Układ rozrodzczy.

1. Sposoby rozmnażania:

a)BEZPŁCIOWE: podział wzdłużny i poprzeczny, pączkowanie, strobilizacja, zarodniki, wegetatywne części roślin (kłącza), cebulki (tulipany, krokusy), bulwy (ziemniaki) // Organizmy są identyczne genetycznie do org macierzystego.

b)PŁCIOWE: *izogamia- gamety takiej samej wielkości mogą się poruszać *amizogamia- gameta żeńska większa, mogą się poruszać *oogamia (u człowieka)

Większość zwierząt jest rozdzielno płciowych – zapłodnienie krzyżowe

Rekombinacja materiału genetycznego- proces wymiany materiału genetycznego, w wyniku którego powstają nowe genotypy, gorsze genotypy mogą zostać zastąpione lepszymi.

2. Budowa żeńskiego układu rozrodczego:
a)JAJNIKI- produkują komórki jajowe, hormony
b)JAJOWODY- miejsce zapłodnienia, łączy jajniki z macicą
c)MACICA- gruszka; ściany macicy są silnie umięśnione (mięśnie gładkie) i wysłane od wewnątrz błoną sluzową
d)POCHWA- ok. 10cm
e)SROM- zewnętrzne narządy płciowe

3. Oogeneza- jest to powstanie komórki jajowej w jajnikach u kobiet, rozpoczyna się on jeszcze w czasie rozwoju zarodkowego, w zarodku żeńskim tworzą się w jajnikach pęcherzyki pierwotne (Grapa) a w nich oogonia czyli komórki macierzyste dla komórek jajowych

4. Hormony
** folikulotropowy – (przesadka mózgowa) hormon dojrzewania pęcherzyków Grapa, powoduje rozrost śluzówki macicy
** lutenizujący – wzrasta w czasie owulacji, powoduje owulacje
** estrogeny - estradiol- wpływa na wykształcenie się żeńskich cech płciowych oraz na rozrost śluzówki macicy
** progesteron – hormon matki, warunkuje utrzymanie ciąży; wytwarzany w 2 fazie cyklu płciowego

5. Cechy płciowe: a)występowanie jajników/jąder b)obecność narządów płciowych c)różnice w wyglądzie zewnętrznym- inne proporcje w bud szkieletu, odkładanie się tłuszczu, owłosienie, rozwój gruczołów płciowych

6. Budowa męskiego ukł rozrod:

a)JĄDRA w worku musznym- odpowiadają za prod plemników, hormonów- Androgeny- TESTOSTERON- wpływa na wykształcenie się męskich cech płciowych; opowiada za produkcje plemników, pobudzenie

b)NASIENIOWODY

c)GRUCZOŁY DODATKOWE: najądrza, prostata (gruczoł krokowy)

d) PRĄCIE (penis)

7. Spermatogeneza- proces wytwarzania plemników w jądrach; w kanalikach nasiennych znajdują się kom macierzyste dla plemników czyli spermatogonium

8. Budowa plemnika- główka- AKROSOM- zawiera enzymy które rozpuszczają osłonke kom jajowej wyłącznie tego samego gatunku // Ojcowski materiał genetyczny bardzo ściśle upakowany; szujka(umożliwia kierowanie), wstawka(posiada mitochondria zawierające energie), witka (umożliwia poruszanie się)

~~~~~~~~~~
1. Powstała zygota wędruje jajowodem do macicy a jednocześnie ulega brustkowaniu. W czasie brustkowania zygota dzieli się na kom zwane blastromerami. W wyniku brustkowania powstaje morula która przekształca się następnie w jednowarstwowy zarodek blastule zwane u człowieka blastocystą. Po ok. 7 dniach od zapłodnienia blastocysta dostaje się do macicy i tam się zagnieżdża czyli ulega implantacji

2. W 2 i 3 tyg ciąży rozpoczyna się gastrulacja, w czasie której wytwarzaja się listki zarodkowe tj grupy komórek z których rozwiną się odpowiednie narządy
//// EKTODERMA - nabłonek skórek, jamy ustnej, spojówki oka, odbytu, ukł nerwowy, narządy zmysłów
/// ENDODERMA - ukł pokarmowy, oddechowy, narządy wew (wątroba, trzustka, tarczyca, przytarczyca)
// MEZODERMA - ukł krwionośny, wydalniczy, rozrodczy, szkielet i mięśnie

3. Organogeneza- (do 3 mieś) wytworzenie narządów ostatecznych

4. Rozwój płodowy – do końca ciąży płód rośnie
** Łożysko- powstaje z części płodowej zewnętrznej tzw kosmówki oraz z tkanki łącznej śluzówki macicy; umożliwia sprawną wymiane gazową, usuwanie mocznika z płodu, dostarcza substancji budulcowych i energetycznych do płodu oraz ochrone rozwijającego się organizmu (mechaniczna i biologiczna)

5. Poród (ok.266dzień od poczęcia) kierowany przez oksytocyne produkowaną przez podwzgórze, magazynowa w płacie tylnym przesadki powoduje skurcze macicy w czasie porodu.

6. Rozwój postnatalny
a)noworodek (koniec 1mies)– przystosowanie do oddychanie i przyswajania pokarmów i wydalania
b)okres niemowlęcy (1mies-2rok)- wzrost ciała, zęby mleczne, rośnie sprawność ruchowa
c)okres dziecięcy (do 11-14lat dojrzewania)- wzrost, rozwój sprawności i wydolności, doskonalenie mowy, rozwój intelektualny, zęby stałe
d)okres młodzieńczy (do 18-20 dojrzałości)- rozwój cech płciowych i możliwości intelektualnych, zmiany psychologiczne
e) okres dojrzałości (do ok. 40)
f)wiek średni (do 65roku) – szczyt rozwoju intelektualnego i fizycznego // w wieku 45-55- przekwitanie (klimakterium) oraz (andropauza) g)okres starości

Rzeżączka - bakteria dwoinka // używanie tych samych rzeczy, drogą płciową// męcz: wycieki z cewki, ból przy oddawaniu moczu, zapalenie prostaty ; kobiet: zaburzenie cyklu mies, bezpłodność, zapalenie stawów // higiena osobista, unikanie przypadkowych kont sex

Kiła (syfilis)- bakteria krętek blady// drogą płciową, z matki na dziecko podczas porodu// owrzodzenia narządów płciowych, bóle głowy, kości stawów, nie leczona powoduje śmierć // higiena unikanie sex

AIDS- wirus HIV // drogą płciową, wymiana krwi z osobą zarażoną//

Żółtaczka B i C- nadmiar bilirubiny// drogą płciową, wymiana krwi z osobą zarażoną// objawy: ciemny mocz, jasny kał, zażółcenia skóry

** rak prostaty – zaburzenia w oddawaniu moczu, krew w moczu
** rak macicy- krwawienie między miesiączkowe
** rak piersi- wyczucie guzka na piersi, zmiany zabarwienia skóry, wciągnięcie brodawki, wydzielina brodawki

Treść również w załączniku.