XVIw Polska jako kraj ludzi wykształconych.

W XVI wieku znakomity włoski uczony- Erazm z Rotterdamu, twierdził w liście do Decjusza, iż Polska niezwykle się wyróżniła wśród państw uznawanych za „barbarzyńskie”. Opinię tą naród polski zyskał dzięki wielu studentom uczęszczającym między innymi na znakomity uniwersytet padewski.

Faktem, który potwierdza osąd Erazma, jest stwierdzenie, że na znakomitych salach wykładowych uniwersytetu w Padwie, na których znajdują się rzeźbione lub malowane herby studentów, którzy szczególnie się wybili, to pośród tych pozostałości po dawnych absolwentach, wiele jest nazwisk i emblematów po Polakach. Dzięki informacji: „padewczyk- człowiek prawdziwie wykształcony, o wszechstronnych zainteresowaniach”, można dojść do wniosku, iż skoro tylu znakomitych Polaków pozostawiło swoje herby w salach uniwersyteckich. Musieli zasłużyć sobie czymś naprawdę niezwykłym na taki zaszczyt!

Jednym z niezbitych dowodów na rozwój nauki w Polsce był znakomity uczony Mikołaj Kopernik (opracował rewolucyjną na tamte czasy teorię heliocentryczną), który po ukończeniu studiów w Krakowie, studiował na trzech innych uniwersytetach we Włoszech (jednym z nich była szkoła padewska); kolejnym z absolwentów-Polaków był najwybitniejszy poeta polski epoki odrodzenia- Jan Kochanowski (autor między innymi „Odprawy posłów greckich” pierwszego dramatu napisanego w języku polskim, jak również słów: „I wdarłem się na skałę pięknej Kaliope, gdzie dotychczas nie było śladu polskiej stopy”). Oprócz tych dwóch (najbardziej znanych) studentów, do grona najznakomitszych absolwentów zalicza się: Marcina Kormera, Andrzeja Patrycego Niteckiego, Łukasza Górnickiego oraz Jana Zamoyskiego (sekretarz na dworze Stefana Batorego i Zygmunta Augusta).

Dążenie Polaków do zdobywania wiedzy zaowocowało rozwojem wszechstronnym „w dziedzinie nauki, praw, obyczajów”. Doskonałe wykształcenie pozwalało im obejmować wysokie i odpowiedzialne stanowiska, czego przykładem jest fakt, iż rektorem uniwersytetu w Padwie było aż 4 Polaków! Najwybitniejszym z nich był kanclerz wielki koronny- Jan Zamoyski (założyciel Zamościa oraz Akademii Zamojskiej). Wiedzę i doświadczenie zdobyte za granicą wykorzystywali w kraju.

Przeczeniem do stanowiska Erazma, jest fakt, iż podczas uwieczniania najsłynniejszych sylwetek, które zapisały się w historii uwzględniono królów Polski: Stefana Batorego(nie studiował w Padwie) i Jana III Sobieskiego (nigdy nie odwiedził Padwy), pominięto zaś tak zasłużonych absolwentów, którzy wybili się na arenie międzynarodowej, jakimi byli Jan Kochanowski, Mikołaj Kopernik i Jan Zamoyski. Tak duże niedociągnięcie, może przemawiać za tym, iż jednak dokonania tych znakomitych Polaków i poziom wiedzy prezentowany przez naród polski nie był jednak na tyle wysoko cenione, aby zyskać szansę na uwiecznienie.

Większość argumentów przemawia za potwierdzeniem treści listu włoskiego uczonego do Decjusza. Szczególnie przekonuje mnie zajęcie przez wybitnego polskiego wodza- Jana Zamoyskiego pozycji rektora na uniwersytecie padewskim. Jest to niezwykłe wyróżnienie, gdy na czele znakomitego zagranicznego uniwersytetu staje Polak. Uważam, że Erazm miał rację w swym liście do Krakowianina, gdy określał naród polski mianem „niegdyś uważany za barbarzyński- teraz tak pięknie rozwija się w dziedzinie nauki (…)”, gdyż zbyt wielu Polaków brało udział w kształtowaniu historii zwłaszcza padewskiego uniwersytetu, aby można było nazwać ówczesną Polskę krajem „barbarzyńskim”.