Młodość i emocje kontra doświadczenie i opanowanie – charakterystyka porównawcza Ramzesa XIII i Herhora.

Dwiema najważniejszymi postaciami w powieści B. Prusa „Faraon” są Ramzes XIII i Herhor. Pierwszy z nich to syn Ramzesa XII i Nikotris, władca Egiptu – faraon, wybitny żołnierz i strateg. Drugi z nich to najwyższy kapłan świątyni Amona w Tebach, a także minister wojny, podczas panowania Ramzesa XII sprawował prawdziwe rządy.
Wygląd zewnętrzny obu postaci różnił się z uwagi na wiek i zawód. Młody faraon preferował żołnierski styl bycia – krótkie włosy, prosty strój, czasem kilkudniowy zarost. Herhor natomiast, z uwagi na swoje kapłaństwo, ubierał się dostojniej- w zwierzęce skóry, wolał życie na wysokim poziomie, golił się na łyso.
Jednak nie tylko cechy zewnętrzne różniły młodego władcę i kapłana, główny szereg przeciwności znajdował się w charakterze obu mężczyzn.
Ramzes jako osoba młoda był niezwykle porywczy i nieopanowany. Zwykł najpierw robić a później dopiero analizować swoje słowa lub czyny. Wielokrotnie wpadał przez to w kłopoty a także zdobywał wrogów – na przykład, gdy uraził Mefresa opowiadaniem o nim. Również jego pościg za Libijczykami to przykład zbyt impulsywnego działania, które mogło z resztą mieć bardzo poważne konsekwencje – nawet śmierć Ramzesa.
Herhor, w przeciwieństwie do młodego faraona, to osoba bardzo opanowana, rozważna i dokładnie przewidująca skutki swoich decyzji, słów i czynów. Potrafił utrzymać emocje na wodzy, co ułatwiało mu manipulacje innymi i przydawało się w osiąganiu celu.

Bardzo łatwe uleganie wpływom to jedna z charakterystycznych cech Ramzesa XIII. Faraon wielokrotnie ulegał argumentom Hirama czy Dagona, nie zdając sobie nawet z tego sprawy. Często był jedynie marionetką w rękach Fenicjan, pragnących pozostać przy Egipcie i starających się wykorzystać jego pozycję do swoich celów. Aby to osiągnąć użyli młodej i pięknej tancerki Kamy, która starała się wkupić w łaski młodego władcy.
Cechy tej nie posiadał kapłan Herhor. Kierował się on jedynie swoim zdaniem i swoimi racjami. Oczywiście wysłuchiwał rad, które dawał mu na przykład Beroes, ale rozważał je z uwzględnieniem własnych obserwacji i poglądów.

Cechą, której niestety Ramzes nie posiadał, a ważną dla władców jest dalekowzroczność i przewidywanie w zakresie reform i innych decyzji. Młody faraon zmieniłby najchętniej wszystko i to od razu. Dodatkowo jego zamiłowanie do walki popychało go do wojny, która w tamtym okresie przyniosłaby jedynie straty. Zaślepiony przez emocjonalne podejście do sprawy konfliktu z Asyrią (również jego duma domagała się pokonania odwiecznego wroga), nie doceniał jego siły i nie widział słabości Egiptu.
Minister wojny – Herhor zupełnie inaczej podchodził do problemu reform i konfliktów zbrojnych. Umiejętność przewidywania uczuliła go na skutki wojny i wolał rozwiązać to drogą mniej honorową, czyli pokojowo. Świadom złego stanu gospodarki kraju nad Nilem, pragnął reform, lecz planowanych i odpowiednio systematycznie przeprowadzonych.

Jako żołnierz faraon uważał, że rdzeniem dobrego i silnego państwa jest armia, więc większą część czasu poświęcał właśnie jej. Dziwne jest jednak, że za podporę uważał pułki obcokrajowców – Greków i Libijczyków. Całe życie w pałacu podporządkował swej pasji, każąc na przykład gotować proste jedzenie w małych ilościach, zamiast wytwornego dworskiego jadłospisu, kosztującego państwo wiele pieniędzy. Nie doceniał siły rozumu i nauki, wręcz bagatelizował ich znaczenie. Jak wiadomo z treści książki zemściło się to na młodym władcy, pozbawiając wpływów i poparcia społeczeństwa.
Herhor był człowiekiem bardzo dobrze wykształconym i widzącym wielkie korzyści w rozwijaniu nauki i powiększaniu swojej wiedzy. Jako kapłan mógł wykorzystywać ją do kierowania ciemnym motłochem, jakim w tym okresie był lud Egipski.

Jedną z piękniejszych cech charakteru Ramzesa XIII była jego niezwykła wrażliwość. Pierwszy raz ujawnia się już na manewrach w Pi-Baios, gdzie lituje się nad losem biednego chłopa, któremu wojska zasypały kanał budowany długie lata. Potem wielokrotnie staje w obronie ciemiężonego ludu, nie zawsze we właściwy i godny władcy sposób. Mimo to taka postawa jest godna pochwały i bardzo rzadka wśród społeczeństwa Egiptu.
Herhor, prawdopodobnie przez swój urząd najwyższego kapłana, był osobą wyniosłą, ale znał znaczenie ludu jako siły roboczej i nie bagatelizował jego znaczenia. Podobnie do planów Ramzesa XIII przeprowadził reformy dające ludziom jeden dzień wolny od pracy.

Bolesław Prus w swojej powieści „Faraon” ukazał na zasadzie kontrastu cechy charakterystyczne tych dwóch bohaterów. Ramzes jako młody, impulsywny i nieopanowany stanowił przeciwieństwo doświadczonego i bardzo rozważnego kapłana. Moim zdaniem Herhor to idealny materiał na władcę w przeciwieństwie do właściwego faraona. Stawiał on interes państwa ponad swoje korzyści (czasem szły one w parze), oraz interes narodu ponad interesem jednostki. Był osobą w pełni kompetentną, doświadczoną na dworze Ramzesa XII gdzie sprawował rządy zamiast faraona. Jego imponująca mądrość idąca w parze z opanowaniem i umiejętnością manipulacji dopełniają całości jego portretu idealnego faraona. Ramzes, z uwagi na wiek, nie posiadał takich cech a dodatkowo zbyt łatwo ulegał wpływom, kobietom i swojej dumie. Moim zdaniem zdecydowanie lepszym władcą w tak trudnym dla Egiptu okresie był ów najwyższy kapłan Amona, z powodu wyżej wymienionych cech.