Wzorce osobowe średniowiecza

Każda epoka tworzy własne wzory postaw. W średniowieczu były one obliczem panujących stosunków politycznych i społecznych, kultury i obyczajów. Kultura miała charakter uniwersalny, ponadczasowy. Jednym z wzorców jest rycerz zawsze broniący słusznej sprawy, w imię której gotów jest ponieść śmierć.

„Pieśń o Rolandzie”- to rycerski poemat epicki. Autor opiewa czyny rycerskie tzw. Chanson de geste- pieśń o czynach.
Tematem jest wyprawa Karola Wielkiego do Hiszpanii w 778r., podczas której, Roland został zaatakowany przez wojska Saracenów. Jego przyjaciel Oliwier radzi, aby zatrąbił w róg, dając znak królowi. Jednak on unosi się z honorem, sądzi że nie byłoby to godne rycerza i rzuca się na wroga. Po długiej walce, wielokrotnie raniony, dmie w róg i przyzywa króla. Przed śmiercią biegnie na wzgórze i pada pod rosnącą sosną. Pod siebie kładzie swój miecz i róg. Ku Hiszpanii obrócił twarz. „ Bóg zsyła mu swego Anioła Cherubina i świętego Michała opiekuna a z nim przyszedł święty Gabriel. Niosą duszę hrabiego do raju”. Roland czci Boga, walczy w imię wiary, jest silny, odważny, ambitny, honorowy.

Z ideałem rycerza związany jest wzorzec władcy.

Wzorzec władcy utrwalony został w kronice Galla Anonima.
Jest nim Bolesław Chrobry- ojciec dla swych poddanych, bardzo troszczył się o dobro państwa, sprawiedliwy, chętnie nagradzający i surowo karzący. Przepowiada, że po jego śmierci mogą spaść na naród różne nieszczęścia, ale w przyszłości wyjdzie z jego rodu władca potężny i prawy-Bolesław Krzywousty. Wzór wojownika, odważnego rycerza, patrioty miłującego kraj, gardzącego śmierć, umiejącego wzbudzić w sercach żołnierzy wolę walki.

Również bardzo popularny był wzorzec ascety. Człowiek, który dla Boga wyrzekł się radości i przyjemności z życia, lekceważący życie doczesne i dobra materialne.

„Legenda o św. Aleksym”- bogaty panicz w dniu ślubu opuszcza małżonkę. Tuła się, i rozdaje swój majątek biednym. Kiedy wraca po 16 latach, leży pod bramą swego domu. W końcu umiera i wszyscy dowiaduja się kim był ten żebrak. Przy zwłokach miały miejsce różne uzdrowienia.
Asceci wierzyli, że po śmierci czeka ich szczęście wieczne.