Ojczyzna

Ojczyzna, państwo: Problematyka raczej drętwa - lecz też bardzo przydatna w powtarzaniu. Polska literatura przez setki lat jakoś nie mogła żyć bez tematyki patriotycznej... Maj roku 2004 skłania zaś (egzaminatorów także!) do refleksji w tym kierunku - oczywiście w kontekście Unii Europejskiej.
Antyk
- Mit o wojnie trojańskiej
- Homer: "Odysea" - Itaka ojczyzna duchowa
- Tyrtajos: poezja patriotyczna
- Wergiliusz: "Eneida" - Eneasz poświęca się dla misji, jaką jest założenie Rzymu,
- Owidiusz: "Elegie" - tęsknota za ojczyzną
Biblia
- Księga Wyjścia: Opowieść o wyprowadzeniu z Egiptu, Ziemia Obiecana
Średniowiecze
- Kroniki polskie: Galla Anonima, Wincentego Kadłubka, Jana Długosza,
"Bogurodzica": pierwszy polski hymn
Renesans
- Jan Kochanowski: "Odprawa posłów greckich" - krytyka prywaty
- Jan Kochanowski: "Pieśń o spustoszeniu Podola" (Pieśń V, Ks. wtóre) - pochwała wypełniania żołnierskich i obywatelskich obowiązków, krytyka szlachty i systemu obronnego Polski
- Andrzej Frycz Modrzewski: "O poprawie Rzeczypospolitej" - obszerne dzieło z propozycjami nowoczesnych reform np. w sądownictwie i szkolnictwie,
- Piotr Skarga: Kazania sejmowe: ojczyzna ukazana jako tonący statek lub chora matka
- Nicolo Machiavelli: co może zrobić władca dla dobra państwa i obywateli
Barok
- Wacław Potocki: "Transakcja wojny chocimskiej" - dawna świetność ojczyzny kontra czasy mu współczesne, popsute obyczaje
- Jan Chryzostom Pasek: "Pamiętniki" - wizja Polaka-sarmaty, duma narodowa bliska
momentami ksenofobii
Oświecenie
- Ignacy Krasicki: "Święta miłości kochanej ojczyzny" - trzeba umieć kochać ojczyznę w niewoli
- Julian Ursyn Niemcewicz: "Powrót posła" - pochwała sarmatyzmu oświeconego, reform Sejmu Wielkiego i patriotyzmu
- Stanisław Konarski: "O skutecznym rad sposobie" - dobry obywatel powinien poświęcić wszystko ojczyźnie,
- Stanisław Staszic: "Przestrogi dla Polski" - publicystyka patriotyczna
Romantyzm
- Adam Mickiewicz: "Dziady" - prometeizm, mesjanizm, martyrologia narodu polskiego
- Adam Mickiewicz: "Pan Tadeusz" - epos narodowy, barwny opis dawnych obyczajów
Księgi narodu i pielgrzymstwa polskiego - emigranci jako apostołowie, Polska jako zbawiciel innych narodów
- Adam Mickiewicz: "Reduta Ordona", "Śmierć Pułkownika" - pochwała tych, co oddali życie za ojczyznę
- Juliusz Słowacki: "Kordian" - winkelriedyzm,
- Juliusz Słowacki: "Fantazy" - patriotyzm zesłańców
Pozytywizm i realizm
- Henryk Sienkiewicz: Trylogia: ku pokrzepieniu serc
- Maria Konopnicka: "Rota" - odezwa przeciwko germanizacji
- Eliza Orzeszkowa: "Gloria victis", "Nad Niemnem" oraz sonety "Nad głębiami Asnyka" - poświęcone problematyce powstania styczniowego
Młoda Polska
- Stanisław Wyspiański: "Wesele", "Warszawianka", "Noc listopadowa" - Polacy wobec zrywów niepodległościowych
- Jan Kasprowicz: "Księga ubogich" - choć wyraz "ojczyzna" rzadko pojawia się na wargach, jest cenny i drogi...
Wiek XX
- Stefan Żeromski: "Syzyfowe prace" - opór stawiany rusyfikacji
- Stefan Żeromski: "Przedwiośnie" - Polska szklanych domów i trudne wybory Cezarego
- Aleksander Kamiński: "Kamienie na szaniec" - obraz konspiracji AK-owskiej
- Konstanty Ildefons Gałczyński: "Skumbrie w tomacie", Stanisław Grochowiak: "Pejzaż" - ponury obraz ojczyzny z modlącym się Polakiem - pijakiem