Środowisko systemu LINUX

Pracę rozpocząć należy od wyjaśnienia pojęć środowiska systemu Linuxa. Linux – to nowoczesny system operacyjny wzorowany na systemie Unix, opracowany w roku 1991 przez Fina Linusa Torvaldsa i poddawany jest ciągłym udoskonaleniom. Stał się bardzo popularnym systemem dla serwerów internetowych, dorównując możliwościom wielu innym systemom operacyjnym. Działa na wielu platformach sprzętowych (przede wszystkim 32- i 64-bitowych, istnieją jednak wersje przeznaczone dla mikrokomputerów i mikrokontrolerów sterujących pracą urządzeń automatyki) zarówno w trybie tekstowym, jak i graficznym. Rozpowszechniany na zasadach licencji GPL, co oznacza bezpłatne użytkowanie i udział w pracach rozwojowych. Nazwa Linux odpowiada samemu jądru systemu operacyjnego, konkretne pełne rozwiązania zawierające programy narzędziowe i usługowe noszą nazwę dystrybucji systemu GNU/Linux i mogą być rozprowadzane darmowo lub komercyjnie
Środowisko (ang. environment) — 1. Zespół parametrów systemu operacyjnego i sprzętu komputerowego, który pozwala na uruchamianie oprogramowania aplikacyjnego, np. środowisko MS Windows, UNIX. 2. Stan systemu operacyjnego (wartości zmiennych systemowych, bieżąca domyślna ścieżka dostępu) prezentowany procesowi lub wątkowi procesu. Zmiany w środowisku wprowadzane przez jeden z wątków aplikacji nie oddziaływają (lub oddziaływają w ograniczonym zakresie) na środowiska pozostałych procesów i wątków.
System operacyjny (ang. operating system) — zbiór podstawowych programów zarządzających zasobami sprzętowo- programowymi komputera. Zależnie od zakresu działania i typu systemu jego procedury w różnym stopniu wspomagają użytkownika. Wyróżnia się systemy jednoprogramowe (jeden użytkownik — jeden program), wieloprogramowe (jeden użytkownik — kilka jednocześnie wykonywanych programów) i wielo¬dostępne (kilku użytkowników — kilka programów). Najpopularniejszymi systemami dla mikrokomputerów są MS-DOS, Microsoft Windows, Linux, a dla komputerów dużych - AIX, Solaris, OS/400, VMS.

Linux to wielozadaniowy, wieloużytkowy, 32-bitowy system operacyjny typu UNIX. Jest bezpłatny i dostępny dla każdego bez żadnych ograniczeń. Poszczególne wersje dystrybucyjne różnią się jakością dołączonej dokumentacji, programem instalacyjnym oraz ilością i aktualnością dołączonego oprogramowania (stąd różnica liczby płyt CD-ROM w poszczególnych dystrybucjach). przy czym coraz częściej można spotkać również darmowe wersje dużych programów komercyjnych na tą platformę takich jak pakiety biurowe StarOffice, Corel, World, Perfect, przeglądarkę Internetową i klienta pocztowego N. Communicatora czy programy graficzne np. Gimp. Darmowe wersje Evaluation można znaleźć na dodatkach CD czasopism komputerowych lub w Internecie Oprócz całkowitej bezpłatności główną zaletą Linuksa są małe wymagania sprzętowe. Do wykonywania podstawowych zadań wystarczy mu komputer 386 z 4 MB pamięci RAM. Poza tym Linux funkcjonuje także sprawnie na innych platformach sprzętowych takich jak: Power-PC, Power-Mac, Atari czy Amiga. Linux stał się już najpopularniejszym systemem dla serwerów internetowych, używany jest przez miliony osób również jako system operacyjny stosowany w biurach i domach - Linux dorównuje (a często przewyższa możliwościami komercyjne systemy UNIXowe.
Dostępnych jest ponad 20 odmian Linuxa pochodzących od firm, różnych organizacji i osób prywatnych. Testowa instalacja Linuxa potrzebuje na dysku dwóch dodatkowych partycjach sformatowanych w systemie Ext2: pierwszej na system, i drugiej przeznaczonej na plik wymiany (swap file). Później można uruchamiać linuxa za pomocą LOADIN. EXE z poziomu DOSa lub używając dołączonego do systemu programu startującego LiLo (Linux Loader). Jest to boot manager, z którego po starcie systemu można wybrać, pod którym systemem operacyjnym chcesz akurat pracować (zakładając, że masz zainstalowanych na swoim komputerze więcej systemów). Z poziomu linuxa jest dostęp do partycji Windows 95/98 (FAT 16/32) oraz Windows NT (NTFS - tylko do odczytu).
Charakterystyka systemu.
W Linuxie możemy uruchamiać prawie wszystkie 16 i 32 bitowe aplikacje Windows, aby to zrobić potrzebny jest jednak tzw. emulator np. Najpopularniejsze dystrybucje Linuxa to: RedHat (Chip 2/98), Debian, S.u.S.E Linux (PC WK 12/98), SlackWare, Mandera, Caldera OpenLinux. Wszystkie pakiety dystrybucyjne Linuxa bazują na tym samym jądrze (kernelu), a mogą tylko wystąpić różnice pomiędzy wersjami. Kernel zawiera podstawowe funkcje systemu operacyjnego, ładuje niezbędne sterowniki systemu plików, obsługi sieci oraz dołączonych urządzeń i mnóstwo, uruchamianych z linii poleceń narzędziowych programów pomocniczych. Instalacja i późniejsze użytkowanie systemu w zależności od wersji nie należy do specjalnie łatwych i wymaga już pewnej znajomości komputera (to nie to co instalacja Windows), musimy przeznaczyć mu osobną partycję Ext2 na HD i odpowiadać na szereg niezrozumiałych pytań zadawanych przez program instalacyjny. Linux podobnie jak większość nowoczesnych systemów operacyjnych ma wygodny i łatwy w użyciu interfejs graficzny, podobny również do Windowsowych okienek, tak zwany X-Window. Prawdopodobnie najprostszą a zarazem najbardziej popularną wersją jest S.u.S.E. Jeżeli BIOS twojego komputera pozwala na ładowanie systemu operacyjnego wprost z CD-ROM'u (W opcji Boot Device zakładki Advanced CMOS Setup powinien być CD-ROM), to proces instalacji skróci się do wykonania kilku w miarę prostych czynności, gdyż system umieszczony jest na tzw. płycie bootowalnej. Użytkownicy SuSE Linuxa będą mogli w pełni wykorzystać możliwości swoich kart graficznych z akceleratorem, w tym najnowszych pracujących z magistralą AGP i obsługujących DVD. System obsługuje także karty video, a zestaw sterowników do najnowszych kontrolerów SCSI i napędów dysków wymiennych stawia go niemal na równi z innymi komercjalnymi systemami. Wspomniany X-Windows to specyficzne środowisko graficzne Linuxa które do złudzenia przypomina Windosowe okienka. Mamy tu do wyboru kilkanaście menadżerów okienek, które w zależności od swojego interfejsu wymagają odpowiedniej ilości wolnej pamięci RAM. Dostępne są 2 interfejsy graficzne KDE i GNU. Najbardziej pamięciożernym jest KDE (minimum 32 a najlepiej 48 lub 64 MB RAMu), ale za to jest to menadżer najłatwiejszy w konfiguracji i dostosowaniu go do indywidualnych upodobań użytkownika. Obsługa odbywa się w nim analogicznie jak w Windows 95, bezpośrednio spod grafiki przy wykorzystaniu wbudowanego mechanizmu "przeciągnij i upuść" i innych tego typu ułatwień znanych z Windowsowych okienek, z tym że na tej platformie jeszcze nie wszystko działa tak jak należy a większość programów nadal pracuje lub jest uruchamiana w trybie tekstowym. Konfiguracja polega z reguły na edycji odpowiedniego pliku w edytorze tekstowym a wyszukanie odpowiednich danych w większości przypadków wymaga przeczytania anglojęzycznej dokumentacji. Po odpowiedniej konfiguracji możemy jednak ustawić menu i wszystkie komunikaty np. w języku polskim. Linux w dużym stopniu zawdzięcza swoją popularność doskonałej stabilności działania, dzięki czemu znalazł zastosowanie w narzędziach programistycznych i serwerowych a przez to staje się coraz bardziej popularny. Przybywa również programów przeznaczonych na tę platformę operacyjną, dzięki czemu ma szansę w niedługim już czasie konkurować z Windowsem także na scenie domowych zastosowań. Jest to jednak system mało przyjazny a problemy z instalacją i konfiguracją to tylko część wad. Niewiele urządzeń sprzętowych oferuje obsługę do linuxa, a ciężar wyprodukowania sterowników spoczywa najczęściej na barkach programistów tego systemu. Ponadto obsłudze kart video adapterów dźwiękowych czy drukarek daleko do uniwersalnej, natomiast w odniesieniu do skanerów, aparatów cyfrowych i kart TV jest to jeszcze obsługa bardzo wybiórcza. Urządzenia, których działanie zależy w dużej mierze od komputera - Win modemy lub niektóre drukarki atramentowe, prawdopodobnie nie będą działały w ogóle, a zyskujące na popularności standardy, takie jak USB czy DVD, są obsługiwane warunkowo i eksperymentalnie. Dokumentacja Linuxa jest mało precyzyjna i nie ułatwia szczególnie procesu instalacji i obsługi systemu tym bardziej, że jest w całości w języku angielskim.
Linux jako nowoczesny, wielozadaniowy, wieloużytkownikowy system operacyjny posiada między innymi:
- prawdziwą wielozadaniowość (preemptive multitasking)
- ochronę pamięci (jeden proces nie może uszkodzić innego procesu ani tym bardziej systemu)
- zaawansowany system plików
- wbudowaną obsługę wielu protokołów sieciowych (TCP/IP, IPX, SMB, Appletalk, AX.25)
- wielowątkowość
- łatwy w obsłudze tryb okienkowy
Pod względem wydajności, szybkości i stabilności śmiało konkuruje z kosztownymi komercyjnymi systemami operacyjnymi. Ponadto, dużą jego zaletą jest pełna dostępność kodu źródłowego. Bazując swoje rozwiązania na Linuxie nie inwestuje się w zamkniętą technologię, uzależnioną od łaski i niełaski jednej firmy, lecz w otwarty system, do którego wiele firm jest w stanie zapewnić wsparcie i doradztwo. Dodatkowym atutem Linuksa jest to, że działa na wielu platformach sprzętowych: w tej chwili pełne dystrybucje dostępne są m.in. na procesory Intel x86, DEC Alpha (21064 i 21164), SPARC, MIPS oraz Motorola 680x0.
Warto pamiętać o tym, że nazwa Linux dotyczy wyłącznie jądra systemu, zaś jądro z resztą oprogramowania niezbędnego do pracy systemu określa się mianem dystrybucji. Bardziej znane dystrybucje to np. RedHat, GNU/Debian, Slackware czy też polska PLD.
Linux jest dostępny za darmo, na licencji GPL. Oznacza to w skrócie, że można go stosować także do celów komercyjnych, lecz jeżeli chce się go sprzedawać (ew. tworząc zmodyfikowane wersje), trzeba udostępnić również kod źródłowy. Istotne jest, że to wymaganie nie dotyczy programów pisanych pod GNU/Linuksa, a więc można stworzyć np. system finansowo-księgowy i sprzedawać go jak dowolne inne oprogramowanie.