Nowe tendencje w filozofii europejskiej XX-lecia

Egzystencjalizm to tendencja, która proponuje inna definicję ludzkiego losu i istnienia. Jej twórcy – M. Heidegger, Jean Paul Sarte i Albert Camus uznali za pewnik egzystencję człowieka. To, że człowiek istnieje to fakt, lecz wolny i zawieszony w kosmosie przeżywa lęki egzystencjalne. Ciągłe poczucie zagrożenia, trwoga, samotność, sprawiają, że każdy człowiek żyje oddzielnie i nie poznaje drugiego człowieka.
Behawioryzm twórcy tej koncepcji twierdzili, że człowieka można poznać tylko poprzez obserwacje jego zachowania i postępowania, niejako z zewnątrz. Badanie wnętrza człowieka, duszy, odczuć – to działania nieskuteczne, gdyż nie można ich obiektywnie ocenić. W literaturze konsekwencją tego jest prezentacja bohatera od zewnątrz, ukazanie jego czynów, nie zaś jego psychiki i przeżyć.
Psychoanaliza inaczej Freudyzm. Freud odkrył, że psychika człowieka składa się z trzech warstw: Ego, Id i Superego. Ego to warstwa reprezentacyjna, kierowana myślami i zależna od wymogów społecznych. Id to zbiór popędów, które tkwią w człowieku, choć nie jest tego świadomy. To popęd seksualny, żywioł, który nie podlega rozumowi. Superego to także nieuświadomiona strefa zakodowanego w psychice człowieka wzorca norm i wymogów. Między Id a Superego, czyli między instynktem a ideałem tworzy się spięcie, które do wewnętrznych zderzeń. Myśl Freuda doprowadziła do ciekawych koncepcji w dziedzinie psychologii a także literatury. Oto dzieło literackie interpretowane z punktu widzenia Freuda niesie szereg informacji o psychice autora.