Renesans

Termin renesans co znaczy odrodzenie zaczął się we Włoszech od XIV do XVI wieku.

Odrodzenie to przede wszystkim epoka wielkich indywidualności. Każdy, kto czuł w sobie przypływ talentu, rozwijał go wszechstronnie. Człowiek nie był zorientowany na jedną dyscyplinę, bardzo często pełnił wiele funkcji: zawodowych, społecznych, politycznych, artystycznych. Najlepszym przykładem mogą być Leonardo da Vinci i Michał Anioł, którzy interesowali się nauką, techniką, rozmaitymi dziedzinami sztuki i filozofią. Renesans zrodził wielu geniuszy, których osiągnięcia do dziś wzbudzają szacunek i podziw, gdyż znajdują praktyczne zastosowania.

XV i XVI wiek to czas wielkich odkryć geograficznych i podróży naukowych. Renesans to również okres odrodzenia nauki i sztuki. Pojawił się druk, który zrewolucjonizował całą epokę, myślenie o świecie oraz przekaz informacji. Książki, które dotąd były prawie niedostępne i nieosiągalne ze względu na ich cenę, stały się dobrem powszechnym. Wydarzenie to wpłynęło na szybkość przekazu idei i myśli. Renesans jest czasem, w którym korzystano z dorobku antycznego, w którym się do niego odwoływano i stawiano go za wzór. Średniowiecze nie otaczało starożytnych zabytków szczególną czcią, a myśl antyczna była jedynie zbiorem mądrych zdań. Renesans pozostał epoką, w której dominowała jeszcze łacina. Był to uniwersalny język, którym posługiwała się wykształcona Europa. Renesansowa łacina była jednak bardziej przejrzysta od średniowiecznej, odzyskała swój starożytny blask i piękno. Wielu pisarzy było już wówczas twórcami dwujęzycznymi – rozwijały się tym samym literatury i języki narodowe.

W Odrodzeniu zaczęły wzrastać potrzeby na zamorskie surowce, służące do celów produkcyjnych, a wraz z nim – rosła ciekawość świata, wciąż poszerzającego granice. Wyprawy odkrywcze miały ogromne znaczenie dla renesansowego świata. Po odkryciu Ameryki przez Kolumba oraz znalezieniu nowej drogi morskiej do Indii przez Vasco da Gamę powstała nowa sieć szlaków handlowych. Centrum gospodarcze Europy z basenu Morza Śródziemnego zaczęło dzięki temu przesuwać się na zachód, w stronę Atlantyku. Zdobycze z podbijanych zamorskich terenów pogłębiały przepaść pomiędzy klasami panującymi, które bogaciły się jeszcze bardziej, a chłopami i biedotą mieszczańską, które popadały w jeszcze większą nędzę.

Sztuka renesansu jest bardzo różnorodna i złożona Można w niej jednak wskazać pewne elementy wspólne i typowe. Do najważniejszych nowości, jakie wprowadził renesans, należy bezsprzecznie powrót do osiągnięć antycznej sztuki Greków i Rzymian. Wpływy te dotyczyły głównie architektury . Budowle wznoszono według idealnych, matematycznych proporcji, które miały wskazywać na harmonię całej budowli. Tym samym budynki wznoszone w dobie renesansu są proste, harmonijne, przejrzyste kompozycyjnie. Drugą nowością było wprowadzenie perspektywy, która pozwoliła na utrwalenie trójwymiarowej przestrzeni, nadając dziełom głębię. Było to odkrycie bardzo rewolucyjne. Zmieniła się również społeczna pozycja twórcy – artysty, który z rzemieślnika stał się samodzielnym kreatorem sztuki, prawdziwym artystą. Od tego okresu sztuka zaczyna być postrzegana indywidualnie, przez pryzmat jej twórcy.

Natchnieniem dla wielu dzieł była natura, którą starano się uważnie obserwować i analizować. Antyczna twórczość stanowiła kanon – obowiązujący powszechnie wzór piękna, proporcji, kompozycji, gatunku czy formy. Sztuka Odrodzenia jest przede wszystkim radosna, swobodna; czerpie z żywych źródeł Antyku i życia współczesnego. Wyraża dążenia i tęsknoty ludzi, bo oni stali się teraz najważniejsi.

Jedni z najważniejszych ludzi okresu renesansu to:
Bartłomiej Diaz - 1450 - 1500 r. (Żeglarz opłynął Afrykę)
Krzysztof Kolumb - 1451 - 1506 r. (Odkrył Amerykę)
Leonardo da Vinci - 1452 - 1519 r. (Włoski malarz,architekt i wynalazca)
Vasco da Gama - 1460 - 1469 r. (Odkrywca drogi do Indii)
Mikołaj Kopernik - 1473 - 1543 r. (Polski astronom i matematyk.)
Michał Anioł - 1475 - 1564 r. (Malarz – rzeżbiarz)
Ferdynand Magellan - 1480 – 1521 r. (Opłynął ziemie do o koła)
Rafael Santi - 1483 – 1520 r. (Malarz – architekt )
Marcin Luter - 1483 - 1546r. (Protestant }
Franciszek Rabelais - 1494 – 1553 r. (Francuski pisarz)
Mikołaj Sęp – Szarzyński - 1550 - 1581 r. (Polski poeta)
Andrzej Frycz Modrzejewski - 1503 – 1572 r. (pisarz polityczny)
Mikołaj Rej - 1505 – 1569 r. (Polski poeta)
Stanisław Orzechowski - 1513 – 1566 r. (historyk)
Jan Kochanowski - 1530 – 1584 r. (Polski poeta)
ks.Piotr Skarga - 1536 – 1612 r (pisarz – teolog)
Szymon Szymonowic - 1558 - 1629 r (Polski poeta)

Wszyscy wyżej wymienieni przedstawiciele okresu renesansu w różnym stopniu wpłynęli na kulturę, architekturę i wynalazki. Ale prawa i obowiązki dla obywateli Rzeczypospolitej przedstawił jako pierwszy Andrzej Frycz Modrzejewski, on już w 1551 r. napisał traktat który składał się z pięciu ksiąg .
W pierwszej księdze Modrzewski uważał, że państwo powinno sprawować kontrolę nad przestrzeganiem zasad moralnych, co zagwarantuje mu pomyślność i stabilność. Występował przeciw przywilejom rodowym wynikającym z pochodzenia szlacheckiego - szczególnie przy obsadzaniu wysokich stanowisk państwowych. Twierdził, że decydującym argumentem powinna tu być przydatność samej osoby do zajmowania danego stanowiska, jej mądrość, wiedza i uczciwość.

Następnym tematem jego księgi był sprzeciw nierówności prawa karnego. Żądał zrównania wszystkich obywateli wobec prawa (tzn. jednakowej kary za to samo przestępstwo dla każdego stanu). Zrealizowanie tego postulatu wydał mu się podstawą wszelkich dalszych reform.

W ostatniej W ostatniej księdze Modrzewski domaga się podniesienia poziomu nauczania, zakładania nowych szkół i poprawienia sytuacji finansowej nauczycieli. Obserwując rozrzutność dostojników kościelnych, chce aby i duchowieństwo brało czynny udział w finansowaniu szkół.

Dzięki dziełu "O poprawie Rzeczypospolitej" Modrzewski stał się jednym z najsławniejszych pisarzy politycznych XVI wieku w Europie. I w Polsce cieszył się wielkim uznaniem wśród polityków obozu królewskiego, ale równocześnie był gwałtownie atakowany przez przeciwników z obozu magnackiego .Zawarte w traktacie postulaty, (opieranie się sądów na uczciwości i sprawiedliwości; • obronie chłopów przed uciskiem pańszczyźnianym; • równości wszystkich obywateli wobec prawa; • stworzenie silnej armii zdolnej skutecznie bronić państwa; • podniesieniem poziomu oświaty, były próbą wskazania właściwego kierunku postępowania dla sprawujących władzę i dopiero dwa wieki później (oświecenie) dostrzeżono nowatorstwo myśli Andrzeja Frycza Modrzewskiego. A spełnieniem jego wizji jest współczesna Polska i cała Europa.