Terapia rodziny- bechawioralna i humanistyczna

TERAPIA BAZUJĄCA NA DOŚWIADCZANIU – humanistyczna- (experiential therapy) czerpie inspiracje z egzystencjalizmu, fenomenologii i psychologii humanistycznej; nastawiony na prace, z pojedynczą osobą.- przedstawiciele : Whitaker, Satir, Kempler. - zajmuje się tym, w jaki sposób dysfunkcjonalne rodziny mogą przyczyniać się do blokowania rozwoju potencjalnych możliwości jej członków i pomaganiem tym osobą w osiąganiu rozwoju.-- nawiązuje do psychologii humanistycznej/ Frankl (1984, 1978), Perls ( 1969), Rogers (l961b), May (1973. 1978), Laing (I973c)/.
- Whitaker pierwszy wprowadził idee terapii bazującej na doświadczaniu na grunt terapii rodzinnej i nadal jest wiodącą postacią tęgo nurtu. - Jest on zwolennikiem rozluźniania sztywnych wzorów rodzinnych. które utrudniają, wszystkim członkom rodziny bycie wrażliwymi osobami. - Satir / szkoła komunikacyjna i bazująca na doświadczaniu : w pracy terapeutycznej łączy tezy obu kierunków. - Kempler wprowadził wiele idei i technik terapii Gestalt oraz procedury pracy z emocjami typowe dla grup spotkaniowych.
-człowiek jako istoty wola, doświadczająca siebie i świat w indywidualny, niepowtarzalny sposób, zdolna do kontaktowania się z ludźmi przez przekazywanie uczuć.

ZAŁOŻENIA TEORETYCZNE
- Każdy człowiek jest potencjalnie zdolny do rozwoju i samorealizacji. - Potrafi samodzielnie, wewnętrznie oszacować doświadczenia, które sprzyjają jego rozwojowi i takie, które go hamują. - Może też być świadomy obu kategorii sposobu doświadczenia. W niesprzyjających okolicznościach zdolność człowieka do szacowania jakości własnych doświadczeń może zostać ograniczona, hamując tym samym jego rozwój
- nie formułuje się klasycznych diagnoz psychiatrycznych. - kryterium zdrowia psychicznego to jedynie jakość doświadczania (sposób doświadczania i jego świadomość) poszczególnych jednostek. . - nie przeszłość człowieka lecz ważniejsza jest koncentracja na przeżyciach doznawanych ,,tu” i ,,teraz” - tego, co doświadczane (doznania cielesne, uczucia, myśli, fantazje). - podkreślany jest emocjonalny komponent osobowości.- Człowiek nie istotą działającą, ale przede wszystkim przeżywająca. Ma możliwość spontanicznie wyrażać swoje odczucia, a także być świadomym złożoności własnych przeżyć.
- Terapeuta : empatyczny , spontaniczny, otwarty, twórczy, swobodny. /Trzymanie się teorii znajomość i stosowanie technicznych procedur psychoterapeutycznych służy utrzymywaniu dystansu, który bywa nazywany obiektywnością/.- Terapeuta powinien dzielić się z członkami rodziny własnymi uczuciami, spostrzeżeniami, fantazjami, przedstawić własne doświadczenia z przeszłości, zwłaszcza wtedy, gdy mogą być one podobne do tego, co oni czują i myślą. Terapeuta pomaga wówczas członkom rodziny w rozwoju ich wrażliwości i świadomości.,
Rodziny nie zaburzone w tym modelu są raczej demokratycznymi grupami, a nie systemami o określonej strukturze i hierarchii. Są elastyczne i swobodne w dzieleniu się władzą. Nie ma w nich sztywnego podziału ról. Podejmowane role są dostosowane do możliwości indywidualnego rozwoju poszczególnych członków. Whitaker podkreśla znaczenie samorealizacji poszczególnych członków rodziny, zależnej od spójności grupy rodzinnej.
W zaburzonych rodzinach panuje atmosfera emocjonalnego dystansu, chłodu uczuciowego. Członkowie rodziny są ze sobą z poczucia obowiązku lub z przyzwyczajenia, chociaż powierzchownie mogą być wobec siebie uprzejmi. Nie tylko dzielić swoimi autentycznymi uczuciami, ale nie potrafią; także dobrze kontaktować się z własnymi wewnętrznymi doświadczeniami. Dlatego też w ich sposobie porozumiewania się można znaleźć wiele niespójności na poziomie werbalnym , jaki i również niespójności komunikatów werbalnych z niewerbalnymi. Reguły, którymi kierują się rodziny zaburzone, są zbyt sztywne lub niejawne

TEZY WYJAŚNIAJĄCE ZABURZENIA
Satir (1983) Osoby z niską samooceną, w zasadzie nigdy nie odseparowały się od rodziców, to znaczy nie uzyskały poczucia równości z nimi. Będą one szukać partnera, który, w ich wyobrażeniu, dostarczy brakujących elementów ,,ja". Małżeństwo, w którym obie strony nastawione są. na branie, a nie dawanie, przynosi rozczarowanie i obniżenie samooceny. Małżonkowie maja wówczas tendencje do traktowania dziecka jako przedłużenia własnej osoby. Dziecko ma urzeczywistniać fantazje i pragnienia rodziców. Nie jest postrzegane jako niezależna jednostka reprezentująca odrębne wartości. Manifestowanie przez dziecko indywidualności traktowane jest jako przejaw nielojalności, braku miłości. Inną konsekwencją rozczarowania w relacji małżeńskiej jest tworzenie koalicji z dzieckiem i traktowanie go jak zastępczego partnera, który miałby zaspokajać nie spełnione potrzeby. (Kempler 1981).mechanizmem zaburzenia w rodzinach dysfunkcjonalnych to zaprzeczanie impulsomi tłumienie uczuć. - Rodziny takie poszukują bezpieczeństwa, a nie satysfakcji. - Ich członowe tłumią emocje, zaprzeczają im lub wyrażają je w łagodzonej formie. - Działają w sposób automatyczny, nie dokonując świadomych wyborów. - Przyjmują nie sprawdzone założenie, że konfrontacja emocjonalna, wyrażenie nieprzyjemnych uczuć może doprowadzić do chaosu w rodzinieW rezultacie autentyczne uczucia nie są wyrażane, ale także nigdy nie sądobrze rozpoznane. Rodziny takie wywierają presje na swoich członków wkierunku zachowania lojalności i sztywnej spójności kosztem poczucia zgodności z indywidualnym sposobem doświadczania
Whitaker (Whitaker, Keith 1981) małżonkowie, którzy stworzyli dysfunkcjonalną rodzinę są tak zaprogramowani, że nieuchronnie muszą odtworzyć konflikty wniesione z rodzin pochodzenia. Poczucie beznadziejności i frustracji jest im dobrze znane i intensyfikuje problemy małżeńskie. Pary takie wypracowują pewien rodzaj przystosowania, bazujący na kompromisach lub jednostronnych przywilejach, który zmniejsza poprzednie konflikty. Trzymają się w sztywny sposób wypracowanej struktury rodziny i rutynowych rozwiązań, ponieważ obawiają się otwartego konfliktu. Możliwość alternatywnych rozwiązań jest blokowana lub usuwana ze świadomości.
Terapeuci. Piszą o syndromie samotnego ojca , ,,syndromie matki umęczonej walką’’, „syndromie niewierności"'. Są także skłonni uważać za przejaw problemów rodzinnych otyłość, przepracowywanie się, nadmierne palenie, chociaż nie są one tradycyjnie zaliczane do zaburzeń klinicznych.Osoba z jawnymi symptomami traktowana jest jako cierpiąca. Inni członkowie rodziny także cierpią, chociaż w inny sposób wyrażają cierpienie (Satir 1983). W takim znaczeniu wszyscy członkowie rodziny w równy, stopniu są warci zainteresowania i pomocy terapeutycznej.

CELE TERAPII
- Generalnym celem psychoterapii jest rozwój każdej osoby, a nie przywracanie stabilności. Rozwój ma się odbywać w kierunku uzyskiwania większej swobody wyboru, większej wewnętrznej integracji, mniejszej zależności od innych. – inne cele: poszerzanie możliwości wchodzenia w autentyczne relacje z członkami rodziny, wrażliwość na potrzeby własne i innych.
Satir ( 1983) zmiany, jakie mają dokonać się w rodzime w toku terapii:1- każdy członek rodziny ma być zdolny do wyrażenia dokładnie, jasno i spójnie tego, co widzi, słyszy, czuje oraz myśli o sobie i innych członkach rodziny w ich obecności. 2- każdy powinien odnosić się do innych jak do niepowtarzalnych jednostek i dlatego decyzje rodzinne powinny być podejmowane na bazie eksplorowania i negocjowania, a nie siły.3-różnice indywidualne mają być otwarcie rozpoznane, uznane i użyte w celu rozwoju. Dopiero wtedy gdy członkowie rodziny są bardziej otwarci, zdolni do bliskiego kontaktu ze sobą, serdeczni, możliwy jest ich dalszy rozwój.Ważnym mechanizmem zmiany wyodrębnianym w tym nurcie jest odblokowanie oporu przed doświadczaniem. - ludzie w istocie swojej są zdolni do miłości, twórczości, produktywności, radości. Wystarczy więc usunąć obrony przed pełnym doświadczaniem, aby człowiek był zdolny do kontaktowania się z własną „zdrową" naturą. Jest wówczas zdolny do pełnego odczuwania, jest także świadomy własnych odczuć i gotowy do ich spójnego wyrażania.- Istotnym zjawiskiem w procesie terapeutycznym prowokującym zmiany jest spotkanie egzystencjalne. Początkowo głównie psychoterapeuta jest w stanie jako pełna osoba kontaktować się, z członkami rodziny, w dalszych etapach terapii także oni potrafią wejść w taki kontakt ze sobą nawzajem. -Terapeuta nie powinien odgrywać profesjonalnej roli, ma kontaktować się z rodziną jak autentyczna osoba.Stąd wymagania wobec psychoterapeuty tego nurtu są w gruncie rzeczy bardzo wysokie

TECHNIKI TERAPEUTYCZNE
Terapeuta - jest najbardziej efektywnym ,, narzędziem” zmiany./ Strategie i techniki psychoterapeutyczne są drugorzędne/.
-twórczy, autentyczny, otwarty, zdolny do wczuwania się we wszystkich członków rodziny, spontanicznie, w niezafałszowany sposób wyrażać swoje uczucia, spójnie porozumiewać się.
Terapeuta może wówczas wejść w głęboki, bliski kontakt z członkami rodziny. Może zarówno być wspierający i bezpieczny, jak prowokować dostateczne napięcie w celu destabilizacji dotychczasowych wzorców kontaktowania się w rodzinie. Terapeuta dzielący się własnymi odczuciami, myślami, fantazjami, bawiący się z dziećmi staje się „modelem" autentycznych, żywych kontaktów pomiędzy członkami rodziny i uruchamia proces odblokowania obron przed doświadczaniem
-Znaczne emocjonalne zaangażowanie terapeuty sprzyjać może reakcjom przeciwprzeniesieniowym. -Mogą one być destruktywne dla procesu psychoterapii, jeżeli są ukryte i zupełnie nieświadome. /zalecenia minimalizujące niebezpieczeństwa przeciwprzeniesienia/. -U młodych terapeutów może pojawić się tendencja do solidaryzowania się z dziećmi i odnoszenia się do członków rodziny jak do własnych rodziców. Dojrzałość psychoterapeuty, odpowiedni trening, superwizja powinny uodpornić przed emocjonalnym solidaryzowaniem się z jedną osobą czy podgrupą. Zaleca się wyłącznie spotykanie się z całą rodziną. Terapeuta jest wówczas zdolny do wczucia się w takim samym stopniu w każdego członka rodziny. Najbardziej skuteczną metodą kontroli przeciwprzeniesienia jest prowadzenie rodziny wspólnie z koterapeutą. Drugi profesjonalista jest w stanie lepiej zaobserwować nieświadome przejawy przeciwprzeniesienia. Mogą one stać się przedmiotem omówienia z koterapeutą. Współuczestnictwo koterapeuty na sesjach terapeutycznych chroni także przed nadmiernym wciągnięciem w system rodzinny.
Terapia bazująca na doświadczaniu w największym stopniu, w porównaniu z innymi szkołami, uznaje odrębność, indywidualność, a także pragnienia i cierpienia pojedynczej osoby. Przy znacznym rozwoju koncepcji systemowych nie pozawala stracić z pola widzenia jednostki uwikłanej w system rodzinny.

Techniki terapeutyczne stosowane w pracy z rodziną mają odpowiadać osobistemu stylowi terapeuty. Przebieg sesji, a więc także użycie technik, nie jest planowany. Stonowane bywają techniki Gestalt,, psychodramatyczne, techniki grup spotkaniowych. Całe sesje mogą jednak odbywać się bez użycia żadnych specyficznych technik.
Poniżej przedsiawiony zostanie przykład, przyłączany przez Satir (1983) sposobu, w jaki terapeuta pomaga parze w lepszym wyodrębnieniu podgrupy małżeńskiej od dziecięcej.

TERAPIA BEHAWIORALNAWiodącymi przedstawicielami behawioralnej terapii małżeńskiej są: Margolin. Jacobson, Weiss, Stuart (Niehols 1984).
-Z teorii społecznego uczenia, behawioralnej modyfikacji zachowania- procesy poznawcze jako czynniki pośredniczące między sytuacją bodźcową a zachowaniem człowieka- terapia małżeńska bazuje na teorii społecznej wymiany Thibauta i Kelleya / 1959
- zaburzenie lokalizowane jest na zachowania jednostek
- człowiek : istota reagująca na bodźce społeczne źródło bodźców dla drugiego człowieka.
- to terapia pary małżeńskiej lub terapia diady: zaburzone dziecko rodzic
Małżonkowie w równym stopniu są dla siebie źródłem stymulacji, wzajemnie dostarczają sobie nagród i kar W terapii zaburzone dziecko rodzic / najczęściej matka/.uważany jest za źródło nagród i kar wobec dziecka, które wyłącznie ich odbiorcą- Programy terapeutyczne uczą matkę nauczyć wygaszania niepożądanych zachowań, wzmacniania zachowań pożądanych.
-źródłem wzmocnień pozytywnych i negatywnych są inni ludzie. wzmocnienia pierwotne (jedzenie, sex) wtórne (krytyczne uwagi ). -proste reakcje i złożone zachowania na drodze warunkowania klasycznego, instrumentalnego / sprawczego i modelowania. Patologia, brak repertuarze zachowań przygotowawczych, ich wygaśnięciem lub występowaniem zachowań awersyjnych wobec otoczenia społecznego.
- Karanie może przybierać formę zastosowania bodźca awersyjnego, takiego jak bicie, krzyk lub wycofania pozytywnej stymulacji. Np. milczenie przez kilka dni. - Pierwotne wzmocnienia są wspólne dla ludzi, wzmocnienia wtórne mogą być bardzo zróżnicowane indywidualnie
-Zachowania człowieka uwarunkowane są zewnętrznie-Na zachowanie człowieka stale wpływa obecność lub nieobecność wzmacniających i karzących bodźców.- Ludzie dokonują sądów oraz atrybucji na temat świata i siebie. - Procesy poznawcze są jako czynniki pośredniczące, nie zaś warunkujące ludzkie zachowania. Zachowanie pozostaje pod kontrolą wzmocnień.
Jacobson, Margolin1979- w małżeństwie partnerzy stale, wzajemnie na siebie wpływają i kontrolują siebie. teoria wymiany społecznej Thibauta i Kelleya (1959). Kontrola jest wzajemna i kołowa. Para może zarówno nagradzać siebie, jak i karać. Małżonkowie dostarczają sobie dóbr wszelkiego rodzaju: seksualnych, emocjonalnych, komunikacyjnych, materialnych. Pary usatysfakcjonowane funkcjonują według schematu pozytywnej kontroli , pary niezadowolone według kontroli awersyjnej.
Ludzie starają się w związku maksymalizować nagrody, a minimalizować koszty. Ta reguła w małżeństwie, daje podstawy do sformułowania zasady wzajemności. 1-małżonkowie zadowoleni z małżeństwa 2-małżonkowie nie zadowoleni z małżeństwa sama obecność partnera, wspólna z nim aktywność jest nagradzająca w 2 przypadku nie.
Wymiana nagród w związkach długoterminowych jest zrównoważona.
-partnerzy dążą do maksymalizacji wzajemnego nagradzania i minimalizacji kosztów.
-partnerzy koncentrują się na minimalizacji kosztów i oczekują niewielu nagród.
Awersyjna lub nagradzająca stymulacja ze strony jednego partnera wywołuje zachowania podobne u drugiego z nich. Odwzajemnianie pozytywnych zachowań występuje w małżeństwach usatysfakcjonowanych, jak również nie usatysfakcjonowanych. Badania empiryczne tylko częściowo potwierdzają sformułowaną wyżej tezę.
dobrze funkcjonujące małżeństwa:- przeważa wymiana pozytywnych wzmocnień, a wymiana negatywna zredukowana jest do minimum.- zdolni do słuchania siebie ze zrozumieniem /niekoniecznie muszą się zgadzać ze sobą/. - mają umiejętność rozwiązywania problemów i konfliktów - osoba potrafi otwarcie i bezpośrednio mówić o konflikcie, jest w stanie rozpoznać i omawiać własne zachowania podtrzymujące konflikt, jest zdolna do zrozumienia punktu widzenia partnera, posiada umiejętność precyzyjnego sformułowania problemu i poszukiwania rozwiązań.
Gottman i in. 1977- odwzajemnianie negatywnych uczuć, zwłaszcza na poziomie niewerbalnym, jest częściej w parach zaburzonych niż nie zaburzonych. Margolin, Wampold 1981, Margolin i in. 1989, - W małżeństwach zaburzonych pojawienie się agresywnej wymiany podwyższa prawdopodobieństwo jej dalszego podtrzymywania.Sam fakt występowania konfliktów nie jest sygnałem zaburzenia

TEZY WYJAŚNIAJĄCE ZABURZENIA
- W początkowych fazach małżeństwa zachowania małżonków mają największą wartość wzmacniającą. / stan taki będzie trwał zawsze, - jest idealizowany, później dostrzegane są jego mankamenty. - Niezgodność miedzy oczekiwaniami i realnością staje się pierwszym, najbardziej powszechnym powodem braku satysfakcji w małżeństwie Jacobson i Margolin (1979)MECHANIZMY DOPROWADZAJĄCE DO ZABURZENIA PARY MAŁŻEŃSKIEJ- Wraz z upływem czasu zachowania, które były dawniej wzmacniające pozytywnie, utraciły wartość wzmacniającą. Partnerzy mogą nie poszukiwać nowych zachowań (seksualnych, przedmiotów rozmowy, wspólnych aktywności), które okazałyby się wzmacniające dla współmałżonków lecz pozostają przy dawnych.- Deficyty w zmianach zachowania. / przykłady nieumiejętności zmiany zachowań które są awersyjne dla partnera. - Małżonkowie nie potrafią jawnie mówić o konfliktach. - Jeżeli pojawią się nowe zachowania u jednego z małżonków i nie zostaną wzmocnione przez partnera, wygasną. - dostrzegają w sobie wzajemnie coraz mniej wzmocnień pozytywnych, a tym samym związek staje się dla obu stron mniej atrakcyjny. - Awersyjna kontrola dominuje nad wzmocnieniami pozytywnymi. /typowymi formami awersyjnej kontroli są kłótnie, płacz, groźby, odrzucanie. - wymienia się także jako przyczynę braku satysfakcji, że jedna osoba może dawać partnerowi więcej wzmocnień pozytywnych, niż sama otrzymywać.
-brak umiejętności: adekwatnego komunikowania się, zwłaszcza o potencjalnych źródłach satysfakcji, wyrażania emocji pozytywnych i negatywnych w formie możliwej do zaakceptowania przez współmałżonka, zdolności dostarczania wsparcia i zrozumienia, szczegółowych umiejętności związanych z rozwiązywaniem problemów.
-przy analizie funkcjonowania pary małżeńskiej, uwzględnia się aktualne i potencjalne źródła wzmocnień dla obojga małżonków poza małżeństwem, takie jak kariera zawodowa, konkurencyjny partner, grupa towarzyska. Alternatywne atrakcje mogą być na tyle silne, że przyczynią się do zerwania związku.

CELE TERAPII szczegółowe cele terapii małżeńskiej są precyzyjnie formułowane na początku terapii i specyficznie dobierane ze względu na zgłaszany przez konkretną parę problem.
- modyfikacja zachowań symptomatycznych. - nie eliminowanie, a nauczenie zachowań alternatywnych.- zwiększenie pozytywnych wzajemnych wzmocnień- po etapie diagnozy, cel formułowany jest najczęściej w kategoriach zmiany obserwowalnych zachowań. Zapisywany jest w umowie zawieranej przez terapeutę z parą podejmującą terapie.- Szczegółowe cele: poszerzanie umiejętności słuchania i wczuwania się w partnera, potwierdzanie, mówienie o uczuciach, bezpośrednie wyrażanie złości w konstruktywnej formie, pozytywna ekspresja. W celu lepszego rozwiązywania problemów małżonkowie uczeni są bardziej specyficznego formułowania problemu, sposobów poszukiwania rozwiązania i osiągania zgody co do jego rozwiązania.- poznawcza restrukturyzacja. Małżonkowie uczą się także zmiany wzajemnego sposobu postrzegania i modyfikacji nierealistycznych oczekiwań partnerów

STRATEGIE l TECHNIKI TERAPEUTYCZNE
1-etap : wstępny wywiad / wstępną diagnoza: informacje o dysfunkcjonalnych zachowań pary. /- pełni także funkcje pierwszej sesji terapeutycznej dla wytworzenia pozytywnych oczekiwań wobec terapii, w celu podwyższenia wzajemnego zaufania miedzy małżonkami
techniki niespecyficzne dla terapii behawioralnej, takie jak: przekonywanie, wpływanie
3-etap: diagnoza dysfunkcjonalności relacji na podstawie problemowych zachowań małżonków, / Zmiany są oceniane w trakcie jej trwania/. - Diagnoza dokonywana jest w kategoriach zachowań obojga partnerów, zwłaszcza takich, które podtrzymują problem. Dotyczy także poznawczych aspektów funkcjonowania pary. - szczegółowa diagnoza to: konkretne umiejętności, zachowania celowe, wspólnie podejmowane aktywności, oceny i przeświadczenia małżonków, satysfakcja z małżeństwa, obszary pożądanej przez małżonków zmiany.
- Źródłami informacji są; psychoterapeuta, w domu wypełniają kwestionariusze, skale - Diagnoza dokonywana jest starannie bo służy specyficznemu dobraniu technik modyfikacji zachowania. W toku terapii stale szacowane są postępy ; - zmiany oceniają sami małżonkowie.
TECHNIKI / wokół wzrostu pozytywnej wymiany w parze /pozytywnych wzmocnień między partnerami/, -trening komunikacji, trening rozwiązywania problemów i ustanawianiu rozwiązania możliwego do zaakceptowania przez obie strony.
techniki zalecane w celu pozytywnej wymiany między małżonkami wg Jacobsona i Margolin (1979).
.,Dzień miłości” dla partnera technika stosowana często na początku terapii. W ciągu 1 dnia w tygodniu małżonek ma dostarczać drugiemu wzmocnień pozytywnych. / Nie negocjuje się, jakie one mają być, nie musza być odwzajemniane, nie maja funkcjonować jako nagrody. /są dawane partnerowi niezależnie od jego zachowania. W innym dniu tyg., następuje zmiana odbiorca pozytywnych zachowań staje się nadawcą
Pozytywne zachowanie na prośbę małżonka - jedna osoba ma jawnie powiedzieć, co partner ma zrobić dla niej. Często małżonkowie nie chcą jasno określać swoich życzeń sądząc, że partner powinien to wiedzieć. Są więc uczeni wyrażania próśb. Na kolejnej sesji psychoterapeuta sprawdza czy prośby były spełniane i wzmacniane.
Umowa co do wzajemnej wymiany pożądanych zachowań małżonkowie negocjują, co każda osoba ma robić i jak często. Przedmiotem negocjowania nie mogą być cele zbyt generalne (np. „przestań palić papierosy”). Życzenia mają być przełożone na konkretne zachowania (zamiast ,,Bądź dla mnie serdeczniejszy". „Całuj mnie codziennie rano"). celem jest aby małżonkowie znaleźli taki rodzaj przyjemności, aktywności i rozrywek, które są dla obojga wzmacniające. -Są one wspólnie wybierane i planowane.- Dyskutowanie na temat takich momentów dnia, kiedy partnerzy są z siebie, niezadowoleni, chociaż nie są w konflikcie, ma na celu odmienne rozplanowanie konkretnych czynności w czasie. /Bardzo często małżonkowie nie są w stanie spełniać swoich życzeń pod koniec dnia, kiedy są zmęczeni. Na przykład, kiedy maż chciałby odpocząć i porozmawiać z żoną, ona przygotowuje posiłek i kładzie dzieci spać/.
Przy stosowaniu technik zmierzających do wzrostu pozytywnej wymiany między partnerami zadanie terapeuty polega na wybraniu rodzaju techniki, podwyższaniu prawdopodobieństwa wystąpienia nagradzających zachowań, popieraniu wzmocnień między partnerami
- ćwiczenia umiejętności porozumiewania się i rozwiązywania problemów. -Trening w dobrej komunikacji odbywa się przy użyciu różnych technik. -Terapeuta udziela informacji zwrotnych małżonkom o tym , jak się porozumiewają. Może modelować dobry przekaz, pokazując alternatywny sposób komunikowania się. -stosowane są próby zachowań i psychodramatyczne odgrywanie scen z zamianą ról. Terapeuta udziela także konkretnych wskazówek, jak kształcić pozytywną komunikację
Trening rozwiązywania problemów ćwiczenia sposobu stawiania problemu, poszukiwania rozwiązania i dochodzenia do zgody na konkretne rozwiązania. Małżonkowie wybierają, przy udziale terapeuty, problem, który stawał się przyczyną konfliktów. Następnie w obecności psychoterapeuty małżeństwo rozwiązuje problem. Terapeuta udziela wskazówek, jak małżonkowie mają postępować w kolejnych etapach.- terapeuci behawioralni uważają z bardzo skuteczną metodę leczenia / Koncentruje ona parę na treściach problemów, oraz na procesie dochodzenia do zmiany/. -Małżonkowie uczeni są metody dochodzenia do zgody w innych kwestiach problemowych
Procedura zawierania kontraktów. dwa ich typy:„ quid pro quo”: małżonkowie podejmują się zmiany , zachowania, określają, co każde z nich zrobi dla partnera. W przypadku niedotrzymania umowy przez jedną ze stron, druga może nie dotrzymywać swojego zobowiązania danego dnia.,,Równoległe”= ,,dobrej walki": partnerzy niezależnie formułują zgodę na zmianę; jeśli wypełnione jest zobowiązanie, współmałżonek nagradza, jeśli nie, to stosuje karę. -kontrakt określa rodzaj zachowań , których podejmuje się każda z osób, rodzaj, rodzaj kary i nagrody, którą będzie stosował partner. / kontrakt powinien dotyczyć zachowań tylko pozytywnych chociaż nie jest to zasada bezwzględnie przestrzegana /. Koszty obu stron powinny być porównywalne.
Taki sposób zawierania kontraktów jest krytykowany przez behawiorystów. -są modyfikacje do zwiększania liczby zachowań pozytywnych, unika się precyzowania nagród i kar. Kładzie się nacisk na równoczesną zmianę swych zachowań wśród małżonków. - są także zabiegi w celu podwyższenia poczucia autorstwa zachodzących zmian. /Mroziak (1990).
Terapia behawioralna bardzo szeroko stosowana jest wobec problemów seksualnych. Badania wskazują na jej wysoką skuteczność. Efekty terapii behawioralnej są stosunkowo łatwe do mierzenia, ponieważ dotyczą zachowań. - to terapia krótkoterminowa. Uwzględniając prostotę procedur, ekonomiczność i efektywność może być to terapia łatwo dostępna i szeroko stosowana.






Na etapie określania problemu podaje się pacjentom sześć kategorii zaleceń.
Należą do nich:
(1) unikanie generalnych sformułowań na rzecz specyficznego stawiania problemu ( zamiast „Nie interesujesz się mną” , , rzadko pytasz mnie , jak minął mi dzień „;
(2) wyrażanie własnych uczuć do sprawy;
(3) rozpoczynanie od czegoś pozytywnego (np., „Bardzo lubię, jak obejmujesz mnie, kiedy oglądamy
telewizje, ale czuje się odrzucana, kiedy nie jesteś serdeczny w innych sytuacjach” ) ;
(4) przyznanie się do swojego udziału w problemie (np.,, Nie ułatwiam ci wyrażania serdeczności, skoro tak często podnoszę głos i mówię zirytowanym tonem") ;
(5) zwięzłe stawianie problemu bez analizowania przeszłości, kłócenia się szczegółowe przykłady, nadawanie pytań o przyczyny;
(6) mówienie o zachowaniach bez interpretowania. Na etapie poszukiwania rozwiązania zaleca się dyskutowanie tylko jednego problem, mówienie o tym, co można zaobserwować, stosowanie burzy mózgów przy poszukiwaniu rozwiązania. Rozwiązanie powinno być kompromisowe i zakładać zmianę zachowania obu osób. Ostateczna zgoda na zmianę powinna być specyficzna, sformułowana w terminach opisujących zachowania i zapisana w postaci umowy.


Przekład kontraktów zawartych przez parę małżeńską w toku terapii opisanej przez Jacobsona i Margolin (1979).

Charakterystyka małżeństwa
Małżonkowie mieli obydwoje wykształcenie średnie. Mieli dwoje dzieci : 2-letniego syna i 6- letniego syna żony spoza małżeństwa. Byli małżeństwem od trzech lat, żona nie pracowała, czasem dorabiała, wykonując w domu prace plastyczne.
W momencie zgłoszenia do terapii żona miała objawy lekkiej depresji.
problemy konfliktowe:
a) Komunikacja. Mąż / Dennis/ był człowiekiem spokojnym i małomównym, żona / Pam/ natomiast była raczej ekstrawrtywna. Narzekała że mąż za molo z nią rozmawia.
b) Seks. Pam pragnęła zbliżeń seksualnych dużo częściej niż Dennis.
c) Kłopoty finansowe. Małżonkowie wzajemnie obwiniali siebie za zbyt niskie dochody. Pam uważała że maż powinien podjąć dodatkową prace w niepełnym wymiarze godzin. Dennis był zdania że żona powinna więcej dorabiać.
d) postępowanie z dziećmi . nie mogli uzgodnić sposobów egzekwowania wymagań od dzieci. Dennis zarzucał żonie, że jest niekonsekwentna i zbyt łagodna.
e) zaangażowanie w sprawy pozadomowe. Dennis zarzucał żonie ze za mało czasu poświęca obowiązkom domowym na rzecz kontaktów towarzyskich.
f) małżonkowie mieli bardzo mało wspólnych zainteresowań.

Terapia
Para małżeńska w 17 sesjach terapeutycznych przez 34 tygodnie. Sesje trwały od 1 do 2 godzin.
1- Początkowe spotkania poświecone były dobrej diagnozie problemów małżeńskich. Miały także na celu wzrost nagradzającej wymiany miedzy małżonkami.
2- małżonkowie przeszli trening rozwiązywania problemów. Przez cztery sesje negocjowane było, krok po kroku, rozwiązanie problemów finansowych.
Przykłady:
Problem: Potrzeba dodatkowych pieniędzy,i postanowili, że Dennis w tym celu zdobędzie dodatkową pracę.
Rozwiązanie
1. Dennis pójdzie do urzędu zatrudnienia / tu określona data/, aby sprawdzić, jaką pracę można uzyskać. Będzie tam chodził co najmniej raz w tygodniu, aż do chwili zdobycia pracy.
2. Dennis będzie dwa razy w tygodniu po pracy wypełniał formularze – zgłoszenia, nawet jeśli dany rodzaj pracy nie będzie mu odpowiadał. Nie będzie podejmował dodatkowych starań, o ile nie zażąda tego pracodawca.
3. Pam będzie szukała codziennie ogłoszeń w gazecie dla Dennisa, a dla siebie informacji o pracach zleconych
4. Dennis będzie na bieżąco informować Pam o ofertach i swoich zgłoszeniach oraz o uczuciach wobec nich. Dennis będzie także mówił o ofertach, których nie wybrał. Uzasadni, dlaczego je odrzucił.

Problem: za mało czasu spędzamy razem z dziećmi
Rozwiązanie :
1. po kolacji , kiedy dzieci przygotowują się do spania, będziemy sprzątać ze stołu i robić inne porządki
2. zanim dzieci pójdą spać / 7.30-8.00/, będziemy bawić się lub pracować razem, bez oglądania TV i odbierania telefonów
3. w każdą niedziele, po kościele, resztę dnia będziemy spędzać wszyscy razem.