Duchowieństwo

Duchowieństwo, także kler (łac. clerus z gr. kléros) - część społeczeństwa danego kraju będąca kapłanami określonego Kościoła.

Pojęcie stanu duchownego powstało w prawie wyznaniowym, które zazwyczaj odróżnia duchowieństwo, czyli kler (gr. kleros 'udział'), od wiernych, czyli laikatu (gr. laos 'lud').

W Kościele katolickim duchownym jest ten, który przyjął święcenia lub został ordynowany, czyli zakonnik, rycerz, diakon, prezbiter i biskup. Zakonnicy, którzy nie przyjęli świeceń kapłańskich, określani są poprawnie jako osoby konsekrowane. Tak więc osoba zakonna może być osobą konsekrowaną nie należącą do stanu duchownego lub należeć do obu tych stanów jednocześnie. Z tego punktu widzenia rozróżnia się duchowieństwo zakonne (osoby duchowne, które złożyły równocześnie śluby zakonne) i świeckie (osoby duchowne, które nie złożyły ślubów zakonnych). Osobami konsekrowanymi są także członkowie instytutów świeckich, którzy jednak z definicji - jako konsekrowane osoby świeckie - nie mogą być osobami duchownymi.
Historia w Polsce

Jako stan społeczny (a więc w innym sensie) duchowieństwo wyodrębniło się w Polsce w XIII wieku, kiedy arcybiskup Henryk Kietlicz uzyskał od książąt piastowskich przywileje borzykowski (1210) i wolborski (1215), nadające immunitety sądowy i podatkowy dobrom kościelnym. Tym samym Kościół w Polsce wyodrębnił się spod władzy książąt, zwolniony z podatków na rzecz państwa i poddany wyłącznie własnym sądom kościelnym. W średniowieczu duchowieństwo miało największy bezpośredni wpływ na ludność danego państwa, a pośredni poprzez papieża i biskupów na króla i władców tego kraju. Przykładem może być pełnienie przez prymasa urzędu interrexa. Od innych średniowiecznych stanów różnił się tym, że był zasilany wyłącznie przez osoby z innych stanów, a to ze względu na obowiązujący w Kościele rzymskokatolickim celibat.
Zobacz też