Charakterystyka środowisk i gatunków

LODOWCE - nie ma roslinnosci; temperatura nie przekracza 0C; silne wiatry, snieg i lod; Niedzwiedzie, pingwiny, lisy polarne.

TUNDRA - powierzchnia gleb rozmraza się a dalsza czesc gleb to wieczna zmarzlina. Okres wegetacyjny 6-8 tygodni. Nidzwiedzie, lisy, zajace. Trawy, wierzba karlowata i brzoza.

TAJGA - ostre zimy i cieple lata. Wegetacja 3-4 miesiace. Wilki, niedzwiedzie, dziki jelenie, sarny. Lesy iglaste: sosny, swierki, jodly.

LASY LIŚCIASTE ZRZUCAJĄCE LIŚCIE NA ZIMĘ- 4-6 por roku, roslinnosc zrzuca liscie na zime. Wiewiorki, kuny, lisy, rysie, weze, zaby, ropuchy. Lasy bukowe, debowe, lipy, olchy.

ROŚLINNOŚĆ ŚRÓDZIEMNOMORSKA - polnocna Afryka. Misie koalla, małpy, szakale, muflony. Kolczaste zarosla- makia, rosliny twardolistne, cytrusy, oliwki, bukszpan.

LASY STEPÓW (strefy przejsciowe, gdzie znajduja się drzewa) I STEPY- bezdrzewne, trawiaste tereny. Konie, osly, wielblady, bizony, wilki, lisy.

LASY RÓWNIKOWE - roslinnosc bardzo bogata (konkurecja o swiatlo). Malpy, nutrie, kolibry, leniwce, slonie, nosorozce, mrowkojady, pumy. Storczyki, liany, duze drzewa.

PUSTYNIE I PÓŁPUSTYNIE - te tereny roznia się opadami. Rosliny gromadzace wode, rosliny suche. Weze, lisy, skorpiony, jaszczurki.

SAWANNA - obszar trawiasty. Akacje parasolkowate, baobaby. Sloni, zyrafy, zebry, bawoły, antylopy, lwy, hipopotamy, nosorozce, hieny, gepardy.

ROŚLINNOŚĆ WYSOKOGÓRSKA - roslinnosc pietrowo rosnaca. Kozice, swistaki, barany, muflony, drapiezne ptaki.] Ekosysytem- organizmy zywe, zyjace w danym srodowisku (także zwiazki pomiedzy organizmami a srodowiskiem) Biocenoza- organizmy zywe zyjace w danym obszarze. Biomy- duze obszary z charakterystyczna roslinnoscia i zwierzetami. Epifity- rosliny rosnace na innych roslinach. Rosliny efemeryczne- rosliny przeczekujace niesprzyjajace warunki. Sukulenty- rosliny które gromadza wode. Sklerofity- rosliny suche, odporne na susze. Gametofit- przedrosle, mala nietrwala roslinka w nim zaplodnienie.Gatunek- podstawowa jednostka kwalifikacji organizmow.

PROKARIOTA - WIRUSY- nie sa organizmami zywymi, nie rozmnazaja się lecz namnazaja, nie spelniaja podstawowych czynnosci zyciowych, zbudowane sa z DNA i RNA, otoczone kapsydem bilakowym, wielkosc od kilkudziesieciu do kilkuset (nm). Wscieklizna, HIV, zapalenie opon mozgowych, grypa, nosowka, pryszczyca, zoltaczka zakazna.

BAKTERIE - organizmy jednokomorkowe, nie posiadaja jadra tylko nukkleoid. Oddychaja beztlenowo (fermentacja) i tlenowo. Angina, waglik, salmonella, gruzlica, tezec, dzuma, cholera. Samozyna (sinice) posiadaja chlorofil, przeprowadzaja fotosynteze i chemosynteze. Cudzozywne(pasozyty)- bakterie chorobotworcze. Bakterie brodawkowe- dostarczaja roslinom motylkowym azotu (łubin, koniczyna). U krowy w zoladku zyja bakterie rozkladajace celuloze. Saprofity- rozkladaja martwe szczatki, psuja zywnosc.

PROTISTY - zaliczamy zarówno 1 i wielokomorkowce jak i kolonijne. GLONY- protisty roslinne. Organizmy 1, wielo komorkowe lub kolonijne, nie ma tkanek = plecha, organizmy samozywne (maja chlorofil). Zielenice, brunatnice, morszczyn, kromorosty.

PIERWOTNIAKI - protisty zwierzece, zawsze 1 komorkowe, cudzozywne, wywoluja choroby = czerwonka, malaria, spiaczka. Ameby, pantofelki, lambrie.

GRZYBY - organizmy eukariotyczne 1 lub wielo komorkowe, potrzebuja ciepla i wilgoci, w wakuoli barwniki lub trucizna, nie ma tkanek tylko grzybnia (plecha) luzna lub zbita.

PODSTAWCZAKI - pieczarki, kurki.

WORKOWCE - trufle, drozdze. Pozytyw = wytwarzaja zarodniki. Walory smakowe, piekarnictwo, antybiotyki, sery, witamina B. Negatyw = choryby, niszcza zywnosc.

ROSLINY
- MSZAKI - ulistniona łodyżka przytwierdzona chwytnikami = gametofit (p. pluciowe). Znajduja się plemnie i legnie. Sporofity- (p. bezpluciowe) ulistniona lodyzka zakonczona zarodnia. Zaplodnienie w obecnosci wody.

PAPROCIE - (skrzypy, widlaki) nastepuje przemiana pokolen, podziemna lodyga (klacze), drobne listki. Na spodniej stronie lisci zarodnie. Rozmnazanie za pomoca zarodnikow. ROSLINY NASIENNE- NAGONASIENNE- drzewa i krzewy iglaste, kwiaty meskie i zenskie. Zapylanie przez wiatr.

OKRYTONASIENNE- nasiona okryte owocami, liscie blaszkowate, kwiaty obuplciowe.

JEDNOLISCIENNE - (w zalazku jedna zawiazka liscia). Trawy, tylipany, nie ma dzialki kielicha.

DWULISCIENNE - (w zalazku 2 zawiazki liscia) wszystkie pozostale. OWOCE SUCHE- pekajace i nie pekajace.

OWOCE SOCZYSTE - pestkowce, jagody, pomidor, porzeczka, ogorek, winogron.

OWOCE ZBIOROWE - wielopestkowiec- malina. Wieloorzeszkowiec- truskawka. OWOCOSTAN- ananas.

ZWIERZĘTA (BEZKRĘGOWCE)
- JAMOCHLONY- Krazkoplawy (zwierzeta w postaci meduzy)- chełbiua baltycka. Stułbiopławy (postac polipa)- stulbia rzeczna, maja parzydelka. Koralowce- postac polopa. Nie ma typowych tkanek, zyja glownie w morzach wody slodkie tez. Wymiana pokolen.
PŁAZINCE- tasiemiec (maja rozne metody na umocowanie się w organiznie czlowieka) pochlaniaja pokarm cala powierzchnia ciala, nie maja uklady pokarmowego. Oddychaja beztlenowo, obojnaki. NICIENIE- glista ludzka, wlosien krety, owsiki. Cechy przystasowujace do pasorzytnictwa= oskurech chroniacy przed strawieniem, zredukowane narzady wewnetrzne, produkcja duzej ilasci jaj, urzadzenia uniewmozliwiajajce przyczepienie się do miejsca bytowania.
PIERSCIENICE- cialo zbudowane z pierscieni, uklad krwionosny zamkniety (nie ma serca) dzdzownica.
MIECZKAKI- slimaki, malze, glowonogi. Sklad= glowa, worek trzewiowy, nogi. U glowonogow glowa przeksztalcona w ramiona(8-10) i lejek. Mieczki maja muszle.
STAWONOGI- pijawki, zywia się krwia. Uklad krwionosny zamkniety (bez serca).

ZWIERZĘTA (KRĘGOWCE)- RYBY- oplywowy ksztalt ciala, cialo pokryte luskami i sluzem, pletwy i skrzela, pecherz plawny, linia boczna (zmysl do orietacji w wodzie), zaplodnienie wewnetrzne lub jajozyworodne, wydalaja amoniak, ryby dwudyszne (maja tez pluca=tropiki).

PLAZY- organizmy ziemno-wodne. Bezogoniaste-zaby, ropuchy. Ogoniaste- traszki. Zyja na ladzie ale rozmnazaja się w wodzie, splaszczona czaszka, skora z gruczolami sluzowymi lub jadowymi, oddychaja plucami lub przez skore (salamandra), szkielet, zaplodnienie wewnetrzna.

GADY- typowo ladowe. Weze jaszczurki, krokodyle, zolwie. Sucha, gruba skora z luskami, plyty chrzestne, tarcze kostne, nie ma tlenu przez skore, oddychaja plycami, szkielet, zaplodnienie wewnetrzne- jajorodne, wtorne przystosowanie do wody.

PTAKI- bezgrzebieniowei grzebieniowe. Oplywowoy ksztalt ciala, cienka skora z piorami, skrzydla, oddychanie przez lyca, 9 workow powietrznych- podwojne oddychanie, szkielet pneumatyczny, nie ma pecherza moczowego (kalomocz), dobry wzrok – akomodacja, dobry uklad krwionosny- 4 komory, stalocieplne.

SSAKI- lądowe, wtornie przystosowane do wody, jajozyworodne.