Analiza zmian uczuć i nastrojów Gustawa podczas wygłaszania monologu "kobieto puchu marny".

Epoka romantyzmu otwiera dzieje kultury XIX wieku. Romantyzm powstał na skutek buntu młodych pisarzy przeciwko racjonalnemu klasycyzmowi. Młodość, uważano wtedy, za zasoby energii potrzebnej by zmienić rzeczywistość. Ten przełom w literaturze dokonał się na skutek rozczarowania co do epoki minionej. Oświeceniowy kult rozumu został zastąpiony przez potęgę uczuć. Twórcy tej epoki jako pierwsi wynieśli miłość tak wysoko. Największe znaczenie przyznawali uczuciu, wyobraźni i intuicji. Romantyk to marzyciel i idealista, człowiek kierujący się sercem. Jednym z głównych tematów utworów pierwszych romantyków była miłość, najczęściej tragiczna, niemożliwa do spełnienia, skazująca na cierpienia tych, którzy jej doświadczyli. Literatura romantyczna ukształtowała swego rodzaju wzorzec bohatera literackiego. Był on najczęściej postacią tragiczną, któremu miłość przysłoniła cały świat, stanowiła sens jego życia, a zarazem przynosiła ból i cierpienie.
Przykładem typowego bohatera romantycznego był Gustaw z IV części Dziadów Adama Mickiewicza. Nieszczęśliwa miłość Gustawa była literackim odzwierciedleniem zranionej miłości poety do Maryli Wereszczakówny. Bohater stworzony przez Mickiewicza był nieszczęśliwym kochankiem, który zbuntował się - odwrócił do świata plecami, wybrał samotność i izolację. W tym utworze mamy przedstawioną bardzo dogłębną analizę psychiki i odczuć zawiedzionego kochanka.

Udręczony zwrócił się o pomoc do księdza ,który niegdyś był jego nauczycielem. Odwiedził go w czasie Zaduszek. Przedstawił się jako pustelnik umarły dla świata. Zaczął swoją opowieść, podczas której przeżywał uczucia skrajne: od nienawiści po miłość. Większą część monologu zajmowały jego wspomnienia o ukochanej. Opowiadał o pierwszych momentach ich znajomości, o tym co ich połączyło, o wspólnych upodobaniach i wzajemnym zrozumieniu. Ze strony chłopca była to wielka miłość, jednak dziewczyna wyszła za innego. Uczucia Gustawa przegrały z siłą pieniądza. Młodzieniec nie rozumiał dlaczego tak postąpiła. To go wyprowadziło z równowagi. Zarzucił kobiecie, że jest wyrachowana, że ceni majątek ,pieniądze i złoto. Opowieść Gustawa była bezładna, przerywana wybuchami rozpaczy i namiętności. Miotała nim miłość i desperacja, rozpamiętywał nieszczęście z niezwykłą intensywnością. Oskarżenia ukochanej o zdradę mieszał ze słowami czułej wyrozumiałości. Doszedł do wniosku, że nie ma prawa całej winy zrzucać na ukochaną. Pamiętał , iż nigdy nie dostał od niej żadnej obietnicy. Ogarnął go wielki smutek. Siła jego uczuć była tak wielka, że nie obchodziło go nic, poza własnym cierpieniem i wspominaniem ukochanej. Ich rozstanie było tragiczne w skutkach, przyniosło Gustawowi obłęd, męczarnie i utrapienie, które doprowadziły go do samobójstwa. Stracił wszystko, straciwszy miłość. Ból , gorycz i cierpienie ukształtowały jego światopogląd. Tragiczna miłość doprowadziła go do stanu rozpaczy, w którym wypowiedział słynne słowa :

"Kobieto! puchu marny! ty wietrzna istoto!".
Postaci twojej zazdroszczą anieli,
A duszę gorszą masz, gorszą niżeli!...”

W tych słowach Gustaw wyraził swoje zwątpienie w kobiety. Był przepełniony żalem i gniewem. Był zdolny do oskarżeń wobec swojej ukochanej:

„A ty sercem oziębłym, obojętną twarzą,
Wyrzekłaś słowo mej zguby
I zapaliłaś niecne ogniska(...)
Zabiłaś mię, zwodnico! Nieba Cię ukarzą”

Gustaw wpadł w obłęd , gdy spod okien pałacu obserwował wesele ukochanej. Zaplanował najpierw krwawą rzeź na zaręczynach Maryli, a następnie chciał zabić siebie. Jego miłość napotkała bariery nie do pokonania, dlatego wybrał drogę typową dla bohatera romantycznego - śmierć z miłości. Gustaw wiedział, że miłość jest największym szczęściem i najwyższym obowiązkiem, że bez niej nie ma życia. To uczucie potrafiło doprowadzić go do samobójstwa i szaleństwa. Pragnął odejść z honorem. Prosił, aby ksiądz, utrzymywał, że Gustaw umierając nawet nie wspomniał o ukochanej Maryli. Jego uczucia zmieniały się bardzo diametralnie.
Motyw cierpień miłosnych jest chyba najczęściej spotykanym w literaturze, ale czy każda miłość jest taka sama?

„Miłość cierpliwa jest, łaskawa jest.
Miłość nie zazdrości, nie szuka poklasku,
nie unosi się pychą; nie jest bezwstydna,
nie szuka swego, nie unosi się gniewem,
nie pamięta złego;”
św. Paweł (1 Kor 13, 1-8)

Czy miłość romantyczna przypomina tę biblijną, opisywaną przez św. Pawła? Zdecydowanie nie! Miłość Gustawa była inna, przepełniona tęsknotą i żalem. Nie była cierpliwa i łaskawa, ale pełna goryczy. Unosiła się gniewem i była pełna buntu, z góry skazana na niepowodzenie. Gustaw nie potrafił zapomnieć o krzywdzie jaką wyrządziła mu ukochana. Jego miłość była uczuciem tragicznym. Gustaw wcale nie pragnął wziąć ślubu z Marylą.

"Gdy na dziewczynę zawołają: żono!
Już ją żywcem pogrzebiono!"

Pragnął mieć ją dla siebie. Chciał aby była jego muzą, natchnieniem. Przez długi czas ta niespełniona i niosąca za sobą udrękę miłość stanowiła sens życia Gustawa, była dla niego namiastką szczęścia. To właśnie przez nią przeżywał taki ogrom namiętności. Jako typowy romantyk Gustaw był człowiekiem bardzo uczuciowym. Podczas wspomnień o ukochanej bardzo często zmieniał mu się nastrój od melancholijnego poprzez euforyczny. Wszystko to przerywane było wybuchami gniewu i rozpaczliwym wołaniem o zrozumienie. Z rozmowy, którą prowadził z księdzem można wywnioskować, że Gustaw często popadał w depresje. Wszystko skupiało się wokół jego uczucia, które przywiodło go do zguby.
"Miłość jest życiem, jego największą wartością. To właśnie w niej rozkwitają wiersze, czyny i wszystko inne. Miłość jest sercem całości. Kiedy serce stanie, umiera wszystko inne, wszystko staje się zbędne, bezużyteczne..."
Włodzimierz Majakowski

Po ślubie jego ukochanej wszystko straciło dla niego sens, stało się zbędne i bezużyteczne. Gustaw podobnie jak bohater książki, którą czytał (Werter) nie zgodził się pójść ze światem na kompromis. Nie godził się na życie bez miłości. Dokonał czynu który według mnie wymagał, od niego wielkiej odwagi – popełnił samobójstwo. Niestety nie doznał ukojenia zranionej duszy.
Wydaję mi się, że częste zmiany nastrojów Gustawa są uzasadnione. Człowiek, który kochał a potem został zraniony często nie potrafi się odnaleźć. Tak było właśnie z Gustawem, po zawodzie miłosnym, który przeżył odizolował się od świata i oszalał z rozpaczy.