Na wagę złota - ekologia

W 1868 roku sejm galicyjski we Lwowie ogłosił "Ustawę względem zakazu łapania, wytępienia i sprzedawania zwierząt alpejskich, właściwym Tatrom, świstaka i dzikich kóz", a w 1873 roku powstało w Krakowie Towarzystwo Tatrzańskie ( później pod nazwą Polskie Towarzystwo Tatrzańskie - PTT), w którego kręgach narodziła się idea powołania parku narodowego, chroniącego nasze najwyższe góry.
Za najstarszą z europejskich organizacji zajmujących się ochroną przyrody powszechnie uważa się Królewskie Towarzystwo Ochrony Ptaków (RSPB), powołane w Wielkiej Brytanii zaledwie dwa lata wcześniej niż PTT. Jak widać, w tej dziedzinie Polacy - mimo braku własnego państwa - nie pozostawali w tyle za najbardziej cywilizowanymi narodami Europy. W 192 roku w najcenniejszej Puszczy Białowieskiej utworzono rezerwat ścisły, przekształcony w 1932 roku w najstarszy park narodowy w naszym kraju. W tym samym mniej więcej czasie podobną ochroną objęto Pieniny, które rząd wykupił z rąk prywatnych za równowartość 169 kg złota, oraz Tatry. Istniejące obecnie 23 parki narodowe powstały w dzisiejszym kształcie prawnym dopiero po II wojnie światowej. Początkowo tworzono je głównie w górach oraz na dużych obszarach leśnych, nie doceniając znaczenia terenów bagiennych i podmokłych. Jeszcze w latach 70. usiłowano osuszyć bagna poleskie, aby umożliwić mechanizację sianokosów. Dopiero w 1990 roku powstał na tym terenie pierwszy w Polsce park narodowy chroniący torfowiska. Prace melioracyjne prowadzono też w dolinie Biebrzy, jednej z największych ostoi ptaków błotno-wodnych w Europie. Ten prawdziwy fenomen przyrody jest chroniony jako park narodowy, największy w naszym kraju, zaledwie od 10 lat. Niestety, powstanie następnych lub powiększenie obszaru istniejących parków jest blokowane przez różne grupy społeczne. Sprzeczność interesów najczęściej pojawia się w zakresie najbardziej dochodowej gałęzi gospodarki leśnej - pozyskiwania drewna w wyniku wyrębu. Mimo licznych apeli, pod którymi podpisały się największe autorytety, jak laureaci Nagrody Nobla - Czesław Miłosz i Wisława Szymborska, wciąż wycina się cenne drzewostany w tej części puszczy białowieskiej, która znajduje się poza granicami parku. Podobny był los lasów w Beskidzie Niskim - kiedy zaczęto tworzyć Magurski Park Narodowy, właściciele miejscowych gruntów na gwałt wycinali wspaniałe stare buki, świadomi, że wkrótce będzie to prawnie zabronione. Konieczność ograniczenia ruchu turystycznego to z kolei główna przyczyna niechęci właścicieli niezliczonych domków letniskowych i wielbicieli żeglarstwa do utworzenia parku narodowego na Mazurach.