Tragizm bohaterów w romantyzmie

W pierwszych dziesięcioleciach XIX w. zaczął się istotny okres w dziejach literatury światowej, zwany romantyzmem, trwający do lat 50 tamtego wieku. Epoka romantyzmu wzbudza liczne kontrowersje. Zmusza do zadawania pytań, o koncepcję człowieka i jego psychologię. Wątpliwości, nie budzi tylko przełomowość ówczesnych dzieł i ich działanie na kulturę. Wtedy to Europa weszła w epokę rządów mieszczan, feudalizm ustąpił przed kapitałem, Nie zniknęły jednak: społeczna niesprawiedliwość, bieda, głód i niezadowolenie z życia.To ostanie dotyczyło młodych ludzi, nie zadowolonych z otaczającego ich świata, w którym nie ma samodzielności, równości i nadziei na lepsze jutro. To spowodowało gwałtowny wybuch nowej uczuciowości, przejawiającej się w literaturze. Motywy tej epoki to m.in miłość, nastrój, milczenie, bunt, cierpienie, metafizyka, oraz niebezpieczna gra emocjonalna, toczona na granicy jawy i snu.

Edgar Allan Poe, amerykański poeta, prozaik i krytyk, zasłynął jako autor opowiadań,
w których próbował zgłębić tajemnicę śmierci i zła. W swoim opowiadaniu „Portret owalny” buduje nastrój grozy, opowiada historię młodej dziewczyny, która oddała duszę z miłości, ponieważ artysta – malarz, tworząc jej portret przekładał jej energię życiową na płótno, tym samym wysysając ja z partnerki. Zapewne pragnął mieć ją na własność, jak rzecz, (podświadomie) umieszczając jej duszę w przedmiocie.

W centrum uwagi romantyków europejskich znalazła się jednostka zbuntowana przeciwko panującemu porządkowi, idealista wyznający jedność ducha i materii. Szczególne miejsce w hierarchii społecznej przypadło artyście i jego geniuszowi, prowadzącemu dialog z Bogiem. Nowe odczuwanie świata najpełniej się wyraziło w nastrojowych balladach, takich jak „Król olch”, w którym samotny ojciec wiezie chorego syna przez las, niestety dziecko jest w złym stanie i majaczy, że widzi króla elfów który zaprasza go do swego królestwa. Jeśli chłopiec nie dął by się skusić, prawdopodobnie by nie umarł. Historia kończy się tragicznie bo chłopiec umiera, a w domyśle udaje się na dwór do króla. Utwór ma na celu poruszyć, oraz dać do zrozumienia, że materia nie jest jedynym co istnieje. Podobnie w twórczości Georga Byrona. Twórcy powieści poetyckich, m.in. Giaura. Skłóconego ze światem samotnika, którego przeszłość skrywała mroczna tajemnica. Zakochał się w będącej w haremie Hassana – Turka pięknej Gruzince. On sam – Wenecjanin, obcy w tych ziemiach (Giaur – obcy) zapragnął ją zdobyć, co skończyło się dla niej tragicznie. Zbrodnia oraz cierpienie z przyczyny zemsty na Hassanie piętnowały go całe życie. Przedstawiał typ charaktrteru żądnego przygód buntownika. Pociechy nie dawała mu wiara, ani ucieczka od ludzi, mimo wszystko nie mógł zaznać spokoju, to bohater bajroniczny.

Z Giaurem konkurował bohater ogarnięty chorobą duszy – Werter Goethego. Cierpiał z nieodwzajemnionej miłości doprowadzając się do szaleństwa. Był samotnym indywidualistą. Marzył o miłości idealniej, czym doprowadzał się do cierpienia. Bo gdy Lotta jednak zwróciłaby na niego uwagę, on z pewnością by ją zignowrował. Ponieważ sam doprowadzał się do cierpienia. Nie zmienił rzeczyxwistości, nie umiał w niej żyć. To wszystko przyczyna Weltschmertzu. Nie może się odnaleźć w służbie społecznej. I to uczucie do Lotty, jest przyczyną tragedii. Ukochana woli Alberta – swojego narzeczonego, co jest logiczne, bo przelotny romans, mógłby się łączyć z jej upadkiem moralnym. Werter szuka zapomnienia, co mu się nie udaje więc się zabija.

Trzeba zauważyć, że każda z tych historii skończyła się tragicznie. Nieważne, czy mówimy o marzycielskim i przewrażliwionym młodym Werterze, czy żądnym przygód Giaurze. Pierwszy – zginął śmiercią samobójczą, drugi – uznał że dalsze życie nie ma sensu i wstąpił do klasztoru, a klasztor to symbol śmierci. Nie wspominając już o kobiecie z „Owalnego portretu” która umarła na własne życzenie i stopniowo, z miłości do ukochanego, dając mu malarskie pole do popisu.
Konflikt wewnętrzny – zawarty w każdym bohaterze romantycznym, jest nierozwiązywalny, każdy zmierzony z siłą miłości ginie. Może to i lepiej, że chłopiec z „Króla olch” zginął w tak młodym wieku, bo nie musiał przeżywać tego potem.