Romantyzm

Romantyzm był dominującym prądem w sztuce w latach 1820-60. Dzieła romantyzmu cechowała się nastrojowość, zainteresowanie przyrodą, dynamika kompozycji, bogactwo kolorytu i efektów świetlnych oraz silna ekspresja. Rozwiązanie wielu zakonów i kryzys papiestwa spowodowały prawie zupełne zniknięcie zapotrzebowania na obrazy religijne. Ich miejsca zajmują wielkie sceny świeckie, wyrażające nowe wartości polityczne i społeczne. Ulubioną tematykę stanowiły uczucia, kontemplacja natury, sceny batalistyczne, pejzaże. Sztuka miała wyrażać uczucia i być mocą natchnienia, wyobraźni, a nie reguł. Autorzy nie rezygnują nigdy z poszukiwania nieskazitelnej formy, zgodnie z ta zasadą malarze dążą do malarstwa doskonałego pod względem technicznym. Cechą różniącą od klasycyzmu jest odejście od wzorowania się na dziełach starożytnych greków i rzymian, na rzecz bezpośredniej inspiracji rodzimą kulturą. Nowościami w romantyzmie było pojawianie się na obrazach postaci fantastycznych, produktów wyobraźni i kultury ludowej (duchy, rusałki, panny wodne, wampiry).
Większość malarzy romantycznych studiowała w Rzymie - pragnęli wyzwolenia z ramion klasycyzmu, nie tracąc zainteresowania antykiem.
W Niemczech idee romantyzmu od XVIII w. w malarstwie najdobitniej uwidoczniły się w pracach tzw. nazareńczyków. Najwybitniejszym malarzem romantyzmu niemieckiego był C.D. Friedrich, twórca słynnych pejzaży przedstawiających kosmiczną wizję natury.
W Anglii prekursorami romantyzmu byli: J.H. Fssli, W. Blake, J. Constable i W. Turner, a w Hiszpanii zapowiadało go dojrzałe malarstwo F. Goi.
We Francji romantyzm zainaugurował nieco później T. Gricault swoją Tratwą Meduzy (1819), uważaną za manifest tego kierunku. Czołowym romantykiem francuskim był E. Delacroix eksponujący elementy ideowe dzięki dramatycznemu ukazywaniu historycznych i aktualnych wydarzeń - za przykład mogą tu posłużyć prace Masakra na Chios (1824) czy Wolność prowadząca lud na barykady (1830).
W Polsce elementy romantyczne zaznaczyły się w dziełach A. Orłowskiego, M. Płońskiego i J. Suchodolskiego. Romantyczne, przepojone głębokim patriotyzmem ujęcie problematyki walk narodowowyzwoleńczych reprezentowała twórczość malarska i graficzna A. Grottgera.
Do romantyzmu zaliczyć można również wczesne dokonania wielkiego polskiego portrecisty H. Rodakowskiego, natomiast najwybitniejszym przedstawicielem tej epoki w Polsce był P. Michałowski. Znaczenie romantyzmu dla dalszych dziejów sztuki polegało przede wszystkim na zwiększeniu swobody twórczej, bez czego niemożliwy byłby rozwój bliskiego już symbolizmu i impresjonizmu. Romantyzm w wielu przejawach dotrwał do schyłku XIX w., znacznie przekraczając umowną datę 1860.

PRZEDSTAWILCIELE:

Caspar David Friedrich
Był pejzażystą pojmujący naturę jako "wrogą towarzyszkę życia", stąd w jego obrazach częste przeczucie śmierci i nadmierna naturalizacja krajobrazu z wybrzeży Bałtyku, gór Harzu, brzegów Łaby. Reprezentował perfekcję formalną, świetny rysunek, dbałość o konstrukcję i upodobanie nokturnów.

Goya y Lucientes Francisco
Jego twórczość obrazuje istotę przełomu w tradycji sztuk przedstawiających u schyłku w. XVIII i na początku w. XIX. Hołdował kolejno formacjom stylowym począwszy od wczesnych prac w duchu rokoko przez realistyczne portrety i sceny zbiorowe, ilustrujące aktualne wydarzenia polityczne. Jednocześnie czerpał z fantastycznej kultury ludowej oraz satyrycznych przysłów i przypowieści.
Jego fantastyczne ryciny są dziełem rozumu i wyobraźni stojąc na granicy oświecenia i romantyzmu. Patriotyczne zabarwienie jego twórczości oraz pozostałe cechy romantyczne spowodowały, że artysta jakby zainaugurował sztukę europejską w. XIX.
Dzieła to m.in.: freski w katedrze w Saragossie , prace sztalugowe - Księżna Altamira z córką , Księżna Alba , Maja naga i Maja ubrana, Rozstrzelanie powstańców madryckich 3 V 1808, cykle graficzne - Kaprysy, Okrucieństwa wojny, Szaleństwa, Tauromaquia.

Theodore Gricault
Jeden z głównych reprezentantów romantyzmu, opierając się na dziełach klasycyzmu i tradycji barokowej stworzył indywidualny styl charakteryzujący się dynamiczną formą i bogatym kolorytem. Dążył do dramatyzowania akcji i potęgowania siły wyrazu. Tematyka obejmowała sceny batalistyczne, wyścigi konne, portrety i studia obłąkanych.
Jego najsłynniejszy obraz - Tratwa Meduzy - poprzez ukazanie tragedii rozbitków, stał się ogólną metaforą losów człowieka i sztandarowym płótnem romantyzmu francuskiego. Pozostałe prace: Oficer szaserów, Ranny kirasjer, Wyścigi wolnych koni w Rzymie, Derby w Epson.

Eugene Delacroix
Największy francuski malarz romantyczny. Jego obrazy były całkowitym zaprzeczeniem estetyki klasycyzmu i cechuje je wolności, silna emocjonalność, dramatyczny temat, dynamiczna kompozycja, użycie koloru jako środka kompozycji i narzędzia ekspresji, efektowna gra światła i barw oraz swobodna technika.
Podejmował tematy typowe dla romantycznej poezji: historia średniowiecza, Boska komedia Dantego, dramaty W. Szekspira. Malował portrety (szereg autoportretów F. Chopina i G. Sand )0. Po 1830 odszedł od traktowania malarstwa jako środka przekazu rewolucyjnych ideałów i kładł nacisk na piękno pojmowane jako dynamiczny układ barw na płaszczyźnie obrazu. 1832 brał udział w misji rządowej w Hiszpanii i krajach Maghrebu (Algieria, Maroko). Wykonał tam wiele szkiców i odtąd często podejmował egzotyczne motywy arabskie: walki arabskich wojowników i dzikich zwierząt czy haremu (Kobiety algierskie 1834, Szaleńcy z Tangeru 1838, Wesele żydowskie w Maroku 1841, Arab zaatakowany przez lwa 1849, Walka Giaura z paszą 1853, Polowanie na lwy kilka wersji np. 1858 i 1861), czym zapoczątkował modę na orientalizm. Jednocześnie nadal podejmował tematy historyczne (Bitwa pod Taillebourgiem 1837, Wkroczenie krzyżowców do Konstantynopola 1840). Malował martwe natury z kwiatami (Bukiet kwiatów w wazonie 1848).
W drugiej połowie życia wykonywał na zamówienia państwowe wielkie malowidła ścienne (malowidła salonu królewskiego w Pałacu Bourbonów i bibliotece, bibliotece w Pałacu Luksemburskim, kościele St. Sulpice, m.in. Walka Jakuba z aniołem - wszystkie w Paryżu). Były to wielofigurowe kompozycje alegoryczno-historyczne, w których nawiązywał do malarstwa renesansu i baroku. Ostatnim ważnym obrazem Delacroix była Medea zabijająca swoje dzieci (1862). Był wybitnym kolorystą. Był typem malarza-intelektualisty, w prowadzonych od dziennikach wnikliwie analizował sztukę epoki i własną, uważając się za prawdziwego klasyka.
Wywarł silny wpływ na malarzy XIX w., m.in. na impresjonistów.