Mięśnie

Mięśnie są zbudowane z kurczliwych białek
Mięśnie szkieletowe poprzecznie prążkowane składają się z licznych komórek mięśniowych, zwanych włóknami mięśniowymi, które pod wpływem impulsów nerwowych się kurczą. Długość komórek może dochodzić do kilkunastu centymetrów, a ich średnia do 100 μm. Poszczególne włókna mięśniowe, podobnie jak inne komórki, są otoczone błoną komórkową, zawierają cytoplazmę, wiele jąder komórkowych i mitochondriów. Jądra komórkowe leżą w obwodowej części cytoplazmy, pod błoną komórkową. Głównym składnikiem komórek mięśniowych są liczne włókienka kurczliwe, zwane miofibrylami, zbudowane z białek biorących udział w skurczu. Każda miofibryla jest oddzielona od pozostałych cienką warstwą cytoplazmy, w której rozmieszczone są liczne mitochondria. W oglądanych w mikroskopie miofibrylach widoczne są poprzeczne, jasne i ciemne prążki zbudowane z białek kurczliwych - aktyny i miozyny. Podczas skurczu włókna mięśniowego cząsteczki aktyny wsuwają się między cząsteczki miozyny. Proces ten zachodzi z udziałem ATP. Ze względu na to, że praca mięśni wymaga dużej ilości energii, cały ich metabolizm służy przede wszystkim odtwarzaniu ATP.

We włóknie mięśniowym znajduje się również dodatkowy zapas energii w postaci fosfokreatyny. Jeśli i on zostanie wyczerpany, rozkładany jest magazynowany w mięśniach glikogen na glukozę. Komórki mięśniowe wytwarzają z glukozy ATP i kwas mlekowy (przekazywany z krwią do wątroby) lub dwutlenek węgla, wodę i ATP. Tkanka mięśniowa jest bogato unerwiona i unaczyniona. Ogól¬na masa mięśni dorosłej osoby wynosi ok. 30 kg, a łączna długość znajdujących się w nich naczyń krwionośnych włosowatych liczy ok. 40 000 km.

Włókna mięśniowe łączą się w pęczki budujące mięśnie. W mięśniu wyróżnia się tzw. brzusiec mięśnia oraz białe nierozciągliwe ścięgna zbudowane z tkanki łącznej. Ścięgna łączą kości i mięśnie w jeden układ ruchu. Niektóre mięśnie poprzecznie prążkowane łączą się z błonami śluzowymi, np. mięsień języka. Kształty mięśni są przystosowane do wykonywanej pracy i ułożenia w organizmie.

Aby kości mogły wykonać ruch, po obu stronach łączącego je stawu muszą być przyczepione mięśnie. Na przykład kość ramienna tworzy staw zawiasowy z kością łokciową. Od kości ramiennej do drugiej kości przedramienia - kości promieniowej - biegną mięsień dwugłowy ramienia i mięsień ramienno-promieniowy. Ich skurcz powoduje zgięcie kończyny w stawie łokciowym, ale nie mogą jej wyprostować, dlatego oba mięśnie ramienia nazwano zginaczami. Prostowaniem przedramienia w stawie łokciowym zajmuje się mięsień trójgłowy ramienia. Mięśnie kurczą się pod wpływem impulsów nerwowych wysyłanych przez ośrodkowy układ nerwowy, który kontroluje i koordynuje ruchy ciała.

Bez względu na wiek wysiłek fizyczny ma korzystny wpływ na utrzymywanie organizmu w dobrej kondycji fizycznej i psychicznej. Trening mięśni prowadzi do powiększania się średnicy włókien mięśniowych i tym samym rozrostu całego mięśnia, bez zwiększania się liczby komórek mięśniowych.