Najważniejsze zagadnienia Średniowiecza

ŚREDNIOWIECZE IV/V w. - XV w. :
(łac. medium - średnie; aevum - wieki) wieki średnie - negatywny wydźwięk nadany przez ludzi renesansu

476r. - upadek cesarstwa zachodnio-rzymskiego; upadek antyku; początek średniowiecza

1453r. - upadek Bizancjum; podział kościoła; koniec średniowiecza

Średniowiecze przechodziło fazy:
- wczesną V - X w.
- dojrzałą XI - XIII w.
- schyłkową XIV - XV w.

deizm - to pogląd filozoficzny, który uważa Boga za twórcę wszechświata, nie ingerującego w życie człowieka i nie kieruje światem materialnym

uniwersalizm - wywodził się z jednostki religii, oraz języka epoki, którym była łacina, a co za tym szło wszędzie gdzie dochodziły idee chrześcijańskie kultura, filozofia, sztuka i literatura podejmowała te same problemy i motywy. Z łac. univeralis - powszechny.

scholastyka - (z łac. schola - szkoła) metoda badawcza:
- odwołanie się do autorytetów; opieranie się na nich
- uznanie dogmatów, głównie religijnych

Franciszkanizm - to nurt literatury, którego bohaterem jest człowiek prosty, szczęśliwy, zadowolony z życia, głęboko religijny i miłujący naturę. By ukazać te cechy świadomie uproszcza się kompozycję i styl w literaturze

alegoria i alegoryzm - symboliczne wyobrażenie cechy, idei, zachowania o stałej, jednoznacznej i utrwalonej w danej epoce lub dziejach interpretacji, np. wzgórze, na którym umiera Roland to alegoria Golgoty

dialog - wielopodmiotowa wypowiedź , rozmowa dwóch lub większej liczby osób, np. "Mistrza Polikarpa ze śmiercią"

moralitet średniowieczny - dzieje bohatera, który musi wybierać pomiędzy dobrem,a złem, zbawieniem,a potępieniem

hagiografia - żywot świętego opisujący:
- życie świętego
- jego męczeństwo
- cuda

historiografia - dziejo pisarstwo; spisywanie dziejów; odtwarzanie przyszłości na podstawie zapisków świadków zdarzeń i przekazu ustnego, np.:
- roczniki (annyły - annales = rocznik), opis roku
- kroniki (gesta = pieśń o czynach), opis ciągu zdarzeń kilku do kilkunastu lat

literatura parenetyczna - to literatura wzorców osobowych, z gr. paraneiticos

moralitet - utwór podejmujący zagadnienia eschatologiczne, często mający na celu refleksję człowieka u schyłku jego życia.; Bohaterem moralitetu jest "każdy" (everyman)

psychomachia - u progu śmierci rozgrywa się w moralitecie walka o duszę zmarłego między dobrem, a złem

deesis - (z gr. prośba, modlitwa) obrazy osób świętych - centralną osobą jest Chrystus, obok Niego Maryja i Jan Chrzciciel

sonet - poetycki utwór literacki o kunsztownej kompozycji, złożony z 14 wersów zgrupowanych w dwóch czterowierszach (tetrastychach) i dwóch trójwierszach (tercynach), o rymach abba abba. Pierwsza zwrotka zwykle opisuje temat, druga odnosi go do podmiotu wiersza, a tercyny zawierają refleksję na jego temat