Lech Wałęsa

padlock
Lech Wałęsa
Przejdź do nawigacji
Przejdź do wyszukiwania
Lech Wałęsa
Ilustracja
Lech Wałęsa (2019)
Data i miejsce urodzenia 29 września 1943
Popowo
Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej
Okres od 22 grudnia 1990
do 22 grudnia 1995
Pierwsza dama Danuta Wałęsa
Poprzednik Wojciech Jaruzelski (w kraju) Ryszard Kaczorowski (na uchodźstwie)
Następca Aleksander Kwaśniewski
Przewodniczący NSZZ „Solidarność”
Okres od 17 września 1980
do 23 lutego 1991
Przynależność polityczna NSZZ „Solidarność”
Następca Marian Krzaklewski
Faksymile
Odznaczenia
Nobel prize medal.svg Pokojowa Nagroda Nobla
Order Orła Białego Krzyż Wielki Orderu Odrodzenia Polski Komandoria Missio Reconciliationis Odznaka Honorowa za Zasługi dla Województwa Warmińsko-Mazurskiego Kombatancki Krzyż Pamiątkowy „Zwycięzcom” (ZKRPiBWP) Krzyż Wielki Orderu Francisco de Miranda (Wenezuela) Prezydencki Medal Wolności (Stany Zjednoczone) Philadelphia Liberty Medal Złoty Łańcuch Orderu Piusa IX Wielka Wstęga Orderu Leopolda (Belgia) Krzyż Wielki Orderu Łaźni (Wielka Brytania) Krzyż Wielki Orderu Narodowego Legii Honorowej (Francja) Order Zasługi Republiki Włoskiej I Klasy (1951-2001) Order Królewski Serafinów (Szwecja) Order Słonia (Dania) Krzyż Wielki Orderu Białej Róży Finlandii Krzyż Wielki Orderu Infanta Henryka (Portugalia) Wielki Łańcuch Orderu Wolności (Portugalia) Krzyż Wielki Orderu Węgierskiego Zasługi (cywilny) Order Państwa Republiki Turcji Krzyż Wielki Orderu Krzyża Południa (Brazylia) Krzyż Wielki Królewskiego Norweskiego Orderu Świętego Olafa Order Lwa Białego I Klasy (Czechy) Krzyż Wielki Orderu Krzysztofa Kolumba (Dominikana) Order Księcia Jarosława Mądrego II klasy Order Krzyża Ziemi Maryjnej I Klasy (Estonia) Gwiazda Tysiąclecia Litwy (Litwa) Order Skrzydła Świętego Michała (Portugalia) Krzyż Wielki Orderu Korony Rumunii Kawaler Krzyża Wielkiego Orderu Lwa Niderlandzkiego (Holandia) Krzyż Wielki Klasy Specjalnej Orderu Zasługi RFN Krzyż Wielki Orderu Zasługi (Chile) Medal Wschodniej Republiki Urugwaju
Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach

Lech Wałęsa i (ur. 29 września 1943 w Popowie) – polski polityk i działacz związkowy, dysydent. Przywódca i bohater opozycji demokratycznej w okresie PRL, współzałożyciel i pierwszy przewodniczący NSZZ „Solidarność”. Laureat Pokojowej Nagrody Nobla w 1983[1]. Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej w latach 1990–1995.

Podjąwszy w 1967 pracę jako elektryk w Stoczni Gdańskiej, został działaczem związkowym. W czasie wydarzeń grudnia 1970 wchodził w skład komitetu strajkowego stoczni. Za działalność związkową był niejednokrotnie represjonowany przez władze PRL – był poddawany inwigilacji, aresztowany, a w 1976 został zwolniony z pracy.

W sierpniu 1980 odegrał kluczową rolę w negocjacjach, które doprowadziły do zawarcia porozumień sierpniowych – przełomowej ugody między strajkującymi robotnikami i rządem. Był współzałożycielem ruchu związkowego „Solidarność”, a 17 września 1980 został wybrany na jego przewodniczącego. Po wprowadzeniu stanu wojennego w Polsce 13 grudnia 1981 i delegalizacji „Solidarności” został ponownie aresztowany, a następnie internowany. Władze PRL chciały skłonić go do współpracy i wykorzystać propagandowo w roli przewodniczącego kontrolowanej przez siebie, nowej „Solidarności”, jednak ten odmówił pertraktacji. Zwolniony z aresztu w listopadzie 1982, kontynuował działalność jako przywódca podziemnej „Solidarności” aż do końca lat 80.

W 1989 był jednym z kluczowych uczestników obrad Okrągłego Stołu, które doprowadziły do częściowo wolnych wyborów parlamentarnych w czerwcu 1989 i do wyłonienia rządu kierowanego przez „Solidarność”. Odegrał istotną rolę w transformacji ustrojowej Polski i jej przejściu od modelu tzw. bloku wschodniego do państwa liberalnego i wolnorynkowego, a także w zakończeniu zimnej wojny.

W wyborach w 1990 z powodzeniem kandydował na urząd Prezydenta RP, stając się pierwszym w historii prezydentem RP wybranym w wyborach powszechnych. Jego popularność osłabła, a rola w polskiej polityce istotnie zmniejszyła się po tym, jak z niewielką stratą przegrał wybory prezydenckie w 1995. Pozostał aktywny w sferze publicznej, zakładając w kolejnych latach Instytut Lecha Wałęsy, Chrześcijańską Demokrację III Rzeczypospolitej Polskiej i Forum Obywatelskie Chrześcijańska Demokracja.

Znany z dużej żywiołowości wystąpień, na przestrzeni lat wytworzył swój charakterystyczny wizerunek m.in. poprzez noszenie w klapie marynarki wizerunku Matki Boskiej Częstochowskiej, a także poprzez używanie specyficznych zwrotów językowych, które przeniknęły trwale do języka polskiego jako tzw. wałęsizmy. W 2013 Andrzej Wajda wyreżyserował poświęcony mu film biograficzny Wałęsa. Człowiek z nadziei. Po wyborach parlamentarnych w 2005 i w 2015 krytykował rządy Prawa i Sprawiedliwości, m.in. w obliczu kryzysu wokół Trybunału Konstytucyjnego w Polsce. Angażował się w szereg działań opozycji, w tym Komitetu Obrony Demokracji. Manifestował swoją niezgodę na działania będące w jego przekonaniu naruszaniem ładu konstytucyjnego.

Uznany za Człowieka Roku 1981 oraz za jednego ze 100 najważniejszych ludzi stulecia (1999) przez tygodnik „Time”. Za swoją działalność otrzymał szereg odznaczeń państwowych, m.in. Prezydencki Medal Wolności, Krzyż Wielki Orderu Łaźni oraz Krzyż Wielki Orderu Legii Honorowej. Otrzymał tytuły doctora honoris causa szeregu uczelni wyższych. Jego imieniem zostały nazwane ulice i place w różnych miejscach świata oraz port lotniczy w Gdańsku.

Od czasu przemian ustrojowych pojawiały się zarzuty, że Lech Wałęsa współpracował ze Służbą Bezpieczeństwa, organem policji politycznej w PRL. W 2017 ekspertyza sporządzona na potrzeby śledztwa prowadzonego przez Instytut Pamięci Narodowej wykazała na podstawie badania pisma ręcznego autentyczność dokumentów, w których Wałęsa miał zgodzić się współpracować z SB (pojawiły się także opinie to kwestionujące). Sam Wałęsa w szeregu wypowiedzi konsekwentnie zaprzeczał współpracy z SB. Kwestia współpracy Wałęsy ze służbami stała się przedmiotem sporu wśród historyków.