Patriotyzm w utworach Jana Kochanowskiego.

Najwybitniejszym twórcą renesansu był Jan Kochanowski. Brał on czynny udział w życiu polityczny i społecznym. Kochał Polskę, troszczył się o losy narodu. Znalazło to odzwierciedlenie w jego utworach. Zwracał uwagę na wiele spraw związanych z walką w obronie ojczyzny. Krytykował też stosunki wewnętrzne. Rozbudzał w czytelnikach miłość do kraju ojczystego.
Wyrazem troski o losy Polski była „Pieśń o spustoszeniu Podola”. Poeta przedstawił w niej tragiczne skutki najazdu Tatarów na Podole. Wyraził oburzenie na szlachtę, która patrzyła na hańbę i poniżenie kraju ojczystego. Kochanowskiego bolał fakt, że ludzie żyjący w dostatku nie chcieli płacić podatków na obronę granic państwa. Nie potrafili także uchronić bezbronnych kobiet i dzieci. Hańba Polaków była tam większa, iż zostali pokonani przez państwo barbarzyńskie.
Poeta w utworze żądał gotowości do obrony kraju. Uważał, że trzeba zapłacić armii za walkę. Sądził także, iż należy wystawić do bitwy armię zaciężną. Dopiero w razie większego niebezpieczeństwa, szlachta miała wystąpić w ramach pospolitego ruszenia. Kochanowski pokazał, jak ważna jest obrona Polski przed najeźdźcami. Uważał, iż każdy Polak powinien brać w niej udział. Jest to jego obowiązek obywatelski. W „Pieśni o spustoszeniu Podola” uczył, jak powinien zachować się prawdziwy patriota.
Utwór ten miał być także przestrogą:
„Cieszy mię ten rym: „Polak mądr po szkodzie”;
Lecz jeśli prawda i z tego nas zbodzie,
Nową przypowieść Polak sobie kupi,
Ze i przed szkodą, i po szkodzie głupi.”
Poeta posłużył się ironią. Uważał, że ta forma będzie bardziej bolała odbiorców i zrozumieją oni zwoje błędy.
Jan Kochanowski także w innych pieśniach kształtował postawy patriotyczne i obywatelskie. Widzimy to w „Pieśni XII”. W utworze tym autor prezentował stanowisko renesansowe. Mówił, iż nie asceza i modlitwa, ale służenie ojczyźnie może zapewnić dostęp do nieba. Poeta twierdził, że nagrodą dla człowieka, który służył ojczyźnie, była sama możliwość służenia.
W „Pieśni XIX” Kochanowski mówił, że każdy powinien, według swoich możliwości, służyć dobru publicznemu. Podkreślał, iż człowiek nie może myśleć tylko o jedzeniu i piciu. Ludzie wykształceni powinni strzec dobrych obyczajów, zabiegać o ład i porządek w państwie. Ci, których Bóg obdarzył męstwem i siłą, mieli obowiązek podjęcia walki w obronie ojczyzny. Utwór ten był pouczeniem, pełnił funkcję przemówienia. Jan Kochanowski dbał o to, aby wykształcić w ludziach chęć służenia ojczyźnie. Mówił o powinnościach każdego obywatela. Tłumaczył istotę patriotyzmu.
Kochanowski jest także twórcą fraszek. W tych krótkich, wierszowanych utworach poruszał również ważne problemy. Fraszka pt.: „Na Sokalskie mogiły” to epitafium ku czci obrońców Sokala. Autor uważał, że śmierć w obronie ojczyzny była śmiercią honorową. Poeta chciał rozbudzić w czytelniku poczucie patriotyzmu. Uczył, iż śmierć w walce za Polskę była zaszczytem.
Najwybitniejszym utworem Jana Kochanowskiego jest „Odprawa posłów greckich” Autor zaczerpnął treść z mitologii i przedstawił jeden z epizodów wojny trojańskiej. Na dwór króla Priama przybyli posłowie z Grecji. Żądali oni oddania Heleny. Król był niezdecydowany i powierzył decyzję w tej sprawie radzie królewskiej. Podczas zebrania ścierały się dwa obozy: Aleksandra i Antenora.
Krytyka społeczeństwa, zawarta w tym utworze, odnosiła się również do czasów współczesnych autorowi. Kochanowski podkreślał, iż na ludziach, którzy są na czele państwa, spoczywa wielka odpowiedzialność. Muszą brać pod uwagę dobro ogółu, a nie myśleć o własnych interesach. Zarówno król Troi, jak i jego syn, nie byli godni władzy im powierzonej.
Prawym obywatelem był natomiast Antenor. Bronił swoich racji. Umaił przeciwstawić się przekupstwu. Nie chciał narazić kraju i społeczeństwa na niebezpieczeństwo wojny.
W utworze Kochanowski nie tylko skrytykował parlament polski. Oskarżył posłów o brak odpowiedzialności za sprawy państwa. Potępił też niezdecydowanie króla stojącego po stronie większości posłów. Wyraził obawę o przyszłe losy państwa. Bał się, iż wady szlachty doprowadzą do upadku ojczyzny. Ukazał to w słowach Ulissesa. Kochanowski wytknął wady polskiej szlachty. Wykreował również postać prawego obywatela, Antenora. Postępowanie tegoż bohatera miało być przykładem dla Polaków. Poeta chciał, aby polscy szlachcice stali się politykami podobnymi do Antenora. Aby mieli na względzie dobro Polski i całego społeczeństwa.
Jan Kochanowski był wybitnym twórcą epoki renesansu. W swoich utworach nie tylko pokazywał swoje uczucia do rodziny i pięknej, polskiej wsi. Zajmował się również sprawami ważnymi dla państwa. Kochał Polskę i był prawdziwym patriotą.