Świętokrzyskie województwo zostało utworzone 1 stycznia 1999. Położone jest w środkowej części Polski. Sąsiaduje z województwami: śląskim, łódzkim, mazowieckim, lubelskim, podkarpackim, małopolskim. Jest to jedno z najmniejszych terytorialnie województw. Powierzchnia - 11 672 km2 daje mu w kraju miejsce 15, natomiast liczba ludności – 1 324 tys. (stanowi to 3,4% mieszkańców kraju) plasuje go na 13 miejscu. Administracyjnie dzieli się na 13 powiatów, jedno miasto na prawach powiatu, 102 gminy (5 miejskich, 24 miejsko-wiejskie, 73 wiejskie). Stolicą są Kielce.
POŁOŻENIE GEOGRAFICZNE
Województwo prawie w całości leży na Wyżynie Małopolskiej. Tworzą je trzy krainy geograficzne: Góry Świętokrzyskie z charakterystycznymi zwałowiskami skalnymi, gołoborzami; Ponidzie - z idealną dla turystyki kajakowej rzeką Nidą; Wyżyna Kielecko-Sandomierska z licznymi zabytkami kultury i architektury. Ponad połowa województwa objęta jest różnymi formami ochrony - od Świętokrzyskiego Parku Narodowego począwszy, przez 8 parków krajobrazowych (Nadnidziański, Szaniecki, Kozubowski, Suchedniowsko – Oblągorski, Sieradowicki, Cisowsko – Orłowiński, Jeleniowski i Chęcińsko – Kielecki) aż po 50 rezerwatów przyrody. Województwo przedstawia krajobraz urozmaicony, głównie wyżynny. Wysokości wzniesień zawierają się w przedziale od 127 m n.p.m. w dolinie Wisły do 612 m n.p.m. na Łysicy w Górach Świętokrzyskich.
ŚRODOWISKO GEOGRAFICZNE
Występuje tu klimat umiarkowany. W części górzystej chłodny — średnie temperatury roczne poniżej 7C. Na południu cieplej — temperatura ok. 8C. Opady do 800 mm w Górach Świętokrzyskich, mniejsze na południu, w Niecce Nidziańskiej — 550 mm . Okres wegetacyjny roślin trwa 190–210 dni. Głównymi rzekami województwa są Wisła, która stanowi jego południową i wschodnią granicę oraz jej lewe dopływy — Nida i Kamienna. Brakuje natomiast jezior naturalnych. Powstały dwa zbiorniki retencyjne na rzekach Czarnej i Kamiennej. Na południu i wschodzie przeważają żyzne gleby — brunatne i czarnoziemy wytworzone z lessów oraz rędziny. W części północnej mniej urodzajne, głównie bielicowe, rdzawe, płowe, rzadziej brunatne. W Górach Świętokrzyskich występują gleby inicjalne.
BOGACTWA MINERALNE
Wśród bogactw mineralnych najważniejsze znaczenie mają złoża surowców skalnych, m.in. wapieni, w tym tak zwane marmury kieleckie, margle, dolomity, piaskowce oraz kwarcyty wydobywane głównie w Górach Świętokrzyskich (Miedzianka, Wiśniówka), Szydłowcu i Pińczowie, oraz siarki, wydobywanej w Osieku i będącej w likwidacji kopalni w Grzybowie, a także gipsu. Ponadto są nie eksploatowane złoża rud żelaza (Zagłębie Staropolskie na północy) oraz miedzi (Miedzianka).
PRZEMYSŁ
Położenie województwa na przecięciu ważnych szlaków komunikacyjnych kraju, w niewielkiej odległości od największych polskich aglomeracji oraz bliskość granicy ze Słowacją i Ukrainą sprawia, że jest ono bardzo atrakcyjne pod względem inwestycyjnym. Siłą regionalnej gospodarki jest przemysł materiałów budowlanych, bazujący na własnych surowcach. W tym województwie produkuje się w skali kraju 90% gipsu, 40% cementu, 11% wapnia. Kuźnią znakomitych fachowców dla branży budowlanej jest Politechnika Świętokrzyska. Ważnym działem gospodarki jest także przemysł metalurgiczny, maszynowy i precyzyjny, a także spożywczy i tekstylny. Dowodem wysokiego rozwoju gospodarczego jest fakt, iż aż 6 kieleckich spółek jest notowanych na Warszawskiej Giełdzie Papierów Wartościowych.
ROLNICTWO
Rolnictwo jest słabo rozwinięte, pomimo dość korzystnych warunków przyrodniczych, najlepiej we wschodniej i południowej części województwa. Przeciętna powierzchnia gospodarstw indywidualnych jest mała (ok. 5 ha) o niewielkiej produktywności i niskiej kulturze rolnej. Występuje przeludnienie wsi i wzrost bezrobocia związane głównie z utratą pracy przez ludność dwuzawodową. Użytki rolne zajmują 62,5%, w tym grunty orne — 47,7%, łąki i pastwiska — 13,0%; uprawia się głównie zboża (pszenicę, żyto, jęczmień) i ziemniaki, ponadto tytoń. Dominuje hodowla bydła i trzody chlewnej. Ze znajdującej się w Michałowie stadniny koni pochodzą najlepsze i najdroższe polskie konie czystej krwi arabskiej, cenione i poszukiwane przez największych hodowców na świecie. Poszukiwanie nowych form działalności w warunkach gospodarki rynkowej spowodowało powstanie na Kielecczyźnie licznych gospodarstw ekologicznych produkujących zdrową żywność oraz gospodarstw agroturystycznych. Rozwinięte jest warzywnictwo i sadownictwo, zwłaszcza w okolicach Kielc i Sandomierza. Powierzchnia sadów (1,8% powierzchni województwa) jest ponad 2-krotnie większa niż średnio w kraju.
USŁUGI
Sieć komunikacyjna jest słabo rozwinięta. Największe znaczenie ma tranzytowa droga i linia kolejowa z Warszawy do Krakowa przez Kielce. Pozostałe drogi i koleje mają charakter regionalny. Funkcjonuje żegluga na Wiśle (port w Sandomierzu). W Województwie Świętokrzyskim, w Psarach, znajduje się jedyne w Polsce Centrum Usług Satelitarnych. Zapewnia ono kompleksową obsługę w zakresie przesyłania informacji drogą satelitarną. Perspektywiczne plany rozbudowy lokalnego lotniska w Masłowie zakładają przekształcenie go w lotnisko międzynarodowe.
Jedną z największych obecnie realizowanych inwestycji jest program "NIDA 2000" - zaopatrzenia południowych, rolniczych gmin województwa w wodę. Zabezpieczy ona potrzeby ponad 70.000 ludzi. W planach centralnych znajduje się projekt budowy zapasowego zbiornika wody pitnej dla regionu pod Chęcinami (tzw. "Morze Chęcińskie").
TURYSTYKA
W Górach Świętokrzyskich i dolinie Nidy znajdują się atrakcyjne tereny turystyczne i rekreacyjne, których rozwój ogranicza słabe zagospodarowanie. Przeważa turystyka krajoznawcza (liczne zabytki, m.in.: w Sandomierzu, Baranowie Sandomierskim, Ujeździe, Wąchocku, Krzemionkach Opatowskich, muzea w Oblęgorku i Nagłowicach, dymarki świętokrzyskie w Nowej Słupi, jaskinie, m.in. Raj), uzdrowiskowa (Busko-Zdrój, Solec-Zdrój) i piesza (wiele oznakowanych szlaków w G. Świętokrzyskich); ponadto turystyka specjalistyczna, kajakarstwo na Nidzie oraz alpinizm podziemny. Zwolennicy czynnego wypoczynku znajdą tu atrakcyjne obiekty sportowe, trasy rowerowe, szlaki pieszych wędrówek, miejsca do uprawiania sportów wodnych, zimowych, lotniczych, a także motorowych. Na terenie województwa odbywają się rokrocznie setki imprez kulturalnych (festiwali, masowych imprez plenerowych, pokazów, itp.). Wzrost świadomości ekologicznej i ponoszone nakłady na ochronę środowiska spowodowały odtworzenie środowiska naturalnego sprzed dziesięcioleci. Na terenie regionu pojawiły się nie spotykane w naszym wieku odmiany roślin, gatunki zwierząt (bobry, orły bieliki). Współcześnie symboliczne „światła wielkiego miasta” tracą oszałamiający blask. Człowiek, w miarę możliwości , powraca do natury. A natura ziemię świętokrzyską wyposażyła hojnie. Położenie, warunki naturalne to jej dar. W tę naturalną historię ziemi wpisuje się odwieczny trud. Być może dzięki panującym tu klimatom rodzili się na ziemi świętokrzyskiej utalentowani poeci, wiele znaczący w polskiej literaturze prozaicy, darzeni szacunkiem potomnych mężowie stanu, reformatorzy dawnej Polskiej i krzewiciele twórczej myśli o ludzkim losie, o narodzie, o państwie.
Opracowane przez: Joanna Szczepańska