Typy wód.
Zasoby globalne wody w przybliżeniu wynoszą ok. 1454000 tys. km3, w tym wody morskie stanowią ok. 94% hydrosfery. Pozostałe 6% to wody lądowe (rzeczne, jeziorne, gruntowe oraz ścieki i lodowce). Między tymi dwoma typami występują znaczne różnice co do mineralizacji ogólnej (czyli zasolenia). Do wód słonych zaliczamy wszystkie wody, w tym wody morskie, gdzie stopień mineralizacji nie przekracza 35 kg/m3. Wody morskie mają w przybliżeniu taki sam skład chemiczny jak 35% roztworu soli, gdzie dominujący chlorek sodu (NaCl), stanowi prawie 78% całkowitej ilości rozpuszczonych składników mineralnych. Cechuje je stałość składu chemicznego głównych jonów (Cl-, Na+, Mg+).
Do wód słodkich zalicza się wody powierzchniowe śródlądowe (stężenie soli poniżej 0,03) z wyjątkiem niektórych słonych jezior i wewnętrznych mórz na obszarach suchego i gorącego klimatu (np. Morze Czerwone). Wody te w przeciwieństwie do wód morskich, charakteryzują się stokrotnie mniejszym stopniem zmineralizowania (ok. 1 kg/m3) oraz dużą zmiennością składu chemicznego.
Rodzaje wód naturalnych.
Wody naturalne możemy podzielić ze względu na ich pochodzenie na wody opadowe (atmosferyczne), powierzchniowe i podziemne.
- Wody opadowe będące produktem kondensacji pary wodnej znajdują się w atmosferze, należą do najczęstszych ze wszystkich rodzajów wód występujących w przyrodzie.
Gdy opadają na ziemię pochłaniają z atmosfery składniki gazowe i wypłukują zawieszone w niej substancje chemiczne (aerozole). Szacuje się, że 1 dm3 wody deszczowej przy opadzie na powierzchnię ziemi opłukuje 3,26 x 105 dm3 powietrza
Powierzchniowe wody śródlądowe (słodkie) dzielimy w zależności od pochodzenia na:
1. Wody płynące (rzeki, potoki, cieki wodne)
- Rzeki są naturalnymi ciekami wodnymi, które płyną w wyodrębnionym korycie o określonym nachyleniu. Ponieważ źródłem wody są opady atmosferyczne, rzeki występują w miejscach gdzie suma tych opadów jest wystarczająca – w klimacie umiarkowanym nie mniejsza niż 250mm w ciągu roku
Obszar gdzie rzeka zasila się nazywamy dorzeczem. Rzeki rozpoczynają się najczęściej źródłem, potem przechodzą w strumień, który coraz obfitszy w wodę, dzięki dopływom, wpada do innej rzeki, jeziora lub morza. Kiedy opady nie są wystarczające woda w rzekach płynie tylko okresowo. Szybkość z jaka płynie woda jest uzależniona od spadku terenu, masy wody, brzegów koryta i charakteru dna. Przepływająca woda wpływa na kształt koryta rzecznego i jego głębokość stale go kształtując, w zależności od przewagi procesów erozyjnych lub akumulacyjnych. Stałe mieszanie warstw wody w rzece powoduje, iż temperatura jest wyrównana w całym przekroju rzeki.
2. Wody stojące (jeziora, stawy naturalne, zbiorniki sztuczne).
Wody te w różnią od wód płynących znacznie większymi wahaniami temperatury, stałością dna, dużo mniejsza zawartością tlenu orza anacznie szybszym przebiegiem ? i zanieczyszczenia.
- Jeziora są naturalnymi zagłębieniami terenu, wypełnionymi woda całkowicie lub częściowo, stale lub okresowo, bez połaczenia z morzem. Ogólna powierzchnia jezior na ziemi wynosi 2,7 mln km2, zaś pojedyncze jeziora liczą od kilkuset metrów kwadratowych do kilkuset km2 powierzchni i od kilku do ponad 1500m głębokości. Jeziora są tworami dość nietrwałymi ze względu na wahanie stanów wód.
Pochodzenie jezior stanowi podstawę ich klasyfikacji:
- Tektoniczne – stare i głębinowe, powstałe w wyniku ruchów skorupy ziemskiej;
- Wulkaniczne – powstałe w kraterach starych wulkanów;
- Krasowe – powstałe w zagłębieniach powstałych po wymyciu skał krasowych;
- Zalewowe (przymorskie) – powstają, gdy mierzeja zamknie zatokę morska;
- Przyrzeczne – powstają, gdy zakola dawnego koryta zostaną odcięte od zasadniczego koryta rzeki;
- Zaporowe – powstają po przegrodzeniu doliny stała lub sztuczna zaporą;
- Polodowcowe – rezultat obecności lodowców;
Jezioro dzieli się na dwie zasadnicze części morfologiczne: litoral i pelagial.
W litoralu wyróżniamy brzeg epilitoralny i eulitoralny (nie zalewalny izalewalny przy wysokich stanach wód) oraz płyciznę przybrzeżną (infralitoral), zawsze zalaną.
Litoral stokiem przechodzi w pelagial, czyli właściwą toń jeziorną. Głębsze położenia dna jeziora nazywamy głęboczkami.
Stawy naturalne, czyli sztuczne zbiorniki wodne usytuowane zwykle w naturalnych zagłębiach, które powstały przez spiętrzanie wód cieków, rzek lub też doprowadzone kanałami.
C) Podstawą klasyfikacji wód podziemnych jest miejsce ich zalegania:
wody warstwy wodonośnej (810 m)woda gruntowa,
wody wgłębne – znajdujące się między dwoma warstwami nieprzepuszczalnymi,
wody mineralne, często mające właściwości lecznicze. Spotykamy źródła wapienne, jodobromowe, szczawiowe i inne.
Ponadto źródłami są również ujścia wody podziemnej na powierzchni ziemi, gdzie temperatura wody jest prawie jednakowa przez cały rok.
W źródłach reokrenicznych wypływajaca z warstw geologicznych woda tworzy bezpośrednie cieki o szybkim prądzie, zaś dno cieku jest kamieniste lub piaszczyste.
Źródła limnokreniczne to nieckowate, piaszczyste lub kuliste zagłębia terenu, do których woda wypływa od dołu i przelewa się.
Największymi zaś zbiorowiskami wody są oceany. Na ziemi wyróżniamy trzy oceany: Spokojny, Indyjski, Atlantycki.
Stosunki wodne w oceanach regulowane są poprzez opady atmosferyczne oraz spływy wód z kontynentów. Średnie zasolenie wód oceanów wynosi 3,5 promili.
Rzeczą charakterystyczną dla oceanu są ciągłe ruchy wody wskutek falowania, działania wiatru, prądów morskich oraz ruchów poziomych wywołanych stałymi wiatrami i różnicami w gęstości wody.
Morza drugie co do wielkości zbiorniki wodne. Przylegają one bezpośrednie do oceanu pośrednio lub bezpośrednio.
Morza dzielimy na przybrzeżne i śródlądowe.
Zasolenie wód zależy od intensywności parowania oraz dopływu rzek.
W morzach występują większe amplitudy temperatur niż ma to miejsce w wodach oceanów, szczególnie wód powierzchniowych.
Zasoby wodne polski
W przeciętnym roku na obszar polski spada w postaci opadu atmosferycznego ok. 186,2 km3 wody.
Średnia wysokość opadów rocznych wynosi 600 mm. Oprócz tego rzekami płynącymi spoza granic państwa dopływa ok.5,3 km3 wody.
Stanowi to łącznie 191,4 km3 . Z podanej ilości wyparowuje bezpośrednio z powierzchni wód otwartych lub z gruntu oraz pośrednio przez rośliny ok.132,8 km3. Pozostała część wody, czyli ok.58,6 km3, czyli około 33% wody pochodzącej z opadów i dopływów spoza granic Polski odpływa do morza.
Z danych tych wynika, że Polska znajduje się w klimacie gdzie roczne opady są niższe od średnich światowych (600mm a 670mm świat), a odpływ w stosunku do ilości wody otrzymanej z opadu jest również niższy (30% w por.37%).
Wynika z tego, że nasz kraj nie jest zbyt zasobny w wodę co bliguje nas do jej oszczędzania.
Zasoby dyspozycyjne (rzeczywiste) są znacznie mniejsze, ponieważ z musimy pozostawiać pewne minimum przepływu w rzekach oraz nie możemy pobierać nadmiernych ilości wody z gruntu dla zachowania życia biologicznego.