Wady wzroku

Oko, narząd zmysłu przystosowany do odbierania bodźców świetlnych (wzrok). Oko kręgowców, funkcjonujące na zasadzie ciemni optycznych. Składa się ono z gałki ocznej i narządów pomocniczych — głównie zewnętrznych mięśni gałki ocznej, aparatu łzowego, spojówki i powiek. U człowieka gałka oczna ma w przybliżeniu kształt kulisty, średnicę ok. 25 mm. Jej ścianę tworzą 3 zasadnicze warstwy: zewnętrzna błona włóknista, środkowa błona naczyniowa oraz wewnętrzna błona nerwowa, czyli siatkówka — właściwy element światłoczuły oka. Fotoreceptorami są pręciki i czopki, z których pobudzenie jest przekazywane z oka do ośrodków wzrokowych mózgu za pośrednictwem nerwu wzrokowego. Zewnętrzna błona włóknista jest zróżnicowana na przezroczystą rogówkę (przednia część) i nieprzejrzystą twardówkę (większa część tylna). W środkowej błonie naczyniowej rozróżnia się tęczówkę i ciało rzęskowe oraz położoną w tyle naczyniówkę. Tęczówkę przebija pośrodku otwór zwany źrenicą, o wielkości zmienianej przez mięśnie — zwieracz i rozszerzacz źrenicy. Spełnia ona funkcje przesłony regulującej ilość światła wpadającego do oka. Ciało rzęskowe, zgrubiały pierścień na granicy tęczówki i naczyniówki, zawiera mięsień rzęskowy, który reguluje za pośrednictwem więzadełek zmiany krzywizny soczewki oka (akomodacja). Przed soczewką znajdują się wewnątrz gałki ocznej komory oka wypełnione przezroczystym płynem, zw. cieczą wodnistą. Za soczewką leży przezroczysty, galaretowaty twór — ciało szkliste. Rogówka, ciecz wodnista, soczewka i ciało szkliste tworzą układ optyczny oka, który załamuje promienie świetlne i skierowuje je na siatkówkę, gdzie powstaje rzeczywisty, pomniejszony i odwrócony obraz oglądanego obiektu.
Do najczęściej spotykanych schorzeń oczu należą wady wrodzone i nabyte wzroku ( zez , krótkowzroczność, nadwzroczność, niezborność, daltonizm), stany zapalne spojówek, rogówki, twardówki, zaćma, jaskra, gradówka, owrzodzenie rogówki, zapalenie siatkówki i jej odwarstwienie, jaglica. Zmiany w dnie oka świadczą o chorobach nerek, ośrodkowego układu nerwowego, nadciśnieniu tętniczym, cukrzycy. Spośród nowotworów spotyka się gł. siatkówczak, czerniak; urazy mech. Termiczne, chemiczne mogą doprowadzić do upośledzenia ostrości wzroku lub ślepoty.

ZEZ, nieprawidłowe ustawienie obu gałek ocznych lub jednej z nich to zez jawny, a skłonność do takiego ustawienia zez utajony. Osie widzenia przy patrzeniu w dal nie ustawiają się równolegle, a przy patrzeniu z bliska nie przecinają się w punkcie bliży. Zez może być zbieżny i rozbieżny, ku górze i ku dołowi. Przyczyny zeza są różne, np. wady refrakcji, schorzenia siatkówki, nerwu wzrokowego, uraz okołoporodowy, zmiany w obrębie mięśni ocznych, porażenia nerwów tych mięśni (zez porażenny). Zez powoduje widzenie jednooczne, z jednoczesnym upośledzeniem wzroku drugiego oka. Leczenie: noszenie okularów korekcyjnych, ćwiczenia ortoptyczne, zabieg operacyjny na mięśniach gałki oczne.

KRÓTKOWZROCZNOŚĆ, miopia, wada wzroku spowodowana wydłużeniem się gałki ocznej w osi przednio-tylnej, co powoduje powstawanie obrazu przed siatkówką zamiast na niej. Obraz przedmiotów oddalonych jest zawsze nieostry. Znaczne wydłużenie gałki ocznej (krótkowzroczność wysoka) prowadzi zwykle do zmian chorobowych w twardówce, naczyniówce i siatkówce oka (wylewy krwi, odwarstwienie siatkówki i in.). Krótkowzroczność korygują okulary z soczewkami wklęsłymi, rozpraszającymi (tzw. szkła minusowe).

NADWZROCZNOŚĆ, dalekowzroczność, hipermetropia, wada wzroku powstająca wskutek skrócenia przednio-tylnej osi gałki ocznej, co powoduje przesunięcie ogniska skupienia promieni świetlnych poza gałkę oczną. Dalekowidz widzi ostro przedmioty odległe, natomiast widzenie z bliska jest nieostre. Wadę tę wyrównują szkła wypukłe (tzw. plusowe), które skupiają promienie światła na siatkówce. Nadwzroczność jest zwykle chorobą osób w starszym wieku, związaną z zaburzeniami akomodacji oka.

NIEZBORNOŚĆ, astygmatyzm, wada wzroku spowodowana niedokładnie kulistą powierzchnią rogówki lub soczewki oka. Następstwo zmian wrodzonych lub nabytych (najczęściej pozapalnych lub pourazowych) powierzchni układu optycznego oka. Niezborność powoduje załamanie promieni świetlnych w różnych płaszczyznach pod różnym kątem, co prowadzi do zaburzeń ostrości widzenia. Niezborność fizjologiczna występuje prawie u każdego człowieka. Niezborność korygują soczewki cylindryczne odpowiednio zorientowane.

DALTONIZM, ślepota barw, wrodzone i dziedziczne nierozpoznawanie niektórych barw, najczęściej czerwonej i zielonej. Daltonizm nieuleczalny występuje u ok. 5% mężczyzn i 0,5% kobiet. Uniemożliwia wykonywanie zawodów związanych głównie z prowadzeniem pojazdów. Nabyte zaburzenie w rozpoznawaniu barw może nastąpić wskutek uszkodzenia siatkówki lub nerwowych dróg wzrokowych.