Układ wydalniczy

UKŁAD WYDALNICZY



Wydalanie jest to pozbywanie się zbędnych i szkodliwych produktów przemiany materii z organizmu (ZPPM). Wbrew ogólnemu wierzeniu ZPPM nie powstają w układzie pokarmowym, lecz w każdej komórce (to właśnie w komórkach zachodzi proces zwany metabolizmem. Do najważniejszych ZPPM człowieka należą:

- amoniak (NH3)  powstaje w wyniku dezaminacji aminokwasów

- mocznik CO(NH2)2

- kwas moczowy

- CO2: płuca

- H2O: pot, mocz, płuca (para wodna), skóra (także jako termoregulacja)

- barwniki żółciowe: urobilina (mocz), sterkobilina (kał), bilirubina (żółć)

- nadmiar soli mineralnych: skóra

- szkodliwe substancje białkowe: łzy



wydalanie jest jednym z czynników zapewniających

homeostazę ludzkiego organizmu



UKŁAD WYDALNICZY



























Ujście układu wydalniczego jest wspólne u mężczyzn z ujściem układu rozrodczego, u kobiet te dwa układy są rozdzielone.

Mocz tworzy się w części korowej i rdzennej nerki. Następnie zbiera się w brodawce i stamtąd płynie do miedniczki (początkowy, rozszerzony fragment moczowodu). W miedniczce mogą tworzyć się tzw. kamienie nerkowe (osadzanie się szczawianu wapnia).



Ewolucja układu wydalniczego:

- lejek  oczyszczanie jamy ciała

kłębuszek Malpigiego  oczyszczanie krwi

- lejek traci swoją rolę  jest

bardziej zamknięty i zbliża się do kłębuszka

- kłębuszek i lejek są prawie złączone,

od nerki odchodzi pramoczowód

(przewód Wolfa)

- ostateczne połączenie lejka i kłębuszka,

kłębuszek  zostaje

lejek  torebka Bowmana (homologi)

pramoczowody  moczowody wtórne (analogi)

Homologi to organy mające to samo pochodzenie, ale spełniające inne funkcje. Analogi to organy o innym pochodzeniu, ale pełniących te same funkcje (np.: moczowody wtórne, które powstały z przekształcenia ścian pramoczowodów).



Nerki zbudowane są z komórek, tzw. nefrydii. Jest ich ok. 106.



NEFRYDIA





Tworzenie moczu:

- filtracja

- reabsorbcja

- zagęszczanie

- sekrecja nerkowa (wydzielanie pewnych substancji z nerki do nefronu)

Kłębuszek:

W kłębuszku następuje ultrafiltracja, w wyniku której powstaje przesącz, tzw. mocz pierwotny/ pramocz (produkcja dobowa to ok. 150 - 220 l.). W skład pramoczu wchodzą: H2O, witaminy, urobilina, mocznik, jony, glukoza, aminokwasy; brak w nim jest białek i krwinek.

Cewka proksymalna:

W tej części nefrydii zachodzi obowiązkowa reabsorbcja:

- H2O, Ca2+, Na+, K+, Cl-, fosforany  80 %

- cukry proste (np.: glukoza), aminokwasy  100%

oraz sekrecja jonów amonowych (NH4+) i reabsorbcja witamin

Pętla Henlego:

Tutaj następuje zagęszczanie moczu:

- ramie zstępujące: reabsorbcja H2O

- ramie wstępujące: dodawanie jonów Na+ ( w wyniku transportu aktywnego)

Cewka dystalna i kanalik zbiorczy:

W tych dwóch częściach następuje fakultatywna reabsorbcje H2O oraz substancji niezbędnych w organizmie w danej chwili (charakter homeostatyczny)

Kanalik zbiorczy:

W kanaliku następuje ostateczne zagęszczanie moczu



Hormony biorące udział w czasie procesu tworzenia moczu:

- adiuretyna/ wazopresyna, tzw. ADH  wydzielana przez podwzgórze, magazynowana w tylnym płacie przysadki; odpowiada za reabsorbcję H2O, brak wydzielania ADH nazywany jest moczówką prostą

- aldosteron  podwzgórze wydziela liberyny pobudzające przedni płat przysadki, ten natomiast wydziela hormon tropowy (odrenokortykotropowy) który pobudza korę nadnerczy wydzielającą mineralokortykoid czyli np.: aldosteron (hormon sterydowy); hormon ten odpowiedzialny jest za fakultatywna reabsorbcję Na+, i wstawianie na jego miejsce K+ i H+





Urobilina powstaje w na skutek przemiany hemoglibiny.

Powstawanie mocznika: (cykl cytrulinowy lub mocznikowy)































Człowiek jest ureoteliczny, tzn. że wydala mocznik.



Skład moczu ostatecznego: (jest go ok. 1200 - 1500 ml/ 24 h)

- związki azotowe: mocznik 20 - 40 g./ 24h, kwas moczowy 0, 5 - 1 g./ 24h, kreatynina 1 - 2 g./ 24h

- związki nieorganiczne: Na+, K+, Mg2+, Ca2+, Cl-, fosforany