Dziura ozonowa

Dziura ozonowa to znaczny spadek koncentracji ozonu w atmosferze ziemskiej (do 90% średniej koncentracji); jest obserwowana w okolicach bieguna pd., nad Antarktydą, gdzie pojawia się rokrocznie w okresie wiosennym (od września do listopada); jej główną przyczyną są prawdopodobnie przedostające się do atmosfery związki chloru, zwłaszcza freony i halony.

Ozonosfera to warstwa w atmosferze ziemskiej na wysokości 10–50 km, o podwyższonej koncentracji ozonu (O3); maks. koncentracja ozonu występuje średnio na wys. 23 km. Ozon zawarty w ozonosferze powstaje z tlenu w wyniku reakcji fotochemicznych zachodzących pod wpływem nadfioletowego promieniowania słonecznego, jednocześnie wskutek pochłaniania przez ozon bardziej długofalowego promieniowania słonecznego zachodzi proces odwrotny — przemiana ozonu w tlen. Bardzo silne pochłanianie przez ozon promieniowania słonecznego powoduje wzrost temperatury, co jest źródłem energii niezbędnej do podtrzymywania cyrkulacji powietrza w górnej stratosferze i mezosferze.
Pomiarów całkowitej zawartości ozonu i jego pionowego rozkładu w atmosferze dokonuje się metodami optycznymi (gł. za pomocą spektrofotometru Dobsona), chemicznymi i innymi, z powierzchni Ziemi oraz z samolotów, sond, satelitów itp. Pomiary te wykazują systematyczny spadek całkowitej zawartości ozonu w atmosferze w okresie ostatnich kilkunastu lat (od końca lat 70.). Największy spadek, powiększający się z roku na rok, obserwuje się na półkuli pd., w rejonie bieguna pd. (nad Antarktydą) w okresie wczesnowiosennym (przełom września i października); w okresie 1987–92 całkowita zawartość ozonu spadała tam o ponad 50% w stosunku do wartości z 1979. Na półkuli pn. największe spadki zawartości ozonu występują w średnich szerokościach geograficznych; 1991–92 średnie miesięczne wartości koncentracji ozonu w tych rejonach różniły się od odpowiednich średnich wieloletnich o ok. 10 do 20% (w Polsce na stacji w Belsku Dużym, I 1992 spadek ten osiągnął 22% w porównaniu ze średnią 29-letnią dla tego miejsca).