Kakaowiec (Theobroma cacao) - drzewo z rodziny zatwarowatych, pochodzące z Ameryki Południowej, obecnie uprawiane w obszarach przyrównikowych Afryki i Azji. Kwiaty i owoce kakaowca wyrastają bezpośrednio na pniu lub starszych gałęziach (kaulifloria i kaulikarpia).
Owoce zawierają wiele nasion zanurzonych w soczystym miąższu. Nasiona zawierają ponad 50% tłuszczu, ok. 20% białka i 10% skrobi oraz alkaloidy: teobrominę i kofeinę. Poddane fermentacji brunatnieją i w takiej postaci są surowcem do produkcji masła kakaowego, kakao w proszku i czekolady.
Stymulujący napój z nasion kakaowca używany był i wysoko ceniony przez mieszkańców Ameryki Środkowej już przed przybyciem Kolumba. Później zwyczaj ten został przeniesiony do Europy i na inne kontynenty. Najwięcej ziarna kakaowego produkują obecnie kraje afrykańskie z obszaru Zatoki Gwinejskiej.
UZYSKIWANE PRODUKTY
Masło kakaowe, tłuszcz kakaowy, mieszanina glicerydów kwasu palmitynowego, stearynowego (kwas stearynowy), oleinowego (kwas oleinowy) i in. Jasnożółta masa o temperaturze topnienia ok. 34C, otrzymywana z nasion kakaowych przez prasowanie na gorąco.
Stosowana do wyrobu czekolady, w przemyśle farmaceutycznym i kosmetycznym
Czekolada, wyrób cukierniczy produkowany ze zmielonych ziaren kakaowca (tzw. miazga kakaowa), tłuszczu kakaowego i cukru oraz różnego rodzaju dodatków, np. mleka, wanilii, orzechów, rodzynek, owoców, kawy, cynamonu, alkoholu. Zawiera zwykle powyżej 30% tłuszczów i 30-50% cukru, w wyniku czego odznacza się dużą wartością energetyczną i odżywczą (500-600 kcal na 100 g) - używana bywa nierzadko w warunkach ekstremalnych, wymagających wielkiego wysiłku (np. w trakcie wypraw wysokogórskich czy polarnych). Dawniej serwowana głównie jako napój, produkowana jest obecnie w wielu asortymentach, m.in. w postaci popularnych tabliczek czekolady twardej i nadziewanej oraz tzw. galanterii czekoladowej (figurki, pomadki, oblewane czekoladą cukierki i praliny, itp.). W wyrobach czekoladopodobnych tłuszcz kakaowy zastąpiony jest częściowo bądź całkowicie innym, odpowiednio zmodyfikowanym tłuszczem roślinnym.
Kakao, proszek uzyskiwany z wytłoków nasion kakaowca, zawierający obok białka, węglowodanów i tłuszczu alkaloidy o działaniu pobudzającym - teobrominę i kofeinę, mający szerokie zastosowanie w przemyśle spożywczym oraz w kuchni domowej, m.in. do produkcji czekolady i sporządzania napoju kakaowego.