Dramat sanskrycki (staroindyjski).

-Najstarszy indyjski tekst o estetyce ( i jednocześnie o sztuce teatru) to Natjaśastra (Nauka o teatrze) – III w. po Chr. B. istotna teoria smaków (rasa) w przeżyciu estetycznym- dzieło sztuki w kontakcie z odbiorcą nabiera smaku.
- Struktura dramatu: złożona z 5 ogniw: 1)Ogniwo Czołowe 2)Poczołowe 3.)Łonowe 4.)Refleksji 5.)Doprowadzenia (pierwsze i ostatnie –najważniejsze).
Ad.1 przedstawienie wielości elementów, wśród których umiejscowione działanie będące treścią sztuki AD.2 na planie pierwszym –wysiłek –prowadzący do realizacji celu
Ad.3 na planie pierwszym – nadzieja- na realizację celu Ad.4 – na pl. I –obawa- a czasem też kryzys Ad.5 integracja rozproszonych elementów , spełnienie pragnienia.
Teatr realizuje ten mechanizm działania prezentując jednostkową historię.
Teoria uogólnienia-to co się dzieje na scenie w teatrze indyjskim, dzieje się jakby w czwartym wymiarze (bez powiązań z codzienną rzeczywistością), dzieje się w ogóle, co sprawia że prezentowane emocje widz może odbierać jako uniwersalne.
8 podstawowych uczuć u człowieka (wyodrębnione przez anonimowych psychologów indyjskich) –miłość, wesołość, smutek, gniew, odwaga, przerażenie, wstręt i zachwyt (nastrojów też wyodrębniono 8).
W dramacie indyjskim „działanie” ma wartość drugorzędną ( w przeciwieństwie do teatru greckiego); parte liryczne nierzadko górują nad dialogowymi; dramat w Europie traktuje się jako zamknięte, samowystarczalne dzieło, tymczasem w Indiach klasyczne dramaty tworzone były zawsze z myślą o wystawieniu na scenie. Indie: sztukę konstruowano z użyciem „elementów” (prakrti) „treści”(artha) i łącznikami/ogniwami rozwijającymi opowieść ( sandhi).
-w NATACE - jednej z głównych form dramatu indyskiego obowiązywało 5 elementów łączących: 1) Otwarcie, ekspozycja- mukha, prawdopodobnie , taki splot wydarzeń który doprowadza do spotkania dwojga głównych bohaterów i zawiązania intrygi. 2)”Przeciwekspozycja”, ponowne otwarcie –pratimukha, wytworzenie takiej sytuacji, w której działania bohaterów z mukhy, nie mają swojej kontynuacji –takie zawieszenie akcji, zwiększenie napięcia. 3.) Zarodek –garbha, moment rozwoju akcji, gdy akcja zaczyna rozwijać się w spodziewanym kierunku 4) Przeszkoda, zatrzymanie –wimarsa, gdy pojawia się przeszkoda, która sugeruje że nie będzie szczęśliwego zakończenia. 5)Zakończenie- nirwahana, szczęśliwe zakończenie.
- Akcja nie toczy się wartko, trudno doszukiwać się w dramacie indyjskim realizmu, zaskakującego zakończenia czy złożonych wewnętrznie postaci. Nie ma jedności czasu, miejsca i akcji. Przedstawienie greckiej tragedii trwało o wiele krócej. W indyjskim dramacie – zakaz przedstawiania na scenie niepomyślnych wydarzeń (mogą być tylko opisane w interludiach). Oryginalność i wolność aktorów w kreacji są tłumione!! -by zaprezentować perfekcyjnie konwencję (cnotą aktora jest zatracenie indywidualności, postacie mają być przewidywalne).
Spektakl teatralny w Indiach- to przede wszystkim widowisko do OGLĄDANIA, a nie dramat do uważnego śledzenia rozwoju akcji z niespodziewanymi zwrotami akcji czy skomplikowanymi postaciami. Akcja- tylko pretekstem do zarysowania emotywnego przeżycia estetycznego- rasa ( do tego służyły ściśle określone skodyfikowane sposoby tańczenia, wykonywania gestu, mimiki, wypowiadania kwestii). Taki teatr ma więcej wspólnego z ofiarą religijną niż rozrywką. Bohaterowie w spektaklu- odwzorowanie postaci wzorcowych. 3. klasy bohaterów/ek: 1) najwyższa –uttama – dobre pochodzenie, wszechstronne pochodzenie, symbolizuje szlachetność, stałość, odwagę
2) średnia –madhjama- równie dobrze wykształceni co ci z uttama, ale mają gorsze charaktery 3) niska – niska inteligencja, kłótliwi wybuchowi, nieeleganccy, chciwi np. posłańcy, służący , eunuchowie.
Postaci –poza głównymi, rzadko miały indywidualne imiona, zazwyczaj określało się je terminami technicznymi, pozwalającymi na identyfikację, z której klasy są. Postaci posługują się różnymi językami – sanskrytem klasa niska a wyższe klasy języków średnioindyjskich -prakrytów.
-Dramat staroindyjski- „przedstawia historie które nigdy się nie wydarzyły a dzieją się zawsze”
-jest 10. gatunków dramatu indyjskiego, dwa najważniejsze- nataka i prakarana.
-Śiwa Nataradża- bóg, patron klasycznego teatru indyjskiego (król tańca), w wyobrażeniu – otoczony kręgiem ognia, jego taniec symbolizuje odwieczną sinusoidę powstawania, trwania i rozpadu (niekończąca się transformacja). Śiwa nie ma potrzeby przymusu tworzenia – charakterystycznej dla ludzi, jego taniec przypomina że rzeczywistość to gra, którą Bóg powołał z chęci zabawy ( taki jest też cel kreowania rzeczywistości teatralnej w klasycznym teatrze indyjskim – dla samej przyjemności uczestnictwa w grze).Jeden z tańców Siwy, tandawa (symbolizuje zniszczenie), jest zwyczajowo wykonywany w otwierającej części klasycznego indyjskiego spektaklu, ma wymusić na widzach przejście w teatralną rzeczywistość.
Na przygotowawczą część spektaklu (purwaranga) oprócz wykonania składają się jeszcze: rytualne oczyszczanię miejsca modlitwą i skrapianiem wodą przez kapłana,
składanie bogom i przodkom w ofierze kwiatów, słodyczy, ryżu z topionym masłem (ghi), zapalanie lampy, odstraszanie demonów, rysowanie mandali z wizerunkami bogów hinduistycznego panteonu poświęcenie instrumentów muzycznych itd.