Władysław Anders

Jeden z najzdolniejszych polskich dowódców. Czterokrotnie odznaczony Orderem Wojennym Virtuti Militari. Organizator i dowódca Armii Polskiej w Związku Radzieckim. Zwycięzca spod Monte Cassino. Oswobodziciel Bolonii. Po II wojnie światowej pozbawiony obywatelstwa przez władze komunistyczne, odzyskał je pośmiertnie- w 1989 roku.

Józef Stalin: Ile czasu pan siedział w więzieniu?
Władysław Anders: 20 miesięcy.
Józef Stalin: A jak się z panem obchodzono?
Władysław Anders: We Lwowie wyjątkowo źle. W Moskwie nieco lepiej. Ale Pan Prezydent sam rozumie, co to znaczy „lepiej” w więzieniu.

Dnia 3 grudnia 1941 roku doszło na Kremlu do spotkania Władysława Sikorskiego z Józefem Stalinem. Brał w nim udział także Władysław Anders, zwolniony właśnie z więzienia na Łubiance. Stalin zgodził się na powierzenie dowództwa nad tworzoną w ZSRR Armią Polską człowiekowi, którego jeszcze niedawno jego ludzie poddawali okrutnemu śledztwu.
Generał Anders był już wtedy kilkakrotnie odznaczony. Karierę wojskową rozpoczął w armii carskiej w czasie I wojny światowej. W 1917 roku wstąpił do polskiego korpusu gen. Józefa Dowbora- Muśnickiego. Szybko doceniono jego zdolności dowódcze i odwagę, ale także oddanie, z jakim traktował swoje obowiązki zawodowego żołnierza. W czasie powstania wielkopolskiego (1918-1919) był szefem sztabu wojsk wielkopolskich. W armii II Rzeczpospolitej dosłużył się stopnia generała. We wrześniu 1939 roku Anders został kilkakrotnie ranny. W końcu, schwytany przez Sowietów, trafił najpierw do lwowskiego, później moskiewskiego więzienia, a stamtąd na Kreml.
W 1941 roku rozpoczął organizowanie Armii Polskiej. Zaczęli zgłaszać się do niego Polacy zwolnieni z radzieckich więzień i obozów. „Do końca życia nie zapomnę ich wyglądu- pisał później Anders w pamiętniku „Bez ostatniego rozdziału”.- Pierwszy, i daj Boże, ostatni raz przyjmowałem defiladę bez butów”. Z głodnych, wyniszczonych chorobami zesłańców formował wojsko, dla cywilów organizował szkoły. „Jesteśmy małą Polską, tworzymy Polskę wędrowną”- mówił. I kiedy racje żywnościowe przysyłane przez Rosjan, wbrew układom, przestały wystarczać, a stosunki polsko-sowieckie stawały się coraz bardziej napięte, wyprowadził tę „małą Polskę” (żołnierzy, kobiety i dzieci) do Persji. Wojsko, jako 2. Korpus Polski, wzięło udział w walkach we Włoszech, u boku aliantów. Wsławiło się zdobyciem Monte Cassino i oswobodzeniem Bolonii.
Po wojnie Władysław Anders osiadł w Londynie. Nie wrócił do kraju, gdzie komunistyczne władze kpiły z tych, którzy czekali aż zjawi się „na białym koniu”, przynosząc wolność.