Protest pisarki wobec nietolerancji – „Mendel Gdański”. Dziecko - nowy bohater literacki "Tadeusz"

1. Nowela- krótki utwór prozatorski o jednowątkowej fabule zakończony klarowną dramatyczną puentą.Klasyczna postać gatunku ukształtowała się we Włoszech w okresie renesansu. Okresu, w którym nowela przeżywa swój największy rozkwit jest XIX wiek. Wówczas powstała tzw. nowela właściwa. Nowele cechuje krótka rozpiętość czasowa fabuły, wyrazista akcja, brak dygresji i postaci II planowych.Ma charakterystyczny temat.

2. Plan wydarzeń:
*Opis postaci Mendla:
-historia głównego bohatera
-poglądy Mendla na wychowanie wnuka Jakuba
*Relacja z codziennych czynności dziadka i wnuka:
-wspólny posiłek
-nauka gimnazjalisty
-modlitwy szabatowe
*Powrót wystraszonego Jakuba ze szkoły.
*Dependent informuje Mendla o napaściach na Żydów.
*Wizyta i rozmowa z zegarmistrzem:
-potwierdzenie plotek o planowanych napaściach
-dyskusja na temat Mendla i jego „polskości”
*Student ostrzega przed atakami.
*Próby udzielenia ratunku przez sąsiadów, nagłe przybycie napastników.
*Student broni Żydów.
*Zmiana uczuć Mendla do Warszawy i jej mieszkańców.
Dziecko - nowy bohater literacki ("Tadeusz")
2. Styl – indywidualny wybór określony środków językowych oraz sposób ich wykorzystania w tekstach mówionych i pisanych:
-odmiana języka ogólnego wyróżniana ze względu na funkcje komunikacyjną np. styl naukowy.
Politykier – pot. (potocznie)
Matma- pot.
Admirować – przestarz. – podziwiać
Barysfera – ped. Jądro ziemi
Graba – środ. – ręk
3. Stylizacja – celowe wprowadzanie do wypowiedzi charakteryzującej się własnym stylem elementów obcego stylu.
4. Stylizacja środowiskowa- świadome wprowadzenie do tekstu elementów gwary środowiskowej
5. Cechy charakterystyczne wypowiedzi Mendla:
-długie, rozbudowane zdania
- umiejscowienie orzeczeń na końcu zdań składowych
-liczne wyliczenia
-powtórzenia
-powtarzający się wyraz „nu”
-charakterystyczne słownictwo
6. Elementy poruszane w nowelistyce pozytywistycznej:
- człowiek wsi („Janko Muzykant”)
- człowiek miasta („Mendel Gdański”)
- Żyd („Kamizelka”_
- polak patriota („Latarnik”)
- dziecko („Tadeusz”)
7. Często na bohatera pisarze pozytywistyczni wybierali dziecko – istotę bezbronną. Na dziecko jako jednostkę pełnoprawną zwrócili uwagę romantycy. Chcieli w nim widzieć jednostkę nieprzeciętną, która więcej wie i widzi niż dorosły („Orcio z Nie-Boskiej Komedii”). Pozytywiści zauważają inne dziecko, pokazują jak jest naprawdę. Dziecięca bezbronność i naiwność zostaje skonfrontowana z okrucieństwem i obojętnością świata. Dorosłemu czytelnikowi zostaje przedstawiona przerażająca sytuacja.
W „Tadeuszu” rodzice, pracownicy folwarku zmuszeni zostali do pozostawienia dziecka bez opieki. Nie ma w tej opowieści miejsca na komentarze, gorzkie wyrzuty. Tym, co ma uderzyć najsilniej jest prawda i tylko ona.