Magurski park narodowy

Położenie i powierzchnia

Magurski Park Narodowy utworzony został w 1995 roku na obszarze 19962 ha, na pograniczu województw małopolskiego i podkarpackiego. Park leży w południowej części kraju, w Beskidzie Niskim, przy granicy z Republiką Słowacką. Obejmuje on znaczną część obszaru źródłowego Wisłoki, jakim jest masyw Magury Wątkowskiej, który jest fragmentem głównego Grzbietu Karpackiego. W parku dominują ekosystemy leśne, które zajmują 17951 ha (89,9%).

Geologia i geomorfologia

Krajobraz parku to typowy dla Beskidu Niskiego krajobraz gór średnich i niskich. Pod względem budowy geologicznej dominują skały fliszowe płaszczowiny magurskiej. Spośród osobliwości geologicznych wymienić należy: pomnik przyrody "Diabli Kamień" i rezerwat "Kornuty". Główną częścią parku jest grzbiet Magury Wątkowskiej z kulminacją na Wątkowej (847 m npm). Jego północne stoki są pokrojone źródłami potoków Bednarka i Kłopotnica. Wschodnia część Magury uformowała się w ciąg pojedynczych garbów oddzielonych dolinami potoków i głębokimi przełęczami. Dłuższe pasma występują na południu parku, gdzie wyraziste akcenty stanowią wzgórza Nad Tysowym (713 m npm), Wielka Góra (719 m npm) i Baranie (728 m npm), oddzielone od siebie przełęczą nad Ożenną, Ciechanią i Olchowcem.

Wody
Na terenie parku znajdują się źródliska Wisłoki. Rzeka ta wraz ze swoimi licznymi dopływami jest ważnym elementem krajobrazu parku. Ta typowo górska rzeka tworzy malownicze przełomy i zakola. Często zmienia kierunek, zazwyczaj po przyjęciu większego dopływu. Od południa zasilają ją Ryjak, Krempna i Wilsznia a od północy Wierzówka i Rzeszówka.

Roślinność

Szata roślinna parku ma charakter piętrowy oraz znamiona obszaru przejściowego między Karpatami Wschodnimi i Zachodnimi. W zespołach roślinnych zaznacza się stała obecność typowych gatunków podgórskich, ciepłolubnych i kserotermicznych. W 30 zbiorowiskach roślinnych zdecydowanie przeważają zbiorowiska leśne. W piętrze pogórza (do 530 m npm) zachowały się fragmenty grądu, olszynki karpackiej i olszynki bagiennej. W reglu dolnym (od 530 m npm po szczyty) przeważa żyzna buczyna karpacka. Znaczną powierzchnię zajmują także bory jodłowe, świerkowo-jodłowe oraz sosnowe sztucznego pochodzenia. W strukturze powierzchniowej lasów na uwagę zasługuje mały udział świerka, co świadczy o dużej ich naturalności. Liczba gatunków roślin naczyniowych potwierdzonych wynosi 400 a szacowana jest na około 700. W parku występuje 45 gatunków górskich oraz 42 gatunki chronionych roślin naczyniowych. Za szczególnie cenne osobliwości uznać należy m.in.: kozłka trójlistkowego, tojady: dziubaty i mołdawski, pokrzyk wilczą jagodę, podrzeń żebrowiec, dziewięćsił bezłodygowy, storczyki, goździk kosmaty i wawrzynek wilczełyko.

Fauna

Park jest jedną z najbogatszych w Beskidzie Niskim ostoją fauny. Na jego terenie występuje 137 gatunków ptaków, w tym 108 lęgowych (głównie leśnych), wśród nich wiele gatunków rzadkich i zagrożonych jak np: orzeł przedni, orlik krzykliwy, puchacz i trzmielojad; oraz ptaki, które mają liczne populacje: bocian czarny puszczyk uralski i dzięcioł białogrzbiety. Żyje tu 35 gatunków ssaków, a wśród nich duże ssaki drapieżne jak niedźwiedź brunatny (stale zachodzący ze Słowacji i Bieszczadów), ryś, żbik, wilk i wydra. W faunie wodnej na podkreślenie zasługują: pstrąg potokowy i głowacz białopłetwy. Park i jego otulina obfitują w liczne gatunki płazów i gadów: salamandra plamista ( na zdjęciu), traszki: kumak górski, żmija zygzakowata, gniewosz plamisty i zaskroniec zwyczajny. W grupie bezkręgowców dominują owady, wśród których na uwagę zasługują gatunki rzadkie i zagrożone motyli: niepylak mnemozyna, paź żeglarz, paź królowej oraz chrząszczy: nadobnica alpejska i koziróg bukowiec. Do osobliwości należy występowanie skalnika prozerpiny (gatunek południowoeuropejski). Szacuje się, że na terenie parku występuje około 200 gatunków zwierząt objętych ścisłą ochroną gatunkową.