Sytuacja we Włoszech
Risogiomento – idea odrodzenia narodowego Włoch
Karbonariusze – incz. Węglarze, ruch dążący do wyzwolenia Italii spod monarchistycznych rządów, ważną role odgrywał Filip Buonarroti, w 1820 r. chcieli wyzwolić Sycylie z pod panowania francuskich Burbonów ale Święte Przymierze ich powstrzymało. W 1931 r. po nieudanym przewrocie w państwie kościelnym utworzyli na emigracji organizacje Młode Włochy z Giuseppe Mazzini na czele.
Sytuacja w państwach niemieckich
Hasła zjednoczenia kraju i zniesienia rządów absolutnych coraz bardziej popularne w Niemczech. Szczególnie aktywne środowiska związane z tym tematem były na uniwersytetach gdzie powstał ruch studencki burszów. 1817 r. Burszowie na zamku w Wartburgu zjazd na którym doszło do spisania patriotycznych i wolnościowych postulatów oraz doszło do zjednoczenia rozproszonych organizacji burszów. To wydarzenie doprowadziło do stanowczej reakcji władzy i konserwatystów – uniwersytety poddano kontroli a burszów i nieprawomyślnych profesorów usunięto z uczelni. W latach 1830-1831 w państwach niemieckich dochodziło do kolejnych wystąpień jednak wszystkie były pacyfikowane.
Powstanie Dekabrystów
Do najbardziej zacofanej rosyjskiej części Europy do kraju powracali oficerowie po wojnach napoleońskich. Przynosili oni z zachodu nowe idee. Coraz więcej środowisk było krytycznie nastawione do absolutyzmu carskiego. 1821 r. powstanie 2 konspiracyjnych organizacji spiskowych – związku północnego i południowego, których celem było obalenie cara i wprowadzenie republiki. Gdy w 1825 r. car Aleksander I zmarł i miało dojść do koronacji Mikołaja I rozpoczęło się powstanie dekabrystów (grudzień – diekabr), rozpoczęło się ono w stolicy – Petersburgu . Powstanie zakończyło się klęską przez brak zdecydowania w kulminacyjnym momencie atakujących.
Sytuacja w Królestwie Polskim
Początkowo Polacy mieli największą swobodę w porównaniu do innych części imperium rosyjskiego. Car jednak coraz bardziej ograniczał swobody Polaków co doprowadziło do umacniania się opozycji. Oprócz istniejącej nie wiele znaczącej legalnej opozycji funkcjonowało wiele organizacji spiskowych, które były tropione przez carską tajną policję. 1830 r. wojska polskie pod przywództwem Piotra Wysockiego rozpoczęli nieudane powstanie listopadowe.
Wyzwolenie Grecji
Mimo klęsk w pierwszej połowie XIX w. imperium osmańskie nadal zajmowało Grecję. 1821 r. wybuchło powstanie Greków, które zostało brutalnie stłumione przez wojska sułtana. Masakra dotknęła również cywilów co doprowadziło do powstania w Europie ruchów poparcia Greków tak zwanych filhellenistycznym. Do walki z Turcją włączyły się najpierw Rosja (chcieli cieśniny prowadzące do Morza Śródziemnego) a później Brytania i Francja (by zredukować zasługi wobec Rosji). 1827 r. połączone floty sojuszników Greków rozgromiły siły sułtammapod Navarino. 1829 r. traktat pokojowy – autonomię uzyskała Mołdawia, Włoszczyzna i Serbia, a rok później w Londynie ogłoszono niepodległość Królestwa Grecji z synem władcy Bawarii na czele.
Rewolucja lipcowa (Francja)
W 1824 r. władzę we Francji odziedzicza po bracie Karol X z Burbonów. Razem z rojalistami chciał przywrócić rządy absolutne i uchronić się przed rewolucją. Walczył on razem z Świętym Przymierzem przeciwko powstańcom w Hiszpanii (walka z absolutyzmem). We Francji panował chaos, koleje powoływane przez króla rządy prowadziły do coraz bardziej restrykcyjnej polityki wobec społeczeństwa. Prześladowania zwolenników rewolucji i Napoleona. 1830 r. król ogranicza prawo wyborcze, rozwiązuje parlament, wprowadził cenzurę prasy co doprowadziło do napiętej sytuacji. 27 lipca tłumy wyszły na ulicę, doszło do walk na barykadach. Część wojska przeszła na stronę manifestantów. Powołano Gwardię Narodową . Święte Przymierze nie interweniowało mimo poparcia do walki Rosji. Wydarzenia te nazwano rewolucją lipcową. Karol X musiał abdykować i rozpoczęła się monarchia lipcowa trwająca do 1848 r.
Niepodległość Belgii
Kongres Wiedeński zadecydował, że katolicka Belgia i protestancka Holandia utworzą Królestwo Zjednoczonych Niderlandów. Zdominowani przez Holendrów Belgowie byli niezadowoleni. 1830 r. po wydarzeniach rewolucji lipcowej Belgowie podjęli walkę o niepodległość. Wilhelm I poprosił o pomoc w walce z Belgami Święte Przymierze ale nie pomogli mu bo nie widzieli w tym swojego interesu a Francja popierała Belgów. Anglia chciała zakończyć konflikt. 1831 r. uznanie nie podległości Belgii przez Europejskie mocarstwa (Holandia dopiero w 39 r.)
Ideologia – zbiór poglądów opisujących rzeczywistość i prezentujących wizję przyszłości.
Liberalizm
Byli to głównie ludzie wywodzący się z burżuazji – zamożnego mieszczaństwa które wzbogaciło się dzięki rewolucji przemysłowej. Fundamentem tej ideologii była filozofia oświecenia z jej wolnościowymi ideałami. Wolność miała dotyczyć życia gospodarczego i społecznego. Utylitaryzm – postępowanie jednostki jest moralne wtedy gdy kierując się własnym interesem nie narusza ogółu, pomnaża przyjemność, zmniejsza cierpienie na świecie. W latach 30 XIX w. doszło do podziału wśród liberałów na demokratów (chcieli republiki gdzie każdy ma równe prawa) i liberałów (monarchia konstytucyjna, o przyznaniu praw politycznych powinien decydować majątek i edukacja)
Przedstawiciele: Adam Smith, John Stuart Mill
Konserwatyzm
Konserwatyści byli przeciwni zmianom rewolucyjnym, godzili się z nieuchronnością zmian ewolucyjnych. W śród nich byli Reakcjoniści – odrzucenie wszelkich zmian. Wywodzili się ze dawną szlachtą która chciała zachować system wiedeński. Sojusz tronu i ołtarzu – trzeba szukać sojuszników w kościele w walce ze zmianami.
Przedstawiciel: Edmund Burke – autor pracy „Uwagi nad rewolucją we Francji”
Socjalizm
Chcieli oni równości, sprawiedliwości społecznej, poprawy warunków życia robotników oraz upowszechnienia oświaty. Krytykowali kapitalizm oraz wspólnoty produkcyjne. Chcieli by państwo socjalne, sprawujące opiekę nad robotnikami, a władza miała być w rękach uczonych i filozofów.
Przedstawiciele: Robert Owen, Charles Fourier
Komunizm
Dążyli oni do rewolucji robotniczej i powstania bezklasowego społeczeństwa komunistycznego. Chcieli likwidacji kapitalizmu, prywatnej własności. Popierali nacjonalizację fabryk, ziemi i banków. Władza miała być w rękach klasy robotniczej, wszyscy równi wobec prawa.
Przedstawiciele: Karol Marks.
Geneza Wiosny Ludów
Wzmaganie się nastrojów rewolucyjnych w Europie. Ludzie chcieli praw obywatelskich, chłopi dążyli do zniesienia pańszczyzny a robotnicy chcieli poprawy warunków życia. Niemcy i Włosi dążyli do zjednoczenia własnych państw a Polacy i Węgrzy domagali się niepodległości. Niezadowolenie pogłębiła fala nieurodzaj (1845-1847) – zaraza zniszczyła uprawy ziemniaków co spowodowało głód i wzrost cen jedzenia. Na początku 1848 r. niepokoje objęły całą Europę – Wiosna Ludów, rewolucja powszechna.
Od rewolucji lutowej do cesarstwa we Francji
Dzięki rewolucji i lipcowej władzę we Francji objął Ludwik Filip, który nie sprostał pokładanym w nim nadziei. Polepszył on interesy tylko wąskiej elity finansowej. Bezrobocie i skandale finansowe z udziałem rządzących powodowały niezadowolenie Francuzów. W 1847 r. pierwsze bankiety podczas których krytykowano króla i domagano się zmian. 1848 r. rząd zakazuje bankietów. 22 lutego wybucha protest na ulicach Paryża, wzniesiono barykady. Król abdykował i opuścił kraj a we Francji ustanowiono II Republikę. Wprowadzono powszechne prawo wyborcze, zniesiono cenzurę, warsztaty narodowe – prace społeczne nie przynoszące państwu zysków. Doszło do silnych napięć między robotnikami którzy chcieli większego wynagrodzenia a rządem który uważał płacenie im za nieużyteczne. Rząd zlikwidował warsztaty narodowe i przygotował się do walki z urażonymi robotnikami. Powstanie wybuchło w 1848 r. i zostało krwawo stłumione. W listopadzie uchwalono nową konstytucję – najważniejsze organy władzy były wybierane w wyborach powszechnych , prezydent i parlament. W 1848 r. prezydentem został bratanek Napoleona Ludwik Napoleon Bonaparte, który przywrócił cesarstwo.
Rewolucja w Austrii
13 marca 1848 r. doszło do Wiosny Ludów w Austrii. W powstaniu dominowali studenci chcący reform i usunięcia ze stanowiska konserwatysty Klemensa Metternicha. Kanclerz został odwołany, cesarz zgodził się na realizacje postulatów powstańców. Ogłoszenie konstytucji – wolność prasy, zgromadzeń, trójpodział władzy. Nie zgodził się na powszechne prawo wyborcze co oburzyło liberałów. W lipcu parlament uwłaszczył chłopów w zamian za odszkodowanie dla panów. W październiku gdy władza zdecydowała się walczyć z powstaniem węgierskim na ulicach Wiednia znowu pojawiły się barykady – rewolucja się nie udała. Gdy Ferdynand I abdykował władzę przejął Franciszek Józef I który chciał rządów absolutnych.
Powstanie węgierskie
Rewolucja marcowa dała sygnał Węgrom do wystąpień przeciwko monarchii habsburskiej. Rozszerzenia praw domagali się Polacy, Czesi, Chorwaci i Węgrzy. Nie można było zaspokoić wszystkich bo prośby kłóciły się ze sobą. W marcu 1848 r. parlament węgierski uchwalił konstytucję, podpisał ją cesarz Austrii. Chorwaci też tego chcieli tego wsparcia które otrzymali. Niezadowoleni Węgrzy przez wrogie im działanie rozpoczęli walkę o niepodległość. We wrześniu powstał Komitet Obrony Narodowej z Lajosem Kossuthem na czele. Węgrzy przez rok walczyli wspierani przez ochotników z całej Europy w tym Polaków (Józef Bem). Wiosna 1849 r. zdobycie Budy, stolicy Węgier, cesarz likwiduje odrębność Węgier, którzy w odpowiedzi ogłosili detronizacje Habsburgów i proklamowali niepodległość. Wojna trwała, Austria poprosiła o pomoc Rosję, która jej udzieliła. W październiku upadły ostatnie węgierskie punkty oporu. Powstańców spotkały represje.
Wojna ludów w Prusach i państwach niemieckich.
W marcu 1848 r. doszło do buntu w Berlinie. Król Fryderyk Wilhelm IV obiecał poddanym zwołanie parlamentu, zniesienie cenzury, konstytucje, uwięzienie więźniów politycznych. W maju 1846 r. w Zgromadzeniu Narodowym po raz pierwszy wzięli udział posłowie chłopów. Jesienią 1848 r. gdy aktywność rewolucjonistów spadła król zaczął wycofywać się z ustępstw, a w listopadzie otoczył Berlin wojskiem, rozwiązał parlament, ale dotrzymał obietnicę i nadał Prusom konstytucję. W 1848 i 1849 doszło do walk również w Saksonii, Bawarii i Badenii, Prusy stłumiły wszystkie opory. W okresie wojny Ludów próba zjednoczenia Niemiec. Zebranie we Frankfurcie ogłosiło konstytucję w której Niemcy miały być państwem federacyjnym z cesarzem Prus na czele uzależnionym od Niemców. Król odmówił, program zjednoczeniowy upadł.
Wiosna Ludów we Włoszech
Głównym celem było wyzwolenie północnych ziem z austriackiej okupacji i zjednoczenie Włoch. W marcu 1848 r. w Mediolanie i Wenecji wybuchły antyaustriackie powstanie wspierane przez króla Sardynii i innych władców włoskich. Rewolucja się nie udała, Austria wygrała. W 1849 r. ogarnęła Państwo Kościelne, papież musiał je opuścić a powstańcy ogłosili zdobyte ziemie Republiką Rzymską. W krótszym niż pół roku czasie papież powrócił wraz z wojskami Francji i odbił Państwo kościelne.