Charakterystyka twórczości Ignacego Krasickiego.

Ignacy Krasicki (1735 - 1801 ) nazywany „księciem poetów polskich” to jeden z głównych przedstawicieli oświecenia. Jest nie tylko autorem polskiej encyklopedii powszechnej, ale także pierwszej polskiej powieści. Tworzył przede wszystkim bajki, poematy heroikomiczne i satyry. W swych utworach wciela się w rolę filozofa badającego zagadki ludzkiej natury, a także ukazuje otaczający go świat i postaci w krzywym zwierciadle. Podkreśla w nich wady polskiego społeczeństwa, wysnuwając pewne wnioski, będące ponadczasowymi pouczeniami. Interpretując dzieła Krasickiego, warto więc zadać sobie pytanie, do jakich postaw człowieka w szczególności odwołuje się poeta i co tym samym chce przekazać czytelnikom?
Jednym z najpopularniejszych utworów wybitnego pisarza jest pochodzące ze zbioru satyr (wydanego w 1779 roku) „Żona modna” , o świeżo upieczonym mężu opowiadającym o swej małżonce. Okazuje się, że małżeństwo z piękną, bogatą i mądrą kobietą z miasta może stać się męczące. Mężczyzna wydaje majątek, spełniając jej każdą zachciankę. Narzeka też na nowy sposób życia i zwyczaje wprowadzane przez żonę, która uparcie naśladuje modę francuską i wykorzystuje wszelkie wzorce kultury zachodniej. Ignacy Krasicki w wypowiedziach bohaterów krytykuje takie zachowanie, ponieważ w efekcie prowadzi ono do utraty polskich tradycji. Odnosi się przez to do portretów charakterystycznych dla XVII wieku : młodej przedstawicielki kosmopolitycznego odłamu oraj jej małżonka, tradycjonalisty, reprezentującego szlachtę sarmacką . Utwór jest świetnym obrazem obyczajowym, a jednocześnie kpiną zarówno z wychowania szlachcianek zapatrzonych w obce wzorce, jak i chciwości sarmaty, czego skutkiem było jego finansowe bankructwo. Poeta w tym dziele przeciwstawia się naiwności, materializmowi, rozrzutności i bezwiednemu przejmowaniu obcej kultury.
Do satyr krytykujących wady społeczeństwa należy także „ Świat zepsuty”. Już sam tytuł wskazuje na główny temat rozważań poety. W tych dwóch krótkich słowach ukazuje sytuację XVIII wiecznej Rzeczpospolitej, współczesnej jego życiu. Świat zepsuty zdaniem Ignacego Krasickiego , jaki przedstawił w tym utworze to świat obłudy, zakłamania i nienawiści, upadek obyczajów, tradycji, moralności, świat niesprawny, wadliwy, zdemoralizowany, świat bezprawia, niesprawiedliwości i rozpusty młodzieży, której brak poszanowania dla pracy i dorobku przodków. Krytyki doznali także ci, którzy dla pieniędzy i zysku zawierają małżeństwa, ograbiają kraj, wykazują zero patriotyzmu, kłócą się z przyjaciółmi, wstydzą rodziców i nienawidzą z braćmi.
„Do króla” to następna satyra autorstwa Ignacego Krasickiego. Jest przewrotnym panegirykiem, w którym podmiot liryczny krytykuje króla Rzeczpospolitej Stanisława Augusta Poniatowskiego. Na pozór to tylko piętnowanie młodego władcy, a w rzeczywistości jest zobrazowaniem cech ówczesnej szlachty. Szlachcic opisujący w swej mowie rządzącego, któremu właściwie nic nie można zarzucić, tak naprawdę przedstawia swą zazdrość, zawiść, głupotę, brak taktu i wyczucia smaku. Zarzuca mu brak doświadczenia, szlacheckie pochodzenie, mądrość i zbyt przyjacielskie nastawienie do poddanych. Tym samym wykazuje stereotypowe myślenie szlachty, bezwzględność oraz brak patriotyzmu. Ignacy Krasicki poprzez przesadną krytykę władcy nie tylko odkrywa wady polskiej szlachty, ale także chwali kompetencje i zdolności nowego króla.
Podsumowującą i nawiązującą do wcześniej wydanych satyr jest „Palinodia”, w której autor zawarł wszystkie poprzednio poruszane problemy. Jak sam tytuł wskazuje, jest utworem odwołującym wszystkie stawiane zarzuty i głoszone poglądy. Jednak tylko na pozór, gdyż w rzeczywistości to cynizm, którym Krasicki posługuje się, by jeszcze bardziej niż dotychczas pogłębić krytykę szlachty. Odnosi się do poszczególnych osób, m.in. samego Jana Kochanowskiego, któremu wytyka sprzedaż majątku rodziców w celu sfinansowania swej podróży. Poeta stosuje groteskę, przedstawiając kontrast pomiędzy światem mu współczesnym - XVIII Rzeczpospolitą a państwem przodków, kiedy to do najważniejszych wartości zaliczano honor i cnotę. Tym razem Ignacy Krasicki unika natrętnego pouczenia , zachęcając do własnej interpretacji i oceny. Wierzy, że przyszłe pokolenia czytające jego poezję, zrozumieją poglądy, których nieustraszenie broni.
Poza satyrami do utworów ukazujących wady polskiego społeczeństwa należą bajki, w których autor wcielił się w moralizatora wskazującego właściwe metody postępowania w życiu. Należy do nich między innymi „Przyjaciel”, krótka bajka epigramatyczna o Damonie zwracającym się z prośbą o radę do zaufanego Arysta o pomoc w zdobyciu wybranki swego serca. Aryst chcąc spełnić oczekiwania swego przyjaciela, zaangażował się w pomoc tak bardzo, że ostatecznie sam ożenił się z piękną Ireną. Autor tym samym chciał pouczyć, że w sprawach miłosnych nie ma miejsca na rady i pomoc najbliższych. W innym utworze tego gatunku pt. „Jagnię i wilk” porusza kwestię władzy silniejszego nad słabszym , a w „Ptaszkach w klatce” odnosi się do wolności kraju i jej poczucia ze względu na sytuację polityczną, w jakiej się dany obywatel urodził.
Ignacy Krasicki poprzez drwinę, śmiech i sarkazm, trafia do czytelników swej poezji nie tylko rozbawiając ich, ale także dając im wskazówki na lepsze życie. Naśmiewając się z wad ludzkich , podkreśla wartość patriotyzmu i konieczność zachowania polskich tradycji. Potępia pijaństwo, marnotrawstwo, przejmowanie wzorców innych kultur, chciwość, zakłamanie, nienawiść, próżność, leniwość i rozpustę młodzieży, wywyższanie się poszczególnych warstw społecznych oraz nieposzanowanie najbliższych . Zachęca do przyjęcia postawy ludzkiej niekierowanej materializmem , egoizmem czy chciwością, gdyż następstwa takiego zachowania bywają zgubne, a rozważania nad popełnionymi błędami niewiele potem mogą zdziałać. Poeta w swych utworach pragnął poruszyć serca i sumienia swych rodaków, aby ratowali ojczyznę przed katastrofą polityczną i gospodarczą.