Królestwo polskie w latach 1815-1830

KRÓLESTWO POLSKIE W LATACH 1815 – 1830



Obszar Królestwa Polskiego – 127.000 km

Liczba ludności niecałe – 3.000.000 mieszkańców – po 5 latach zwiększyła się o 1/3.

Królestwo Polskie było złączone z Rosją, łącznikiem był car, postanowiono nadać konstytucję, komisja do tego stworzona składała się z Polaków, ale bardzo konserwatywnych, takich co przyjmowali stan bieżący w Polsce, szczególną rolę odegrał Adam Jercy Czartoryski (książe).

Konstytucja:

a) na czele król , w razie jego nieobecności władzę w kraju sprawuje namiestnik państwa pochodzący z nominacji carskiej, A.J.Czartoryski chciał nim zostać – był zaprzyjaźniony z carem,

b) dwuizbowy parlament – sejm i senat – uprawnienia ich były równe, parlament jednak nie miał własnej inicjatywy ustawodawczej, odgrywał raczej rolę marionetki, zebrał się zaledwie 4 razy, był niepotrzebny,

c) rada administracyjna – 5 ministrów i innych członków mianował car, organ konserwatywny i wykonawczy, na czele rady administracyjnej stał namiestnik, który miał decydujący głos – rada administracyjna odgrywała w Królestwie Polskim rolę rządu,

d) rada stanu – organ, który przetrwał od Księstwa Warszawskiego, opracowywał projekty ustaw i dokumentów państwowych, urzędnicy byli mianowani przez cara,

Pierwszym namiestnikiem został gen. Józef Zajączek – nie odegrał żadnej roli jako namiestnik, był posłuszny carowi, funkcjonował do 1826 (zmarł).

Konstytucja nie była przestrzegana w tych czasach i zniesiono namiestnika państwa, przekazano tą funkcję radzie administracyjnej – stała się rządem w 1826.

Ta konstytucja była bardzo liberalna, dawała społeczeństwu wiele praw:

a) gwarantowała język polski,

b) swobody polityczne i religijne,

c) swoboda prasy i zrzeszania się,

d) król polski będzie posiadał swoją armię - 30.000 żołnierzy

Konstytucja ta była wzorowana na konstytucji Księstwa Warszawskiego, nawiązywała do Konstytucji 3 maja. Twórca konstytucji nie dążył do odebrania praw nabytych, praw szlachty i arystokracji.

W 1815 wszystkie organy zostały powołane do życia.

REFORMY

Rada administracyjna – współpracowali z carem, ale dążyli do reform w państwie, Stanisław Kostka Potocki – wielki reformator szkolnictwa (teraz prawie nie funkcjonowało), zaczęło się rozwijać wraz z przemysłem i gospodarką. Należy opodatkować szkolnictwo, potrzebne są podatki na rozwój szkolnictwa, pieniądze znalazły się z likwidacji części około 40 klasztorów. Nastąpiła rozbudowa szkół elementarnych. Dużo pieniędzy zostało przeznaczone na rozwój szkół technicznych – górnicze, do budowy dróg i mostów. W 1816 powołano do życia Uniwersytet Warszawski, powstało Liceum w Przemieńcu – funkcja – propagowanie badań naukowych.

W pewnym momencie nastąpiło załamanie tego programu. Powodem było zniesienie z funkcji ministra Stanisława Kostki Potockiego przez kościół – nowym ministrem został Grabowski. On jednak nie szedł za rozwojem szkolnictwa – cofnięcie reform.

Ksawery Drucki Lubecki i Stanisław Staszic - zajęli się rozwojem przemysłu i rolnictwa – wprowadzili zmiany w strukturze rolnictwa, mniej zboża więcej roślin potrzebnych do przemysłu spożywczego i artykułów rolnych. Rozwój hodowli – Rolnictwo podniosło się na dość wysoki poziom, można było wysyłać artykuły za granicę, Rosja nie przeszkadzała w prowadzeniu gospodarki. Przemysł włókienniczy – ponieważ nie było u nas pracowników, przybywali oni z zagranicy, przemysł zaczął dawać zatrudnienie.

Budowano wielką ilość dróg, pierwsze drogi powstały w kierunku Rosji i Prus (drogi chandlowe), budowa kanału augustowskiego.



Jednak taki stan rzeczy nie zaspokajał wszystkich. Konstytucja była ograniczona. W 1819 nastąpiło załamanie. Książe konstanty otrzymał uprawnienia – prowadzenie polityki według własnego uznania, ponieważ Konstanty był konkurentem Aleksandra I do tronu rosyjskiego, dzięki swobód w Królestwie Konstanty zrzekł się tronu i ożenił się z Polką, Joanną Grudzińską.

Opozycja legalna (kaliszanie) - z powodu nieprzestrzegania konstytucji zawiązywały się organizacje, pojawiły się fale krytyki z tego powodu na łamach gazet. Wprowadzono cenzurę, która zahamowała publikacje. 1820 sejm musiał przyjąć bardzo niekorzystne dla Polaków postanowienia. Bonawentura i Wincenty Niemojowscy namawiali posłów do nie przyjmowania tych niekorzystnych decyzji. Nastąpiło rozwiązanie sejmu. Bonawentura i Wincenty znaleźli się w areszcie domowym, nazywa się ich kaliszanami.

Dopiero w 1825 zbiera się sejm – zniesiono jawność obrad sejmowych.

Opozycja nielegalna – było ich ponad 70, były one podzielone na dwa nurty:

a) ruch studencki – tajne organizacje młodzieżowe,

b) organizacje związane z wojskiem,

Europa buntuje się przeciwko postanowieniom Kongresu Wiedeńskiego. Bunt w Belgii podzielony był na dwa nurty:

a) Karbonaryzm – radykalizm

b) Masoneria – walcząca o niepodległość, ale nie łączyła tego ze sprawami społecznymi

RUCHY MŁODZIEŻOWE

a) Panta Coina lub Związek Polaków – organizacje w Warszawie – hasła – ograniczenie pracy pozytywistycznej, najpierw trzeba uświadomić Polaków, wykształcić, a potem walczyć o niepodległość kraju,

b) Związek Wolnych Braci Polaków – działacze lewicowi – Wiktor Hettman, Tadeusz Krępowiecki – hasła- szerzenie języka polskiego

c) Związek Filomatów w Wilnie – działacze – Adam Mickiewicz i Tomasz Zan – walka w ochronie języka polskiego, praca oświatowa, działał od 1817-1823

RUCHY WOJSKOWE

a) Wolnomularstwo Narodowe – działacze – major Walerian Łukasiewicz – hasła – nawiązywanie do ruchu masońskiego, nie dopuszczali myśli, że walka o niepodległość może się odbyć przy pomocy chłopów, najniższej warstwy społecznej, przemianował się w Towarzystwo Patriotyczne – nowi członkowie, w 1822 było ich około 500. Władze wpadły na trop organizacji i nastąpiły aresztowania, Walerian Łukasiewicz dostał wyrok – 9 lat, przeniesiony do Twierdzy w Szlisenburgu, gdzie o nim zapomniano, przesiedział tam 36 lat. Nowym przywódcą został Ksaweryn Krzyżanowski – dążył do obalenia caratu, w Rosji też tego chcieli – Stowarzyszenie Północne i Stowarzyszenie Południowe. Aleksander I zmarł, postanowiono zabić jego następcę. W 1825 na tronie rosyjskim zasiada Mikołaj I. Postanowiono dokonać zamachu 26.12.1825 – tego dnia Mikołaj I miał odebrać przysięgę wierności. Zamach się nie udał. Było to powstanie Dekambryskie. W 1826 odbyły się pokazowe procesy w Rosji. Śledztwo wykazało współudział Towarzystwa patriotycznego ze Stowarzyszeniem Północnym. Działacze polscy znaleźli się przed sądem polskim, rosyjscy przed rosyjskim. W Polsce przed sądem sejmowym część działaczy została uniewinniona za to w Rosji wszystkich skazano na karę śmierci. Reszta wyroków nie był wysoka przez co Rosja wpadła w szał domagając się zmiany na wyższe. Ksaweryn Krzyżanowski był sądzony w Rosji ponieważ urodził się na ziemiach rosyjskich. Skazany został na karę śmierci.

b) Stowarzyszenie Piotra Wysockiego –utworzone w 1828 w Warszawskiej Szkole Podchorąży piechoty - kontynuował idee Towarzystwa Patriotycznego, przywrócić przestrzeganie konstytucji. W 1829 zaplanowano porwanie rodziny carskiej, jednak nie udało się. Postanowili dążyć do powstania, Belgowie walczyli z Holandią o niepodległość – Polacy też chcieli.