"Lud i ludowość w oczach romantyków"

Wątek ludowości i sposób przestawienia jego jest bardzo istotny dla poezji romantycznej. W wielu utworach pisarze pokazują te motywy zaczerpnięte z tradycji, obrzędów czy zwyczajów. Ludowość jest rodzajem estetyki, ale też konkretnego światopoglądu, który możemy zobaczyć w literaturze romantycznej.

W balladzie "Romantyczność" A. Mickiewicza mamy przedstawioną postać Karusi. Młoda dziewczyna ogląda ciało swojego zmarłego kochanka, lecz nikt poza nią go nie dostrzega. Społeczeństwo wierzy panience, ale jeden strzec uważa, że Karusia majaczy i ma problemy psychiczne. Pomimo wsparcia narratora, starszy pan nadal sądzi, że dziewczyna nic nie może widzieć, ponieważ duchy nie istnieją. Lud stwierdza, iż emocje i uczucia dziewczyny są ważniejsze od empirycznych dowodów. Autor ballady chce przekazać nam, że powinniśmy równie mocno "spoglądać" zmysłami, jak i "sercem i uczuciami". Według poetów romantycznych świat możemy dostrzegać na dwa różne sposoby. Tak jak go widzimy poprzez dary, czyli wzrok, smak, węch, dotyk czy słuch, ale również, tak jak czujemy, czyli emocjami i doświadczeniami. Tylko gdy połączymy te dwa narzędzia, będziemy mogli zobaczyć świat w całej okazałości.
Kolejnym utworem, w którym możemy dostrzec motyw ludowości jest "Pan Tadeusz" autorstwa A. Mickiewicza. Gdy obserwujemy codzienne życie na dworze Sopliców, jesteśmy w stanie dostrzec jak wiele tradycji i obyczajów jest w ich życiu codziennym. Mickiewicz przedstawił naród jako gloryfikujący i sławiący to, co pochodzi od ich ojców. Wszystko w u Sopliców przesiąknięte jest polskością. Choćby krótka chwila u nich pozwalała poczuć się jak w wolnym kraju, w wolnej Polsce. Na ścianach widniały obrazy i portrety wielkich polskich patriotów, którzy kiedyś przelewali krew za swój ukochany kraj. Najważniejsze miejsce jednak zajmuje zegar, wielki i dostojny, do którego podszedłszy Tadeusz "...z dziecinną radością pociągnął za sznurek, by stary Dąbrowskiego posłyszeć mazurek." Autor przedstawia również inne obyczaje na przykład grzybobranie, śpiewanie patriotycznych pieśni oraz pojedynkowanie się. Mickiewicz zwrócił również uwagę na staropolską gościnność, która ma ślady do dnia dzisiejszego.

Ostatnim utworem "Świtezianka" również autorstwa A. Mickiewicza, która opowiada historię dwojga zakochanych. O ich pochodzeniu nie wiemy zbyt wiele. Młodzieniec, będący strzelcem w tamtejszym borze, obiecywał dziewczynie miłość i wierność. Chciał ją poślubić i być z nią już na zawsze.Jako dowód swojej wierności złożył przysięgi, których złamanie groziło wiecznym potępieniem. Niestety wkrótce chłopiec został wystawiony na ciężką próbę. Kuszony przez wodną nimfę, zapomniał o swej ukochanej i złamał dane jej słowo. Spotkała go za to kara-wody jeziora pochłonęły ciało jego oraz młodej dziewczyny. W utworze tym ukazany jest świat, w którym istnieją pewne normy i zasady. Główną myśl stanowi wiara w nieuchronność kary, która należy się wszystkim za złamanie danego słowa. Takie uporządkowanie świata wartości może dawać poczucie sprawiedliwości, która w dobie romantyzmu była bardzo ceniona przez moralność ludową. Ważną rolę odgrywa przyroda, która stanowi tło prezentowanych wydarzeń. Ma ona cechy fantastyczne, a jej zadaniem jest odzwierciedlenie uczuć, ukazanie przeżyć wewnętrznych bohaterów, a także stworzenie charakterystycznego dla romantyzmu, tajemniczego nastroju.

Podsumowując w romantyzmie rodzi się nowoczesna koncepcja narodu, jako wyobrażonej wspólnoty, o której istnieniu nie decydują granice państwa, ale tak zwany duch narodu. Korzeni owej duchowości romantycy poszukują w pierwotnych obyczajach i wierzeniach przechowywanych przez lud. Romantyzm poszukuje wszystkiego, co przekracza sztywne ramy kanonu, nie jest kulturą centrum, ale marginesu i prowincji. Chodzi tu o koncentrację na tak zwanym kolorycie lokalnym. Wieś z tajemniczą naturą i zabobonnymi wierzeniami doskonale wpisuje się w takie postrzeganie świata.