolnie dysponować

ATP: -uniwersalny akumulator i przenośnik energii
-jego główne źródło to oddychanie wewnątrzkomórkowe

Rybosomy: -kształt spłaszczonego grzybka, składa się z dwóch elementów (większej i mniejszej)
-zbudowane z białek i rybosomalnego kwasu rybonukleinowego
-zachodzi w nich biosynteza białek, czyli translacja

Jądro komórkowe: -Organelle z jądrem to eukariotyczne, a bez to prekariotyczne
-składa się z otoczki, kariolimfy, chromatyny i jąderka
-otoczka składa się z 2 błon (wewnętrznej gładkiej i zewnęt. z rybosomami)
-otoczka jest poprzebijana porami jądrowymi, umożliwiają one wymianę substancji z cytoplazmą.
-wnętrze wypełnia kariolimfy, w której jest chromatyna i enzymy odpowiedzialne za syntezę DNA i RNA
-chromatyna to skomplikowana plątanina cienkich długich nici, ich główny składnik to DNA nawinięty na histony.
-w jądrze występuje tez RNA, których synteza czyli transkrypcja to przepisanie informacji genetycznej z DNA na RNA
-jąderko nie jest oddzielone żadną błoną od innych składników jądra, syntezuje rybosomalne RNA